Τρομοκρατικά χτυπήματα, αποτυχημένα πραξικοπήματα, Brexit, τραπεζικά προβλήματα, Προσφυγικό, νέοι φόβοι σχετικά με τις δυνατότητες των κεντρικών τραπεζών καθώς, παρά τις 666 μειώσεις επιτοκίων παγκοσμίως μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, η ανάπτυξη παραμένει υποτονική, αύξηση του πολιτικού ρίσκου μέσω και των δημοψηφισμάτων σε Ουγγαρία και Ιταλία αλλά και των εκλογών σε Αυστρία και ΗΠΑ, συνθέτουν ένα έκρυθμο σκηνικό αυξάνοντας τα «μαύρα σύννεφα» για τις αγορές και τις οικονομίες.
Αν και οι κίνδυνοι αυξάνονται, οι επενδυτές εμφανίζονται αρκετά χαλαροί. Ο δείκτης μακροοικονομικού κινδύνου της Citi, ο οποίος μετρά διάφορες μεταβλητές προκειμένου να εκτιμήσει τη διάθεση αποφυγής κινδύνου, κυμαίνεται στο 2,24%, που σημαίνει ότι οι επενδυτές δεν ανησυχούν καθόλου για το μέλλον.
Η ίδια αισιοδοξία αποτυπώνεται και για τις αναδυόμενες αγορές: πρόσφατα ο δείκτης της Barclays για τον συναλλαγματικό κίνδυνο στις αναδυόμενες αγορές άγγιξε το χαμηλότερο επίπεδό του από τις αρχές του έτους.
Αύξηση του κινδύνου
Είναι ξεκάθαρο ότι η αποτίμηση του κινδύνου από τους επενδυτές είναι εσφαλμένη. Το σημαντικό χάσμα ανάμεσα στην αντίληψη των επενδυτών και στην οικονομική πραγματικότητα είναι απίθανο να διαρκέσει πολύ. Η προσγείωση στην πραγματικότητα θα είναι δύσκολη, λένε αναλυτές της Saxo Bank αναμένοντας ριζική αύξηση του πολιτικού κινδύνου τις επόμενες εβδομάδες.
Μεταξύ 26 Σεπτεμβρίου και 8 Νοεμβρίου σε Ευρώπη και ΗΠΑ θα λάβουν χώρα έξι σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις και δημοψηφίσματα.
Το δημοψήφισμα στην Ιταλία ενδέχεται να προκαλέσει παραίτηση του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι και να εγκαινιάσει ένα νέο κεφάλαιο πολιτικής αστάθειας στη χώρα, τη χειρότερη χρονική στιγμή, με δεδομένο ότι το ζήτημα του ιταλικού τραπεζικού τομέα παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα.
Επιπλέον το δημοψήφισμα σχετικά με τις ποσοστώσεις αποδοχής μεταναστών στην Ουγγαρία είναι πιθανόν να επισφραγίσει την αμείλικτη άνοδο του λαϊκισμού στην Ευρώπη και συνιστά άλλο ένα εμπόδιο για την Ευρωπαϊκή Ενωση λίγους μήνες μετά την απόφαση του Brexit.
Στην πραγματικότητα, καθένα από αυτά τα γεγονότα από μόνο του έχει ελάχιστη επίδραση, ωστόσο η συγκέντρωση τόσων κινδύνων σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις για τις χρηματοπιστωτικές αγορές και να αυξήσει την κρίση εμπιστοσύνης στην Ευρώπη. Ο πολιτικός κίνδυνος βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας.
Από την άλλη πλευρά, οι κεντρικές τράπεζες εξακολουθούν να έχουν στη διάθεσή τους τρόπους για να καθησυχάσουν την αγορά βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Εξάλλου οι ενέργειές τους έπαιξαν σίγουρα αποφασιστικό ρόλο ώστε να αποφευχθεί ένας χρηματοοικονομικός πανικός αμέσως μετά το βρετανικό δημοψήφισμα.
Παρ’ όλα αυτά, η παντοδυναμία των κεντρικών τραπεζών φθίνει και ο κίνδυνος για τους υπευθύνους χάραξης των αντίστοιχων κεντρικών πολιτικών ενδέχεται να είναι μεγαλύτερος από ποτέ τους επόμενους μήνες καθώς τα εργαλεία που έχουν στα χέρια τους εξαντλούνται και παράλληλα σημαντικές κυβερνήσεις όπως αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών παραμένουν στάσιμες λόγω εκλογών.
