Μα καλά, πού ζείτε; Θεωρείτε εαυτόν προχωρημένο επειδή αποδέχεστε το σύμφωνο συμβίωσης για άτομα του ιδίου φύλου; Πολύ προπέρσινο ακούγεται αυτό μπροστά σε άλλο αίτημα που προκύπτει, από τη συμβίωση ομάδας προσώπων. Δύο γυναίκες, δύο άνδρες, σε χιαστί σχέση. Ενας άνδρας, δύο γυναίκες, σε παράλληλες σχέσεις. Μία γυναίκα, δύο άνδρες, όλοι μαζί, εντός κι επί τα αυτά. Αυτοί είναι συνδυασμοί σχέσεων «polyamory». Και μη βιαστείτε να μιλήσετε για ιστορίες απιστίας, καθώς η συνύπαρξη αυτού του είδους προϋποθέτει συναίνεση. Δεν μιλάμε για καταστάσεις της μιας βραδιάς αλλά για σχέσεις ζωής, με ανεκτικότητα, ειλικρίνεια, κατανόηση.
Θα προσπεράσω τα πρακτικά ζητήματα, δηλαδή το πόσο δύσκολο είναι να πάνε τέτοιες ομάδες προσώπων διακοπές. Πώς διαλέγουν το ξενοδοχείο, στο βουνό ή στη θάλασσα; Και σινεμά; Πώς πάνε σινεμά; Ολοι μαζί; Εντάξει, κάνω μια προβολή του μικροαστικού ζευγαριού σε κάτι διαφορετικό. Εχει ξεκινήσει και μια πιο σοβαρή συζήτηση, που αφορά τη δημιουργία νομικού πλαισίου για τα διευρυμένα σχήματα συντρόφων. Οι «poly» έχουν δικαιώματα και ένα από αυτά αφορά την κληρονομιά. Σε κουαρτέτο προσώπων θα μπορούσε να γίνει συμφωνητικό ώστε όλοι να πάρουν ίσο μερτικό. Ταυτόχρονα δίδεται διέξοδος σε περίπλοκες καταστάσεις όπου ένα άτομο έχει παράλληλη ζωή και θέλει να εξασφαλίσει τα παράλληλα σύμπαντα ακριβοδίκαια.
Η συζήτηση που ξεκίνησε έχει πολλές πτυχές. Ας αντιγράψουμε έναν εύγλωττο πλάγιο τίτλο, από άρθρο του BBC. «Η αγάπη δεν βγαίνει μόνο σε ζευγάρια. Μήπως ήρθε ο καιρός να αναγνωρίσει το οικογενειακό δίκαιο αυτό το δεδομένο;». Και δώσ’ του Ντε Μποβουάρ με ανάλυση της αμφισεξουαλικότητας και της αποδοχής των ερωμένων του Σαρτρ. Και δώσ’ του ψυχανάλυση για την τιθάσευση της ζήλιας και την αποθέωση της ειλικρίνειας. Και κατόπιν προβληματισμοί: καθώς δεν πρόκειται για όργια, πόσα πρέπει να ξέρει κάποιος που ξέρει; Δηλαδή, υπάρχει περιθώριο για ιδιωτικές στιγμές μέσα στο πλαίσιο της πολυπρόσωπης ανοχής;
Με μια πρώτη προσέγγιση όλο αυτό φαίνεται καινούργιο και προοδευτικό και άνετο κι απ’ όλα. Ακούγεται λογικό να θέλουν νομική κάλυψη όσοι ζουν επί μακρόν σε καταστάσεις polyamory. Για να σκεφτούμε, όμως, λιγάκι, ποια είναι η πιο διαδεδομένη μορφή αρμονικού συνόλου ερωτικών σχέσεων; Οχι, δεν είναι η ύπαρξη τρίτου προσώπου σε γάμο, καθώς ο γάμος από μόνος του βγάζει απέξω το τρίτο πρόσωπο. Εκτός αυτού, δεν είμαστε βέβαιοι για τη συναίνεση σε τέτοιες καταστάσεις. Λοιπόν, η πιο διαδεδομένη μορφή polyamory είναι ο μουσουλμανικός γάμος, ο οποίος δεν είναι αποδεκτός στον δυτικό κόσμο. Και ποιος είναι ο αντίλογος στο «αφού έτσι θέλουν;». Ετσι θέλουν οι αμφί που έχουν και άνδρα και γυναίκα, έτσι θέλουν τα κουαρτέτα με δύο άνδρες, δύο γυναίκες, έτσι θέλει ο άνδρας που έχει τέσσερις γυναίκες και απαιτεί παρθενία, πίστη και αφοσίωση και από τις τέσσερις. Η θρησκευτική επιταγή μάς ενοχλεί;
Μας πέρασε άραγε ο ενθουσιασμός του προχωρημένου και του προοδευτικού; Οχι, όλο αυτό θα κρατήσει πολύ καιρό και φαίνεται από τις μελέτες που γίνονται, από τα δημοσιεύματα, από την υποτιθέμενη αύξηση των «poly». Είναι το καινούργιο κοινωνικό ζήτημα, σε δουλειά να βρισκόμαστε. Ας είμαστε, όμως, ρεαλιστές. Η συζήτηση για έναν νέο νόμο που θα κάλυπτε τέτοιες σχέσεις θα πρέπει να εξετάσει όλες τις παραμέτρους. Αυτό που φαίνεται απίστευτα προχωρημένο και κουλ μπορεί να δίνει την ευκαιρία να εξαπλωθούν και να νομιμοποιηθούν ο Μεσαίωνας και το σκότος. Αυτό που φαίνεται απελευθερωτικό για την ερωτική έκφραση μπορεί να γίνει η φυλακή για μια μερίδα ανθρώπων. Η νομική κάλυψη δεν μπορεί να αφορά πρόσωπα που ενώνονται από διάθεση ελευθεριότητας αλλά να μην αφορά την ένωση προσώπων που προκύπτει από την πιο άγρια πατριαρχία. Αυτά τα χίπικα μπορούν να ανοίξουν την πόρτα στη σαρία. Καλό είναι να ζυγίζουμε όλες τις λεπτομέρειες όταν μιλάμε για δικαιώματα.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 24 Ιουλίου 2016
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
