Το νήμα της ιστορίας που οδήγησε στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 πάει τουλάχιστον τρεις μήνες πίσω, στις αρχές Απριλίου, όταν ο Αλέξης Τσίπρας άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι η διαπραγμάτευση με την Ευρώπη δεν κατέληγε εκεί όπου φανταζόταν και όταν δεν υπολόγιζε τους κινδύνους κατάλυσης του πολιτεύματος εξαιτίας των επικίνδυνων σχεδίων της κυβέρνησής του. Εκείνη την εποχή είχε δώσει εντολή στον Γιάνη Βαρουφάκη να μελετήσει όλα τα ζητήματα που θα προέκυπταν αν η Ελλάδα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει το ευρώ και ο Τζέιμς Γκαλμπρέιθ ανέλυε τα σενάρια για τη μετάβαση στη νέα δραχμή. Λίγο πριν από το Πάσχα ο Πρωθυπουργός με μια στενή ομάδα υπουργών και συνεργατών του είχε αποφασίσει να προχωρήσει σε δημοψήφισμα εφόσον η διαπραγμάτευση έφτανε σε αδιέξοδο και έδωσε εντολή να γίνει όλη η απαραίτητη προεργασία, έκδοση ΠΝΠ, τήρηση προθεσμιών, προμήθεια φακέλων και ψηφοδελτίων –μια μικρή οδύσσεια γιατί «λεφτά δεν υπήρχαν ούτε για τα ψηφοδέλτια», όπως ομολογούν αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες. Εξαιτίας αυτής της προετοιμασίας μπόρεσε να πραγματοποιηθεί το δημοψήφισμα, τον Ιούλιο, μέσα σε μόλις μία εβδομάδα.
Τότε δεν ήταν γνωστό πόσο κοντά στην καταστροφή βρέθηκε η Ελλάδα ούτε το «Σχέδιο Χ», «το ευαίσθητο έργο» που είχε αναλάβει ο κ. Γκαλμπρέιθ και προέβλεπε την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης, την εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδας και το κλείσιμο των υπόλοιπων τραπεζών, τον έλεγχο στα καύσιμα, στα τρόφιμα και στα φάρμακα, την εκτύπωση υποσχετικών (IOU) για την πληρωμή μισθών και συντάξεων και ΤΑΝ (tax – anticipation notes) για την είσπραξη φόρων, την κινητοποίηση του στρατού και της αστυνομίας, την επιστράτευση των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να γίνει ομαλά η μετάβαση στη νέα δραχμή.
Το Eurogroup στη Ρίγα
Τον Απρίλιο ο κ. Τσίπρας είχε δηλώσει σε τηλεοπτική συνέντευξή του ότι «εάν καταλήξουμε σε μια μη επιθυμητή συμφωνία, θα οδηγηθούμε σε δημοψήφισμα και όχι σε εκλογές», αλλά ελάχιστοι έδωσαν σημασία. Ο υπουργός Οικονομικών μονοπωλούσε την επικαιρότητα, η οποία είχε σημαδευτεί από την επεισοδιακή συνεδρίαση του Eurogroup στη Ρίγα της Λετονίας όπου ο κ. Βαρουφάκης απομονώθηκε από τους υπόλοιπους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης. Το δημοψήφισμα ήταν ένα όπλο που κινδύνευε με αυτανάφλεξη στα χέρια της κυβέρνησης, ό,τι ερώτημα και να έθετε, στο τέλος θα αφορούσε το ευρώ, όπως έγινε φανερό από τη συνάντηση του κ. Βαρουφάκη με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στις 8 Ιουνίου. «Ο Γιάνης Βαρουφάκης», αφηγείται ο κ. Γκαλμπρέιθ, «του είπε ότι δεν είχε εντολή για περαιτέρω συνομιλίες σχετικά με προηγούμενη πρόταση του Σόιμπλε να συζητήσουν για ένα δημοψήφισμα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έξοδο και ότι γνώριζε ότι ούτε ο Σόιμπλε είχε τέτοια εντολή.(…) Σε προγενέστερη συνάντηση των δύο υπουργών είχε θιχθεί το θέμα της εξόδου», ο κ. Βαρουφάκης το είπε στον κ. Τσίπρα και εκείνος έθεσε το ζήτημα στην Ανγκελα Μέρκελ.
