Από τον Ι. Μεταξά στους Αλληλέγγυους

Ηταν 10.30 το πρωί της 4ης Αυγούστου 1937 όταν ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς φτάνει στη στολισμένη για τα εγκαίνια Δημοτική Αγορά Κυψέλης. Το σκηνικό που είχε στηθεί; Υπερπαραγωγή. Οπως μαρτυρούν φωτογραφίες και περιγράφουν εφημερίδες της εποχής, νεάνιδες τον έραιναν με άνθη και του προσέφεραν «άνθη και λευκάς περιστεράς», ενώ «πλήθη κόσμου συνωστίζοντο έξωθεν της νέας αγοράς».

Αλλωστε τα εγκαίνια της Αγοράς έδωσαν τον τόνο της ημέρας που θα ακολουθούσε, με τους πανηγυρικούς εορτασμούς για τον έναν χρόνο από την άνοδο στην εξουσία. Και δεν ήταν τυχαίο που ο Μεταξάς επέλεξε να κόψει τη συγκεκριμένη ημέρα την «κυανόλευκην ταινίαν» που είχε τοποθετηθεί στην κεντρική εξώθυρα του κτιρίου, το οποίο είχε χτιστεί σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Μεταξά (απλή συνωνυμία με τον δικτάτορα).

Η Κυψέλη ήταν η αγαπημένη του γειτονιά. Οπως αναφέρει ο αρχιτέκτονας κ.Νίκος Καββαδάς, συνεργάτης της οργάνωσηςMonumenta, o Μεταξάς έμενε για χρόνια σε μια ιδιαίτερη πολυκατοικία της οδού Πατησίων, στον αριθμό 150, χτισμένη το 1928 με επιρροές art nouveau, «προίκα» της συζύγου του.

Η Αγορά έφερε… πολυκατοικίες

Στα εγκαίνια της συνοικιακής αγοράς της Κυψέλης βρισκόταν και ο υπουργός Διοικήσεως Πρωτευούσης Κώστας Κοτζιάς, ο οποίος 15 μήνες πριν (12 Μαΐου 1936) ως δήμαρχος Αθηναίων είχε προκηρύξει τη μειοδοτική δημοπρασία για την κατασκευή της. Η δαπάνη είχε προϋπολογιστεί σε 2.750.000 δραχμές.

Την εποχή εκείνη, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες των εγκαινίων της Δημοτικής Αγοράς, τα ψηλά κτίρια στην Κυψέλη ήταν μετρημένα στα δάχτυλα. «Επτά με οκτώ πολυκατοικίες ήταν χτισμένες όταν έγιναν τα εγκαίνια, αλλά πιο χαμηλά, κοντά στην Πατησίων, ως το ύψος της Επτανήσου. Οταν όμως έγινε η Αγορά, άρχισαν να χτίζονται και άλλες, γύρω από αυτήν».

Το έργο αποτελούσε τμήμα μακροχρόνιου προγραμματισμού –εκείνη την εποχή διευθυντής της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Αθηναίων ήταν ένας εμπνευσμένος άνθρωπος, ο αρχιτέκτονας Βασίλειος Τσαγρής. Η Αγορά της Κυψέλης είχε ενταχθεί σε ένα ευρύτερο σχέδιο οικοδόμησης περιφερειακών αγορών σε πολλές λαϊκές συνοικίες της Αθήνας, όπως τα Κάτω Πατήσια, τα Κουντουριώτικα, οι Αμπελόκηποι, ο Κολωνός, το Παγκράτι κ.ά., µε σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση των δημοτών και την αποσυμφόρηση της Κεντρικής Βαρβακείου Αγοράς.

Από το 2017 σε νέα λειτουργία

Εκτοτε αποτέλεσε για πολλά χρόνια το κέντρο της εμπορικής ζωής της Κυψέλης, ως τη σταδιακή απαξίωσή της που οδήγησε το 2003 και στο κλείσιμο του τελευταίου καταστήματος, ενός μικρού οπωροπωλείου. Παρέμενε πάντα ωστόσο σημείο αναφοράς για τους κατοίκους.

Προ ημερών ο Δήμος Αθηναίων ανακοίνωσε ότι κατατέθηκαν 17 προτάσεις για τη διαχείριση της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης. Στη δεύτερη φάση της αξιολόγησης θα κληθούν να υποβάλουν αναλυτικά σχέδια για το μοντέλο λειτουργίας της ως τις19 Σεπτεμβρίου 2016. Η ανακοίνωση της τελικής διαχειριστικής ομάδας και η παραχώρηση του κτιρίου θα πραγματοποιηθούν ως τις31 Δεκεμβρίου.

Ο Δήμος Αθηναίων είχε απευθύνει ανοιχτό κάλεσμα προς τις ομάδες της πόλης, με σκοπό την εύρεση διαχειριστών των ανακαινισμένων πλέον χώρων τηςΔημοτικής Αγοράς Κυψέλης για τα επόμενα πέντε έτη. Με όραμα τη θέσπιση ενός νέου καινοτόμου συνεργατικού μοντέλου, προτείνει την παραχώρησή της σε μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ομάδες, ώστε η διαχείρισή της να περάσει άμεσα στα χέρια των πολιτών. Τελικός στόχος είναι η δημιουργία ενός νέου συλλογικού και παραγωγικού πυρήνα, ευνοώντας συγχρόνως την πολιτιστική και οικονομική ενεργοποίηση της ευρύτερης περιοχής, αλλά και η εισαγωγή ενός νέου προτύπου αξιοποίησης δημόσιων χώρων.

Το γενικό σχήμα, επάνω στο οποίο κινούνται οι προτάσεις για τη συνολική διαχείριση της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες για τη χρήση των χώρων: 38% για δημοτικές υπηρεσίες, 31% για τη δημιουργία οκτώ καταστημάτων με έμφαση στη νέα επιχειρηματικότητα, 31% για δύο χώρους που θα φιλοξενούν πολιτιστικά προγράμματα και ομάδες πολιτών. Στους κοινόχρηστους χώρους, περίπου 450 τ.μ., θα διοργανώνονται πολλαπλές δράσεις (εργαστήρια, συζητήσεις, ανταλλακτικά παζάρια, προβολές, παραστάσεις κ.ά.).