«Βρισκόμαστε στα όρια»
Η τελευταία ετήσια έκθεση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS) ήταν ξεκάθαρη: βρισκόμαστε στα όρια των δυνατοτήτων της πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες εξαιτίας των μειούμενων αποδόσεων και του υψηλότερου κινδύνου από κερδοσκοπικές φούσκες. Παρά τις περισσότερες από 660 μειώσεις επιτοκίων παγκοσμίως μετά τη Lehman, η ανάπτυξη παραμένει υποτονική.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν έχουν ξεκάθαρη ιδέα για το τι να πράξουν στη συνέχεια, ωστόσο αυτό προς το παρόν δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα την αγορά.
Ορισμένοι αναμένουν ότι η νομισματική πολιτική που αποκαλείται «τα χρήματα εξ ουρανού» –τα οποία αποτελούν ένα πολύ πιο ισχυρό και άμεσο εργαλείο για την τόνωση της οικονομίας συγκριτικά με την ποσοτική χαλάρωση και βέβαια τα μηδενικά και αρνητικά επιτόκια –βρίσκεται προ των πυλών. Αποτελεί εξάλλου εργαλείο ώστε ο ελεγχόμενος πληθωρισμός να λειτουργήσει θετικά σε έναν κόσμο που πνίγεται στο χρέος.
Στην παρούσα φάση, πάντως, λόγω των προγραμμάτων αγοράς ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες, ομόλογα αξίας 11,64 τρισ. δολαρίων έχουν αρνητική απόδοση.
Το συμπόσιο
Παράλληλα, όπως κάθε χρόνο, η προσοχή των επενδυτών θα επικεντρωθεί στο Συμπόσιο Οικονομικής Πολιτικής του Jackson Hole, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο Γουαϊόμινγκ από τις 25 ως τις 27 Αυγούστου. Η εφετινή διοργάνωση έχει τίτλο: «Σχεδιάζοντας ανθεκτικά πλαίσια νομισματικής πολιτικής για το μέλλον».
Οι επενδυτές θα παρακολουθήσουν στενά την ομιλία της Τζάνετ Γέλεν, σε μια προσπάθεια να συγκεντρώσουν στοιχεία για την πορεία της αμερικανικής νομισματικής πολιτικής και ειδικότερα για το πιθανό αποτέλεσμα της συνάντησης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) τον Σεπτέμβριο, καθώς αποτελεί μάλλον την καλύτερη δυνατή ευκαιρία για μια αύξηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ εντός του τρέχοντος έτους.
Σύμφωνα με την Credit Suisse, τέσσερις είναι οι βασικότεροι κίνδυνοι ειδικά για την Ευρώπη:
1. Δημοψήφισμα στην Ιταλία: ο ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι προσπαθεί να προωθήσει συνταγματική αναθεώρηση αλλάζοντας τον τρόπο λειτουργίας της Γερουσίας και μειώνοντας σημαντικά τις νομοθετικές εξουσίες της. Αν κερδίσει η κυβέρνησή του, θα είναι πιο σταθερή. Αν όμως χάσει, θα παραιτηθεί.
Τότε η ελβετική τράπεζα «βλέπει» κυβέρνηση τεχνοκρατών, ενώ οι επενδυτές φοβούνται ότι θα έχουμε κυβέρνηση συνασπισμού, με επικεφαλής το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, το οποίο ενδεχομένως να στηρίξει τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος αναλόγου με αυτό που οδήγησε στο Brexit.
2. Προεδρικές εκλογές (Απρίλιος – Μάιος 2017) στη Γαλλία: η Μαρίν Λεπέν φαίνεται ότι θα κερδίσει τον πρώτο γύρο αλλά μάλλον θα χάσει στον δεύτερο, είτε έχει ως αντίπαλο τον Νικολά Σαρκοζί είτε τον Φρανσουά Ολάντ.
3. Προσφυγικό: Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας να λήξει. Τότε, σύμφωνα με το think tank SAT, θα μπορούσαν εν δυνάμει να εισέλθουν στην Ευρώπη από 1,8 ως 6 εκατ. πρόσφυγες, κάτι το οποίο, πέραν όλων των άλλων, θα ενισχύσει και τη δύναμη των λαϊκιστικών κομμάτων.
4. Ιταλικές τράπεζες: Το ιταλικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε εξαιρετικά δυσχερή θέση εξαιτίας του τεράστιου όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ωστόσο ακόμη και σε περίπτωση κατάρρευσης ορισμένων ιταλικών τραπεζών η κρίση θα είναι ελεγχόμενη καθώς το χρηματοδοτικό κενό δεν ξεπερνά τα 30 δισ. ευρώ, ενώ μπορεί να δοθεί στο ιταλικό Δημόσιο το «πράσινο φως» να στηρίξει τις τράπεζες χωρίς την ανάγκη εφαρμογής του κανόνα του bail-in.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