Το πρόγραμμα τελείωνε, η κυβέρνηση ξέμενε από λεφτά, η χώρα φλέρταρε με το χάος, αλλά το «πολεμικό συμβούλιο» του κ. Βαρουφάκη συνέχιζε να εργάζεται «σε πλήρη μυστικότητα, χρησιμοποιώντας ασφαλείς επικοινωνίες και συχνά δρώντας εκτός υπουργείου ή και εκτός χώρας». Τον Μάιο η ομάδα παρέδωσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης στον κ. Βαρουφάκη και εκείνος, σύμφωνα με τη μαρτυρία του, το πήγε στον Πρωθυπουργό. «Ο Πρωθυπουργός σκέφτηκε το παράλληλο σύστημα πληρωμών. Υπήρξε αρνητική αντίδραση στην πρότασή μου από τον κ. Δραγασάκη, ο Πρωθυπουργός το σκέφτηκε πολύ συγκροτημένα και τον είδα να προβληματίζεται ιδιαίτερα σχετικά με το τι θα έκανε και, τελικά, αποφάσισε να πάει με την εισήγηση του κ. Δραγασάκη» είπε σε συνέντευξη που έδωσε στον ΣΚΑΪ. Ο υπουργός Οικονομικών είχε χάσει τη λάμψη του. Ο κ. Τσίπρας αντιλήφθηκε ότι οι ομόλογοί του τον αγνοούσαν και όπως έλεγε ο κ. Βαρουφάκης «είχε σε ανύποπτο χρόνο πάρει ο ίδιος τα ηνία της διαπραγμάτευσης».
Σκεφτόταν να πάρει πίσω το δημοψήφισμα
Μια ακροβασία μεταξύ ασύγγνωστου κυνισμού και ωμής πραγματικότητας ήταν οι μήνες της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ / ΑΝΕΛ πριν από το δημοψήφισμα. Αλλά ακόμη και το βράδυ του δημοψηφίσματος και την επόμενη ημέρα στο συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών στο Προεδρικό Μέγαρο, ο κ. Τσίπρας, ενώ είχε αποφασίσει ότι θα μετέτρεπε το «ΟΧΙ» σε «ΝΑΙ», δεν είχε σχέδιο δράσης και αναζητούσε σανίδα σωτηρίας στους πολιτικούς αντιπάλους του. Σε ορισμένους από τους πολιτικούς αρχηγούς που συμμετείχαν στη σύσκεψη της 6ης Ιουλίου έδωσε την εντύπωση ότι η απόφαση να παραμείνει στο ευρώ ήταν όψιμη και ότι σε εκείνο το τραπέζι στην αίθουσα συσκέψεων του Προεδρικού Μεγάρου που κρίθηκε το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας άρχισε να διαμορφώνεται ο «Ευρωπαίος Τσίπρας».
