Αν η Ανγκελα Μέρκελ ονειρεύεται στον ύπνο της, δεν είναι γνωστό. Η ίδια δεν μιλά ποτέ δημόσια για αυτό. Εκείνο που έζησε, όμως, στον ξύπνιο της την προπερασμένη εβδομάδα (17-24 Ιουλίου) ξεπερνούσε και τον χειρότερο εφιάλτη: τρεις απανωτές τρομοκρατικές επιθέσεις (στο Βίρτσμπουργκ, στο Μόναχο και στο Ανσμπαχ) που έφεραν τα πάνω κάτω για την ίδια και για τη Γερμανία. Με πιο δυσάρεστη και δυσοίωνη εκείνη στο Ανσμπαχ, ο δράστης της οποίας ήταν προφανώς ισλαμιστής.
«Αυτό το καλοκαίρι θα μπορούσε να βλάψει τη Μέρκελ» έσπευσε να προβλέψει η «Süddeutsche Zeitung». Και αυτό επειδή οι παραπάνω επιθέσεις έκαναν την «ιστορική» φράση της «Wir schaffen es!», «Θα τα καταφέρουμε!» (με τους πρόσφυγες στη Γερμανία), να φαντάζει σαν αέρας κοπανιστός. Μετά τη Γαλλία, ο ισλαμισμός είχε πατήσει πόδι και στη Γερμανία. Ο τρόμος διχάζει τη χώρα. Τα μέχρι πρότινος μέτρα προληπτικής άμυνας αποδείχθηκαν ανεπαρκή. Η αίγλη της κυρίας Μέρκελ ως διαχειρίστριας μιας επιτυχημένης προσφυγικής πολιτικής με ευρωπαϊκό πρόσημο κινδύνευε έτσι να σκάσει σαν σαπουνόφουσκα.
Τα δηλητηριώδη βέλη
Τα πιο δηλητηριώδη βέλη, όμως, ήταν τα εξ οικείων, κατ’ αρχάς από τη Χριστιανοκοινωνική Ενωση CSU, το αδελφό κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών στη Βαυαρία. «Δεν είχα ποτέ την αυταπάτη ότι οι πρόσφυγες άφησαν τα τραύματα και τις συγκρούσεις τους στις χώρες καταγωγής τους» σχολίασε, για παράδειγμα, ο ομοσπονδιακός βουλευτής του κόμματος Φλόριαν Χαν.
Η επίθεση στο Ανσμπαχ έδειξε «ότι δεν μπορούμε να αντέχουμε κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες ξένους». Ακόμη πιο πέρα πήγε ο χριστιανοδημοκράτης βουλευτής Αρμιν Σούστερ. «Στη θέση της κουλτούρας του καλωσορίσματος πρέπει να βάλουμε εκείνη του αποχαιρετισμού» είπε. Οι πρόσφυγες αποδεικνύονται ανεπίδεκτοι μαθήσεως –παρεξηγούν την ανεκτικότητα του κράτους δικαίου και προβαίνουν σε κάθε είδους ανομία, με αποκορύφωμα τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Γι’ αυτό πρέπει να εγκαταλείψουν πάραυτα τη χώρα.
Αλλά και πολλοί γερμανοί πολίτες, που ήταν μέχρι τότε φιλικοί προς τους ξένους, έδειχναν ξαφνικά ξενοφοβικοί. Η αρχική ελπίδα τους ότι οι τρομοκράτες θα «αγνοούσαν» τη χώρα τους αποδεικνυόταν φρούδα. Τώρα έβλεπαν ότι και μόνο η συμμετοχή γερμανικών αναγνωριστικών αεροπλάνων στις αεροπορικές επιδρομές των Γάλλων στη Συρία αρκούσε για να προκαλέσει τα αντίποινα των τζιχαντιστών.
«Η Γερμανία σε πλήρη σύγχυση» ήταν ο τίτλος τηλεοπτικής εκπομπής. Και αυτή η σύγχυση επετεινόταν όσο η καγκελάριος επέμενε στον ρόλο της Σφίγγας. Εως ότου, την περασμένη Πέμπτη, η «αμίλητη» μίλησε. Και αυτά που είπε σε συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο άλλαξαν αυτοστιγμεί το πολιτικό σκηνικό. Η διαβεβαίωσή της ότι επιμένει στο «Θα τα καταφέρουμε!», εμπλουτισμένο με έναν κατάλογο εννέα μέτρων για την ενίσχυση της ασφάλειας στη χώρα, χαιρετίστηκε από τα μέσα ενημέρωσης ως μνημείο συνετής πολιτικής. Φράσεις όπως «Η προσφυγική κρίση είναι απόφυση της παγκοσμιοποίησης» και το συμπέρασμα από αυτήν ότι η Γερμανία θα λύσει το Προσφυγικό με ανθρώπινο τρόπο, στη βάση των κανόνων του διεθνούς δικαίου, έβαλαν και πάλι τη «μερκελική» σφραγίδα στη συζήτηση για τους πρόσφυγες. Ο διχασμός δεν είχε παραμεριστεί, η αισιοδοξία για θετική έκβαση του προβλήματος είχε, όμως, επιστρέψει. Μόνο που η επιστροφή αυτή είναι πιθανότατα παροδική. Κι αυτό για δύο λόγους.
