Δεν είναι να τη ζηλεύει κανείς. Η Ανγκελα Μέρκελ περνά ίσως την πιο δύσκολη φάση της πολιτικής της καριέρας. Οι χειρισμοί της στο Προσφυγικό, βασικά λανθασμένοι, έχουν προκαλέσει πρώτον, την εξέγερση πολλών ευρωπαίων ηγετών και δεύτερον, την πτώση της δημοτικότητάς της στη Γερμανία –σε βαθμό που να τίθεται θέμα επανεκλογής της ως καγκελαρίου στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2017.
Η εξέλιξη αυτή είναι κάθε άλλο παρά τυχαία ή «αντικειμενική». Είναι το αποτέλεσμα των πολιτικών επιλογών της, που προκαλούν αλλαγή του μεταπολεμικού «πνεύματος της εποχής» (Zeitgeist). Το πνεύμα αυτό είχε για δεκαετίες ένα εύηχο όνομα: «ευρωπαϊσμός». Και αυτό αποτυπωνόταν στην υπέρβαση των εθνικών κρατών μέσω της δημιουργίας ποικιλώνυμων διακρατικών θεσμών –Κοινή Αγορά, Ευρωπαϊκή Ενωση, Νομισματική Ενωση, Σύμφωνο του Σένγκεν και πάει λέγοντας. Ανάμεσά τους, η καγκελάριος κολυμπούσε σαν το ψάρι στο νερό. Τους τελευταίους μήνες ωστόσο το πνεύμα αυτό αλλάζει ραγδαία –στη θέση του ευρωπαϊσμού μπαίνει η ευρωφοβία και οι αποσχιστικές προς την Ευρώπη τάσεις: Βrexit, σαρωτικές νίκες των ακροδεξιών κομμάτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό δεν ταιριάζει καθόλου στην κυρία Μέρκελ, που μοιάζει τώρα με ψάρι έξω από το νερό.
Το κακό πήρε τον δρόμο του με την κρίση του ευρώ, όταν ο δήθεν «μεγάλος Ευρωπαίος» Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επιχείρησε να πραγματοποιήσει το Grexit, την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Ο ευρωπαϊσμός, η ιδέα της αδιάλειπτης και χωρίς πισωγυρίσματα ολοκλήρωσης της Ευρώπης, υπέστη έτσι ανήκεστη βλάβη. Η κυρία Μέρκελ αντιτάχθηκε κατ’ αρχάς σε αυτό λέγοντας ότι η ευρωζώνη είναι μία και ενιαία και ότι κάθε ακρωτηριασμός της θα προκαλούσε τη συνολική διάλυσή της –βαθμιαία ή απότομα. Αυτό εμπέδωσε την πολιτική της «μητριαρχία». Ταυτόχρονα όμως άφησε ανοικτό το παράθυρο για το Grexit σε περίπτωση που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα συμμορφωνόταν «προς τας υποδείξεις». Η διφορούμενη και κατ’ ουσίαν αμοραλιστική αυτή στάση, που της επέφερε την επωνυμία του Μερκεβέλι (από το Μέρκελ και Μακιαβέλι) αλλοίωσε αρνητικά και το ως τότε ευρωφιλικό «πνεύμα της εποχής» και άνοιξε τον δρόμο για τις επιτυχίες των ευρωφοβικών κομμάτων.
Η χαριστική βολή ήρθε από τις παλινωδίες της στην προσφυγική πολιτική. Η γενναιόδωρη χειρονομία της τον Σεπτέμβριο του 2015, να ανοίξει τα γερμανικά σύνορα στους πρόσφυγες που ακολουθούσαν τη βαλκανική διαδρομή, αντικαταστήθηκε από τη δικής της εμπνεύσεως συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και Τουρκίας για την καθήλωση των προσφύγων στην Τουρκία –με την Αθήνα στον ρόλο του υπηρέτη της. Ετσι εξατμίστηκε το αρχικό γνήσιο «πνεύμα της εποχής». Και αυτό φαίνεται από την παντιέρα που σήκωσαν εναντίον της οι μέχρι τότε πιο πιστοί «λακέδες» της στην Αυστρία, τα κράτη του Βίζεγκραντ και τις βαλκανικές χώρες.
Η κυρία Μέρκελ παραμένει βέβαια ακόμη το Νούμερο Ενα: στην Ευρώπη, στην πολιτική ζωή της Γερμανίας, στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα. Ομως όλα δείχνουν ότι πήρε την κατιούσα. Για πάντα; Σίγουρα ναι, αν συνεχιστεί και ολοκληρωθεί η αλλαγή του «πνεύματος της εποχής» –που θα σηματοδοτήσει και το δικό της πολιτικό φθινόπωρο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