Η εικόνα των ωρών από την επιβεβαίωση των exit polls ως την έκδοση του κοινού ανακοινωθέντος των πολιτικών αρχηγών το απόγευμα της Δευτέρας, σύμφωνα με όσα εξιστόρησαν στο «Βήμα» οι πρωταγωνιστές των γεγονότων, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. «Μια άγνωστη πτυχή εκείνων των ημερών είναι ότι ο Αλέξης Τσίπρας μέχρι την Τετάρτη 1η Ιουλίου αμφιταλαντευόταν για το αν θα κάνει τελικά το δημοψήφισμα ή αν θα το πάρει πίσω. Κοινωνό των προβληματισμών του έκανε και τον Προκόπη Παυλόπουλο» αποκαλύπτει συμμετάσχων στη σύσκεψη της 6ης Ιουλίου. «Μάλλον οι δημοσκοπήσεις που έδειχναν υπεροχή του «ΟΧΙ» βάρυναν στην τελική του απόφαση, ίσως και ο φόβος μήπως αναγκαστεί να παραιτηθεί» προσθέτει. Οι πιέσεις των ευρωπαίων ηγετών είχαν πάρει τη μορφή τελεσιγράφου. «Αν επικρατήσει το «ΟΧΙ» θα δείτε την πόρτα της εξόδου από το ευρώ» μεταδίδεται ότι ήταν το μήνυμα που έφτανε στην Αθήνα από διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Το βράδυ της Κυριακής όταν τα exit polls άρχισαν να επιβεβαιώνονται από τη ροή των αποτελεσμάτων, ο κ. Τσίπρας τηλεφώνησε στον
Φρανσουά Ολάντ, ενημερώνοντάς τον ότι ήταν έτοιμος να διαπραγματευτεί μια έντιμη συμφωνία. Ο γάλλος πρόεδρος ήταν ο μόνος που είχε διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας, καθώς ο
Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και η Ανγκελα Μέρκελ κρατούσαν αποστάσεις από το ελληνικό δράμα. Ο κ. Ολάντ, σύμφωνα με τις ίδιες διηγήσεις, συνεχάρη τον έλληνα πρωθυπουργό αλλά του ξεκαθάρισε ότι στο εξής είναι μόνος του, εκτός κι αν υπάρξει ομόφωνη απόφαση των πολιτικών αρχηγών ότι στηρίζουν την παραμονή της χώρας στην Ευρώπη.
«Πες μας τώρα πώς θα καταπιείς το “Οχι”»
Το τελεσίγραφο του Ολάντ, οι φωνές του Μεϊμαράκη και η αγωνία των αρχηγών
Επειτα από το τηλεφώνημα με τον Φρανσουά Ολάντ και ενώ ο κ. Τσίπρας απηύθυνε διάγγελμα στον ελληνικό λαό ερμηνεύοντας το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ως εντολή για διαπραγμάτευση και όχι για ρήξη με την Ευρώπη, εξελίχθηκαν πυρετώδεις διαβουλεύσεις για άμεση σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών. Ακόμη δεν είχαν ανακοινωθεί τα επίσημα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος. Στα γραφεία της ΝΔ εκτυλίσσονταν άλλα δραματικά γεγονότα. Ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος είχε συζητήσει με στενούς συνεργάτες του το ενδεχόμενο να παραιτηθεί από την ηγεσία του κόμματος εφόσον έχανε το «ΝΑΙ», οριστικοποίησε την απόφασή του. Μετά τις επτάμισι το απόγευμα εμφανίστηκε στη Συγγρού ο Ευάγγελος Μεϊμαράκης, ενισχύοντας τη φημολογία για αλλαγή σκυτάλης. Στο Μέγαρο Μαξίμου παρακολουθούσαν με μεγάλο ενδιαφέρον τις διεργασίες αλλά ο κ. Τσίπρας δεν έμεινε αμέτοχος. Φρόντισε να γνωστοποιήσει ότι θα προτιμούσε να συμμετάσχει ο κ. Μεϊμαράκης και όχι ο κ. Σαμαράς στην επικείμενη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών. Ο πρώην πρωθυπουργός και αρχηγός της ΝΔ δεν ήθελε να αναμειχθεί στα παιχνίδια του κ. Τσίπρα και αποσύρθηκε από το προσκήνιο. Εν τω μεταξύ ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος ενημέρωσε τον κ. Ολάντ για την αλλαγή ηγεσίας στη ΝΔ. Ο κ. Μεϊμαράκης, ο οποίος είχε εισηγηθεί στο κόμμα του την αποχή από το δημοψήφισμα, αλλά δεν εισακούστηκε, επιτέθηκε στον κ. Τσίπρα μόλις ξεκίνησε η σύσκεψη των αρχηγών: «Γιατί έκανες δημοψήφισμα; Πες μας τώρα πώς θα το καταπιείς το αποτέλεσμα!».