Καρκινοβατεί η συμφωνία
Πρώτον, έναν πολιτικό, το γεγονός ότι η καγκελάριος εναποθέτει όλες τις ελπίδες της για τη λύση του Προσφυγικού σε ένα και μόνο χαρτί: στη συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την Τουρκία. Η συμφωνία αυτή, πέραν του ότι περιέχει κατασκευαστικά λάθη, αφού «φορτώνει» όλα τα βάρη στην Τουρκία (και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα, που κάνει τη «βρώμικη δουλειά» των απελάσεων για τους εταίρους της) και επομένως δεν μπορεί να πάει πολύ «μακριά», έπαψε ήδη κατά μεγάλο μέρος να λειτουργεί λόγω της απόπειρας πραξικοπήματος στην Τουρκία. Επιπλέον η Γερμανία, παρά τις διπλωματικές της προσπάθειες για την κατάπαυση των εχθροπραξιών στη Συρία, υποστηρίζει τους πολέμους των εταίρων της στη Μέση Ανατολή (ΗΠΑ, Γαλλία κ.λπ.) για την κατάκτηση των κοιτασμάτων πετρελαίου και αερίου –χώρια τις τεράστιες ποσότητες όπλων που πουλάει η ίδια στην περιοχή, τα οποία υποδαυλίζουν τους πολέμους και αποσταθεροποιούν παντού την ειρήνη.
Και δεύτερον, έναν ψυχολογικό. Εκείνο που αποκάλυψαν τα αιματηρά γεγονότα στη Γερμανία είναι η ασίγαστη ανάγκη του πληθυσμού για ασφάλεια, η οποία, όταν δεν ικανοποιείται, μπορεί να εξελιχθεί σε πανικό. Η κυρία Μέρκελ αδυνατεί να εγγυηθεί τέτοια ασφάλεια: ο πανικός θα μπορούσε έτσι να ξεσπάσει πάλι ασυγκράτητος σε περίπτωση νέου τρομοκρατικού χτυπήματος –τα μέτρα προστασίας που στηρίζονται σε λάθος βάση αδυνατούν να το προλάβουν και ενδεχομένως να το εμποδίσουν.
Ο «ασύμμετρος πόλεμος»
Η κατάσταση επιδεινώνεται και από ένα άλλο γεγονός. Μέχρι πρότινος, γινόταν ακόμη λόγος για έναν «ασύμμετρο πόλεμο» μεταξύ των κρατικών δυνάμεων ασφάλειας και άτακτων ομάδων τρομοκρατών. Η «ασυμμετρία», σύμφωνα με τον γερμανό πολιτικολόγο Χέρφριντ Μίνκλερ που είναι και ο επινοητής του όρου, διευρύνεται (για να μην πούμε «ξεχειλώνει») τώρα συνεχώς. Στις μικρές ομάδες προστίθενται πολλά άτομα που δρουν αυτόβουλα και ανεξάρτητα από τα κέντρα των τρομοκρατών. Αυτό διευρύνει και τη ζώνη μάχης, καθώς και τον αριθμό των υποψήφιων θυμάτων: στο στόχαστρο μπαίνουν δυνητικά όλοι οι πολίτες –και μαζί με αυτούς, δίπλα στο κράτος, και ο αυτοοργανωμένος σύνδεσμός τους, η κοινωνία των πολιτών. Μια αποτελεσματική άμυνα απέναντι σε τέτοιους αθέατους και απρόβλεπτους «ακροβολιστές» είναι μάλλον αδιανόητη.
Αντέχει η καγκελάριος τέτοια συσσωρευμένη επιδείνωση; Πιστεύει σε ένα θετικό ξεπέρασμα του διχασμού; Για μια στιγμή, στη συνέντευξη της περασμένης Πέμπτης, πήρε απροσδόκητα προσωπικό ύφος. «Τα βράδια πηγαίνω καμιά φορά πολύ ευχαρίστως στο κρεβάτι για ύπνο» φανέρωσε. Αυτό τη «χαλαρώνει» όσο τίποτε άλλο. Για τα όνειρά της απέφυγε, όμως, και πάλι να μιλήσει. Ισως επειδή θα φαίνονταν παράταιρα στο φόντο του βραχνά που αντιμετωπίζει στον ξύπνιο της. Ή και για να μην προδώσει την τελευταία εναπομείνασα πηγή της αισιοδοξίας της.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
