Κύματα αγωνίας από τα νησιά του Αιγαίου

Η θέα των ακταιωρών του ελληνικού και του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού που «χτένιζαν» τα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας – Τουρκίας, λίγες ημέρες μετά το πραξικόπημα στη γειτονική χώρα, ίσως δεν θα τάραζε τους λουομένους τόσο αν δεν συνοδευόταν από το βουητό των στρατιωτικών ελικοπτέρων και τουC 130που πετούσαν κυκλικά πάνω από την Κω. Εκείνη την ημέραη επιχείρηση κράτησε περίπου δύο ώρες,σε απόσταση 300μέτρων από την παραλία. Τις επόμενες ημέρες σκάφη του Λιμενικού με πυροβόλα στην πλώρη περιπολούσαν συνεχώς γύρω από το ακριτικό νησί και έπειτα άραζαν με το προσωπικό τους σε επιφυλακή, στην άκρη του λιμανιού της Κω. Δίπλα τους, τεράστια κρουαζιερόπλοια, προσδίδοντας μια νότα σουρεαλισμού στο γραφικό λιμάνι.

Πώς κατάφεραν να περάσουν στη χώρα μας με βάρκες πάνω από 150 μετανάστες μέσα από αυτή την κλειστή θαλάσσια περιοχή, στην οποία περιπολούν καθημερινά 5 πλοία της Ελλάδας και της Τουρκίας; Η ροή αυτή, παρότι μικρή, σήμανε συναγερμό καθώς η Κως είχε μήνες να δει μετανάστες. Οι Τούρκοι θέλοντας να προστατέψουν τον τουρισμό του Bodrum που επλήγη και αυτός, έστρεψαν τις ροές βορειότερα. Ανοιγε η Τουρκία ξανά τη στρόφιγγα; Το ενδεχόμενο να αυξηθούν οι ροές σε βαθμό μη ελεγχόμενο δεν εκτιμάται από στελέχη του Λιμενικού και του Πολεμικού Ναυτικού ως πιθανό σενάριο. Αλλωστε μετά το πραξικόπημα πέρασαν στα νησιά περί τους 1.500 μετανάστες. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μικρός για να συγκριθεί με τις ροές και τις εικόνες του περσινού καλοκαιριού, ξύπνησε όμως μνήμες. Η ανησυχία για ενδεχόμενη αύξηση των ροών αποτυπώθηκε στηνεπιστολή του δημάρχου της Κω, Γιώργου Κυρίτση προς τον Πρωθυπουργό και τους αρχηγούς των κομμάτων. «Σε αυτή την περίπτωση εκτός από το «Παναγιά, βοήθα», χρειάζεται επειγόντως σχέδιο» λέει στο «Βήμα» ο κ. Κυρίτσης. «Θα ήταν καταστροφικό, σε αυτή τη φάση, να αντιμετωπίσουμε ξανά ένα ανεξέλεγκτο μεταναστευτικό ρεύμα» επισημαίνει.

Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα νησιά δεν είναι η ανησυχία για την επανάληψη των περσινών εικόνων, αλλά μια σειρά από σοβαρά θέματα που επηρεάζουν τη λειτουργία των κέντρων υποδοχής και δοκιμάζουν τη σχέση τους με τις κοινωνίες των νησιών.«Τα νησιά του Β. Αιγαίου σηκώνουν πολύ μεγάλο βάρος, το οποίο είναι δυσανάλογο του μεγέθους και των δυνατοτήτων τους» λέει στο «Βήμα» η περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου Χριστιάνα Καλογήρου, επαναλαμβάνοντας το μήνυμα που έστειλε με επιστολή της προς τον Γιάννη Μουζάλα στις αρχές της εβδομάδας: «Παρατηρούμε ότι υπάρχει μια σταθερή και μάλλον αυξανόμενη ροή μεταναστών και προσφύγων. Με δεδομένο ότι η χωρητικότητα των 3hotspots έχει ήδη ξεπεραστεί, παρακαλούμε όπως ληφθεί εγκαίρως πρόνοια αποσυμφόρησης των νησιών. Εκτιμάμε ότι η κατάσταση που εν δυνάμει τείνει να διαμορφωθεί θέτει το ζήτημα με ακόμα πιο επείγοντα, σε σύγκριση με το παρελθόν, τρόπο» αναφέρει στην επιστολή της.