Ο κ. Τσίπρας εμφανίστηκε σε κακή κατάσταση στο Προεδρικό Μέγαρο. «Ηταν ασταθής, σε μεγάλη αβεβαιότητα. Δυσκολευόταν να πάρει απόφαση, δεν μπορούσε να σηκώσει το βάρος των στιγμών» διηγείται ο κ. Μεϊμαράκης. Ο κ. Θεοδωράκης προτίμησε να αναρτήσει στο Facebook τις αναμνήσεις του από εκείνη τη μαραθώνια σύσκεψη που ξεκίνησε στις 10 το πρωί και ολοκληρώθηκε αργά το απόγευμα. «Το κλίμα ήταν πολύ βαρύ. Ο Τσίπρας, όχι και σε πολύ καλή κατάσταση, επαναλάμβανε τα γνωστά κλισέ. Ο Μεϊμαράκης του έκανε επιθέσεις. Αυτός απαντούσε χωρίς όρεξη και χωρίς σιγουριά». Τα κλισέ του Πρωθυπουργού ήταν μια άνευρη εισήγηση ότι το «ΟΧΙ» σήμαινε την απόρριψη της πρότασης Γιούνκερ και ότι ήθελε εξουσιοδότηση για να φέρει μια καλύτερη συμφωνία, εντός ευρώ.
Η ώρα περνούσε και οι αρχηγοί ενημερώθηκαν από τον κ. Παυλόπουλο ότι κρεμόταν πάνω από το κεφάλι τους η δαμόκλειος σπάθη ενός διπλού τελεσιγράφου: ο κ. Ολάντ περίμενε ενημέρωση ως τις 12 το μεσημέρι ότι υπάρχει συμφωνία των αρχηγών και ως τις 6 το απόγευμα την έκδοση κοινού ανακοινωθέντος, προκειμένου να ενημερώσει και τους υπόλοιπους ευρωπαίους ηγέτες!
«Κάποια στιγμή» συνεχίζει την αφήγησή του ο επικεφαλής του Ποταμιού, «είπα: “Αν θέλετε να πει ο καθένας τη δική του ιστορία ας το κάνουμε, αλλά η Ευρώπη περιμένει ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ”. Ο Καμμένος πήγε να αντιδράσει στο στυλ “δεν θα μας πει εμάς η Ευρώπη!”. Κοίταξε τον Τσίπρα περιμένοντας κάποια επιδοκιμασία αλλά αυτός είχε σκυμμένο το κεφάλι. Λέω ξανά: “Είμαστε σε κόκκινο συναγερμό. Να φύγουν οι πρακτικογράφοι και να μιλήσουμε καθαρά. Η χώρα καταρρέει. Δεν θα πληρωθούν μισθοί. Πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να παραμείνουμε στην Ευρώπη”. Ο ΠτΔ ανακοινώνει ότι πρέπει να μιλήσει με τον πρόεδρο Ολάντ και να του πει αν υπάρχει συμφωνία των αρχηγών. “Να μπούμε σε ένα αεροπλάνο και να πάμε όλοι μαζί στις Βρυξέλλες” προτείνει ο Καμμένος. Χαμογελάμε. Αρχίζουμε να μιλάμε ουσιαστικά. Τι περιθώρια έχουμε να κρατηθούμε στην Ευρώπη;».
«Μετά από πολλά διαλείμματα και συνεχείς διαβουλεύσεις, συμφωνούμε να βγάλουμε ένα κείμενο με τις υπογραφές όλων (εκτός του Κουτσούμπα βέβαια). Στην αρχή πήγε να υπαγορεύσει κάτι ο Τσίπρας. Τον σταματάμε και του εξηγούμε ότι πρέπει να πούμε ένα ξεκάθαρο “ΝΑΙ” και όχι μισόλογα» προσθέτει ο κ. Θεοδωράκης, ο οποίος παρουσιάζει ένα προσχέδιο δήλωσης που συμπληρώνεται με τις επισημάνσεις του κ. Παυλόπουλου και τις παρατηρήσεις των άλλων αρχηγών. «Σε λίγες ώρες ήταν έτοιμο το κείμενο που έκανε το “ΟΧΙ” του Τσίπρα “ΝΑΙ”. Οι 356 λέξεις που μας κράτησαν στην Ευρώπη».