Η συμφόρηση στο Β. Αιγαίο (σε Λέσβο, Χίο, Σάμο φιλοξενούνται περί τα 8.000 άτομα ενώ η χωρητικότητά τους δεν ξεπερνά τις 5.500) καθώς και τα προβλήματα που παρουσιάζονται σε Λέρο και Κω αναδεικνύουν ένα μεγάλο ζήτημα, τη δυσκολία τωνhotspotsνα ανταποκριθούν στον νέο ρόλο που απαιτεί το κλείσιμο των συνόρων και η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας. Τη μετατροπή τους από κέντρα κράτησης, καταγραφής και προώθησης προσφύγων και μεταναστών στην ηπειρωτική χώρα σε Αμυγδαλέζες της παραμεθορίου. Οι ελλιπείς δομές τους, κυρίως στους τομείς της ύδρευσης και του αποχετευτικού, αποτέλεσμα της βιασύνης ή και της προχειρότητας με την οποία στήθηκαν, προκειμένου η χώρα να προλάβει τις προθεσμίες της ΕΕ, δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην καθημερινή λειτουργία τους. Στη Χίο, ενάμιση μήνα μετά τα εγκαίνια του πολυδάπανουhotspot (στοίχισε 1,2 εκατ. ευρώ), η γύρω περιοχή είχε κατακλυστεί από στερεά και υγρά λύματα που απειλούσαν την υγεία μεταναστών και κατοίκων. Ανάλογο πρόβλημα παρουσιάστηκε και στην Κω. Είναι χαρακτηριστική η επιστολή που απέστειλε στον τοπικό Τύπο αστυνομικός που υπηρετεί στοhotspot. «Ο λόγος που σας γράφω είναι γιατί ο βιολογικός του hot spot μόνο βιολογικός δεν είναι. Τα λύματα έχουν φτάσει μέχρι τα κοντέινερ. Οταν είσαι μέσα δεν αντέχεται η κατάσταση» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η ελλιπής αστυνόμευση είχε ως αποτέλεσμα η μικρή αστυνομική δύναμη που συνήθως υπάρχει σταhotspotsνα μην είναι σε θέση να αποτρέψει αιματηρά επεισόδια μεταξύ προσφύγων και μεταναστών από διαφορετικές χώρες, στη Λέσβο, στη Χίο, στη Σάμο και στη Λέρο που σόκαραν τις κοινωνίες των νησιών και επέφεραν σημαντικές φθορές στα κέντρα κράτησης. «Δεν ξέρω αν αυτή τη στιγμή τοhotspotείναι σε θέση να λειτουργήσει μετά τις εκτεταμένες φθορές που υπέστη κατά τα πρόσφατα επεισόδια» αναφέρει στο «Βήμα» ο δήμαρχος Λέρου Μιχάλης Κόλλιας και σημειώνει ότι το νησί «έχει ξεπεράσει τις αντοχές του».Σε μία από τις επιστολές που έστειλε με αποδέκτη τον Αλέξη Τσίπρα ο κ. Κόλιας θέτει ένα ακόμη ζήτημα που δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις των φιλοξενούμενων στα hotspots, με τις τοπικές κοινωνίες. «Τη θέσπιση κανονισμού λειτουργίας και ωραρίου λειτουργίας των δομών ούτως ώστε να τεθεί ένα πλαίσιο λειτουργίας και να αποφευχθεί η άσκοπη μετακίνηση των φιλοξενουμένων κατά τις βραδινές ώρες» που συνοδεύεται από «μικροκλοπές σε αγρούς, ορνιθώνες και ποιμνιοστάσια, με αποτέλεσμα τα κρούσματα συμπλοκών να είναι πλέον καθημερινά».

Η Λέρος είναι ένα νησί που έχοντας στο παρελθόν φιλοξενήσει πολιτικούς κρατουμένους αλλά και τους «κολασμένους» του Ψυχιατρείου, είδε με καλό μάτι την κατασκευήhotspot. Στην πορεία άλλαξε γνώμη. Το δημοτικό συμβούλιο του νησιού σε έκτακτη συνεδρίαση, μετά τα αιματηρά επεισόδια που σημειώθηκαν, απαίτησε από την κυβέρνησητο «κλείσιμο όλων των δομών φιλοξενίας, είτε κλειστού είτε ανοικτού τύπου, στο νησί της Λέρου και την άμεση εκκένωσή τους».

Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να συνυπολογιστούν η εκτίναξη της ανεργίας και η οικονομική δυσπραγία που επέφερε η μείωση της τουριστικής κίνησης σε ποσοστά που κυμαίνονται από 40% ως 60%. Ακόμα και στην Κω, που η μείωση των αφίξεων φαίνεται να περιορίζεται στο 15%, η πτώση στην αγορά ξεπερνά το 50%. Τα προγράμματα στήριξης του τουρισμού (κοινωνικός τουρισμός, μείωση των τιμών των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων) δεν απέφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Συνολικά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ενώσεων Ξενοδόχων σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο και Κω, η πτώση της τουριστικής κίνησης έχει ως αποτέλεσμα να χαθούν από την οικονομία των νησιών πάνω από 300 εκατομμύρια ευρώ.

ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ
Οι ελλιπείς δομές των hot spots, κυρίως στους τομείς της ύδρευσης και του αποχετευτικού, αποτέλεσμα της βιασύνης ή και της προχειρότητας με την οποία στήθηκαν, προκειμένου η χώρα να προλάβει τις προθεσμίες της ΕΕ, δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην καθημερινή λειτουργία τους. Στη Χίο, ενάμιση μήνα μετά τα εγκαίνια του πολυδάπανουhotspot (στοίχισε 1,2 εκατ. ευρώ), η γύρω περιοχή είχε κατακλυστεί από στερεά και υγρά λύματα που απειλούσαν την υγεία μεταναστών και κατοίκων. Ανάλογο πρόβλημα παρουσιάστηκε και στην Κω.