Στις 6 Ιουλίου οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί (Ευ. Μεϊμαράκης, Φώφη Γεννηματά και Στ. Θεοδωράκης) κράτησαν την Ελλάδα στην Ευρώπη. Στη συνέχεια τα κόμματά τους ψήφισαν στη Βουλή το γενικό πλαίσιο της συμφωνίας της 12ης Ιουλίου έχοντας λάβει διαβεβαιώσεις συναίνεσης από τον Πρωθυπουργό. «Δεσμεύομαι ότι δεν θα σας αιφνιδιάσω με εκλογές» έχουν δηλώσει δημοσίως ότι τους είπε και ο κ. Τσίπρας δεν τους διέψευσε. Παρά τις διαβεβαιώσεις του, στις 28 Αυγούστου θυροκολλήθηκε στη Βουλή το διάταγμα για την προκήρυξη εκλογών στις 20 Σεπτεμβρίου. Το βράδυ των εκλογών επισφράγισε τη συνέχιση του κυβερνητικού συνασπισμού με τον Πάνο Καμμένο με έναν θερμό εναγκαλισμό στο βάθρο του εκλογικού περιπτέρου στην πλατεία Κλαυθμώνος. Ηταν η έναρξη της περιόδου υποταγής του κ. Τσίπρα στην Ευρώπη που δεν κατόρθωσε να αλλάξει με τις ανορθόδοξες μεθόδους που επέλεξε για να διαπραγματευτεί.
Το σχέδιο για δραχμή με τεχνογνωσία… Βενεζουέλας Οι ιδέες του Γκαλμπρέιθ και οι δηλώσεις Καμμένου για τον ρόλο του στρατού Ο κ. Γκαλμπρέιθ έφτασε στην Αθήνα στις 8 Φεβρουαρίου, έπειτα από μια αγωνιώδη ηλεκτρονική πρόσκληση από τον νέο υπουργό Οικονομικών.
Εκείνο το βράδυ ο Πρωθυπουργός παρουσίαζε τις προγραμματικές δηλώσεις του στη Βουλή και ο κόσμος στην πλατεία Συντάγματος αποθέωνε τον κ. Βαρουφάκη που πήγαινε να καταλάβει τη θέση του στα υπουργικά έδρανα. «Εν μέσω αυτής της αναταραχής, ο Γιάνης αναρωτήθηκε «θα εξακολουθούν να είναι μαζί μας όταν κλείσουν οι τράπεζες;»» γράφει ο αμερικανός καθηγητής στο βιβλίο του «Καλώς όρισες στη μαρτυρική αρένα» (εκδόσεις Πατάκη).
Πριν από λίγες ημέρες ο Νίκος Παππάς και ο Νίκος Κοτζιάς είπαν στην ΕΡΤ ότι στις αρχές του 2015 ο κ. Βαρουφάκης είχε προτείνει τη συνέχιση του προγράμματος της κυβέρνησης Σαμαρά –ένταξη στην προληπτική πιστωτική γραμμή και έναρξη της συζήτησης για το χρέος –το οποίο έληγε στις 20 Φεβρουαρίου. «Θα ήταν μια οδυνηρή επιλογή την οποία ευτυχώς αποφύγαμε και φτάσαμε στην επέκταση εκείνης της συμφωνίας» δήλωσε ο κ. Παππάς. «Επέτειος του 62%, η τρόικα εσωτερικού τελεί υπό σύγχυση: Με κατηγορούν ΚΑΙ ως συνεχιστή του Σαμαρά ΚΑΙ ως αντι-τροϊκανό. Το μίσος τους τιμή μου» απάντησε με ένα tweet ο κ. Βαρουφάκης.
Η τρόικα εσωτερικού
Οπως γράφει ο κ. Γκαλμπρέιθ, οι γραφειοκράτες της τρόικας αναγκάστηκαν να συναντούν τους υπουργούς σε αθηναϊκά ξενοδοχεία αλλά και η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να εγκαταστήσει μια ομάδα στις Βρυξέλλες για περισσότερους από πέντε μήνες. «Τελικά αυτή η ομάδα παρέκαμπτε το υπουργείο Βαρουφάκη σε βασικά ζητήματα και ο επικεφαλής Γιώργος Χουλιαράκης έγινε προσωρινός υπουργός Οικονομικών τον Αύγουστο».
Αλλά και μετά τη Ρίγα «εμφανίστηκε στους πρωθυπουργικούς κύκλους μια «τρόικα εσωτερικού», που είχε την άποψη ότι η Ελλάδα έπρεπε να αποδεχθεί οποιαδήποτε συμφωνία της προσφερόταν». Στα τέλη Μαρτίου, βλέποντας τις κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης να καταρρέουν, ο κ. Βαρουφάκης ζήτησε από τον αμερικανό συνάδελφό του να προετοιμάσει το «σχέδιο Β» ή «σχέδιο Χ», «μια συνοπτική περιγραφή τού τι θα κάναμε αν ναυαγούσαν οι διαπραγματεύσεις. Αυτό έκανα επί σχεδόν έξι εβδομάδες».
Πότε ακριβώς απέρριψε το «σχέδιο Χ» ο Πρωθυπουργός; Στις 2 Ιουλίου ο κ. Τσίπρας επισκέφθηκε το υπουργείο Εθνικής Αμυνας και άκουσε ατάραχος τον κ. Καμμένο να δηλώνει ότι «οι Ενοπλες Δυνάμεις της χώρας διασφαλίζουν τη σταθερότητα στο εσωτερικό» –σύμφωνα με το σχέδιο οι υπουργοί Αμυνας και Εσωτερικών θα ήταν υπεύθυνοι για τη διατήρηση της τάξης (με τον στρατό στους δρόμους;) κατά τη μεταβατική περίοδο και ο κ. Καμμένος, όπως φαίνεται, είχε αποδεχθεί αυτόν τον ρόλο. Στις 10 Ιουλίου του 2015 Γκαλμπρέιθ και Βαρουφάκης συνεχίζουν να ανταλλάσσουν εμπιστευτικά μηνύματα, παρότι ο δεύτερος έχει παραιτηθεί από υπουργός Οικονομικών τέσσερις ημέρες πριν.
Σε αυτό το σημείωμα ο κ. Γκαλμπρέιθ γράφει ότι οι έλεγχοι κεφαλαίων, οι οποίοι είχαν επιβληθεί στις 29 Ιουνίου, είναι «μια μορφή εξόδου» από το ευρώ, ότι το τραπεζικό «ευρώ» έχει υποτιμηθεί και ότι σε περίπτωση πραγματικής εξόδου «δεν θα χρειαζόταν να αλλάξει πραγματικά τίποτα»: τα τραπεζικά «ευρώ» θα αποσύρονταν μόνο σε χαρτονομίσματα δραχμής ή μέσω μεταφοράς χρημάτων στο εξωτερικό που θα κουρεύονταν βάσει της συναλλαγματικής ισοτιμίας της νέας δραχμής. Η αξία κάθε τραπεζικού «ευρώ» θα είναι, παντού και πάντα, μια νέα δραχμή.
Νέα δραχμή με σφραγίδα
Πού θα βρισκόταν όμως χαρτί που θα λειτουργούσε στα ΑΤΜ, που δεν θα παραχαρασσόταν και θα ήταν εύκολα αποδεκτό ως χρήμα από τον πληθυσμό; «Η λύση ήταν ολοφάνερη μπροστά μας όλο αυτό το διάστημα: σφραγισμένα χαρτονομίσματα ευρώ. Το μόνο που χρειάζεσαι είναι μια σφραγιδομηχανή». Αλλά και πάλι πού θα βρίσκονταν τα χαρτονομίσματα; «Θα μπορούσε να τα προμηθεύσει η ΕΚΤ σαν υποστηρικτική χειρονομία. Αλλά αν υποθέσουμε ότι δεν θέλει; Τότε λοιπόν υπάρχουν –όπως μαθαίνω τώρα –19 δισεκατομμύρια ευρώ σε χαρτονομίσματα στην Τράπεζα της Ελλάδος (…) Η νέα δραχμή, με σφραγίδα πάνω σε χαρτονομίσματα ευρώ, μπορεί να τροφοδοτήσει αμέσως τα ΑΤΜ και να τα εφοδιάζει τη νύχτα ή ίσως τα Σαββατοκύριακα (…) Ο κόσμος δεν θα είχε κίνητρο να αποσύρει τα χρήματά του από τις τράπεζες και τα 19 δισεκατομμύρια θα επαρκούσαν για αρκετό διάστημα (…) Η Τράπεζα της Ελλάδος θα χρειαστεί να κηρυχθεί σε πτώχευση, οι λειτουργίες της να μεταφερθούν σε νέο φορέα και ο μηχανισμός έκτακτης ενίσχυσης σε ρευστότητα (ELA) να αντιμετωπιστεί ως υποχρέωση του χρεοκοπημένου ιδρύματος. Αυτό και η απαραίτητη προσωρινή εθνικοποίηση των τραπεζών θα εμπόδιζαν την ΕΚΤ να κατάσχει τις καταθέσεις σε τραπεζικά «ευρώ»». Εναλλακτικά η νέα δραχμή θα μπορούσε να στηριχθεί από την Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, την Τράπεζα της Αγγλίας, τους Ελβετούς ή τους Κινέζους. «Με επιδέξιους χειρισμούς, σίγουρα κάποιος θα ανταποκρινόταν προκειμένου να εμποδίσει κάποιον άλλον να το κάνει πρώτος».
Κατά τον κ. Γκαλμπρέιθ οι μεγάλες χώρες θα σφάζονταν στην ποδιά της ελληνικής κυβέρνησης σαγηνευμένες από τη νέα δραχμή –Κινέζοι και Ρώσοι είχαν ήδη απορρίψει αιτήματα δανεισμού της Ελλάδας, αλλά γιατί ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τέξας να αφήσει την πραγματικότητα να του χαλάσει μια τόσο ωραία θεωρία;
«Για να αναπτύξουμε τις ιδέες μας» ομολογεί ο κ. Γκαλμπρέιθ,
«στηριχθήκαμε σε δημοσιευμένη βιβλιογραφία (που είναι περιορισμένη), συγκριτική εμπειρία ειδικά από τη Νότια Αμερική, μερικές πολύ διακριτικές βολιδοσκοπήσεις στην Αθήνα και στις προσωπικές οικονομικές και δημοσιονομικές γνώσεις μας και στην κοινή λογική». Για τη μεταφορά υπολοίπων λογαριασμών μέσω της κινητής τηλεφωνίας στηρίχθηκαν στην εμπειρία της Κένυας. Εντύπωση προκαλεί η αποκάλυψη ότι για την εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδας ζητήθηκε η συμβουλή της εταιρείας Cleary Gottlieb, η οποία είχε παίξει καίριο ρόλο στο PSI.
ΜΑΡΤΥΡΙΑ
Ο Αλέξης Τσίπρας μέχρι την Τετάρτη 1η Ιουλίου αμφιταλαντευόταν για το αν θα κάνει τελικά το δημοψήφισμα ή αν θα το πάρει πίσω.«Μάλλον οι δημοσκοπήσεις που έδειχναν υπεροχή του “ΟΧΙ” βάρυναν στην τελική του απόφαση, ίσως και ο φόβος μήπως αναγκαστεί να παραιτηθεί» αποκαλύπτει συμμετασχών στη σύσκεψη της 6ης Ιουλίου.
ΚΛΙΜΑ
Ο κ. Τσίπρας εμφανίστηκε σε κακή κατάσταση στο Προεδρικό Μέγαρο. «Ηταν ασταθής, σε μεγάλη αβεβαιότητα. Δυσκολευόταν να πάρει απόφαση, δεν μπορούσε να σηκώσει το βάρος των στιγμών» διηγείται ο κ. Μεϊμαράκης.
«Δεσμεύομαι ότι δεν θα σας αιφνιδιάσω με εκλογές» έχουν δηλώσει δημοσίως ότι τους είπε οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί (Ευ. Μεϊμαράκης, Φώφη Γεννηματά και Στ. Θεοδωράκης). Παρά τις διαβεβαιώσεις του, στις 28 Αυγούστου θυροκολλήθηκε στη Βουλή το διάταγμα για την προκήρυξη εκλογών στις 20 Σεπτεμβρίου.
Η έφοδος στο νομισματοκοπείο
«Εχω μπλέξει με τρελούς!»
Την ώρα που επεξεργάζονταν σενάρια… Βενεζουέλας είχαν και τον φόβο μη μάθει τίποτε ο
Γιάννης Στουρνάρας, ένας
«διοικητής διορισμένος από την προηγούμενη κυβέρνηση και την ΕΚΤ. Οποιαδήποτε διαρροή προς αυτή την κατεύθυνση θα είχε ως αποτέλεσμα όλη η διαδικασία να γίνει αμέσως γνωστή στους αξιωματούχους στη Φρανκφούρτη» και ιδίως στον «υπνωτιστή της Φρανκφούρτης», όπως αποκαλεί ο κ. Γκαλμπρέιθ τον
Μάριο Ντράγκι. Το σχέδιο Λαφαζάνη προέβλεπε σύλληψη του κ. Στουρνάρα, εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος, αποκοπή της από την ΕΚΤ, δέσμευση του αποθέματος των 22 δισ. ευρώ με εισβολή στο Νομισματοκοπείο –οι ομοιότητες με το… απόρρητο «σχέδιο Χ» είναι εκπληκτικές. Ο κ. Λαφαζάνης ήταν υπέρμαχος της πρότασης που παρουσίασε σε κλειστή σύσκεψη ο κ. Βαρουφάκης, για τη χρήση IOU, όταν ειδοποιήθηκε η κυβέρνηση από την ΕΚΤ για την επιβολή capital controls. «Το Βήμα» έγραφε τότε ότι το φαιδρό αλλά επικίνδυνο σχέδιο είχε περιέλθει σε γνώση του Προέδρου της Δημοκρατίας και είχε αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης ανάμεσα στον Πρωθυπουργό και τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Λέγεται μάλιστα ότι σε κάποια από τις συζητήσεις ο Πρωθυπουργός αναφώνησε
«έχω μπλέξει με τρελούς!». Ωστόσο ο κ. Βαρουφάκης, ως δημοφιλής πλέον αστέρας ευρωπαϊκών προδιαγραφών, «καρφώνει» τώρα τον Πρωθυπουργό θυμίζοντας παλαιότερες δηλώσεις του:
«Αν οι… δανειστές μας προετοίμαζαν σχέδιο Grexit, εμείς δεν έπρεπε να σχεδιάσουμε τις άμυνές μας; Α. Τσίπρας». «Τσίπρας για plan Β: Φυσικά και είχα δώσει εντολή στον Βαρουφάκη για επεξεργασία σχεδίου άμυνας». Οσο για τον κ. Γκαλμπρέιθ, ακόμη θλίβεται που δεν αξιοποιήθηκαν οι υπηρεσίες που πρόσφερε «για καλό σκοπό».
ΘΕΩΡΙΕΣ
Κατά τον κ. Γκαλμπρέιθ οι μεγάλες χώρες θα σφάζονταν στην ποδιά της ελληνικής κυβέρνησης σαγηνευμένες από τη νέα δραχμή – Κινέζοι και Ρώσοι είχαν ήδη απορρίψει αιτήματα δανεισμού της Ελλάδας, αλλά γιατί ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τέξας να αφήσει την πραγματικότητα να του χαλάσει μια τόσο ωραία θεωρία;
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
