Ορθοδοξία: από το «Game of Thrones» στο «House of Cards»

Προτού καν «στεγνώσει» το μελάνι από τις πένες με τις οποίες υπέγραψαν τις αποφάσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου οι 10 πατριάρχες και αρχιεπίσκοποι, άρχισαν τα προβλήματα, οι αμφισβητήσεις και οι εντάσεις. Ετσι ορισμένοι χαρακτήρισαν «οικουμενιστική» και άλλοι «προσυνοδική» την Αγία Μεγάλη Σύνοδο, ανάλογα από πού προέρχεται ο καθένας, τι πρεσβεύει και ποιους πιστεύει ότι εκπροσωπεί.

Η Σύνοδος όμως αυτή μπορεί να μην έχει «νικητές και ηττημένους», όπως διαμηνύει σε όλους τους τόνους ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ανέδειξε όμως την ισχύ των προσωπικοτήτων και τη δύναμη πολλών αρχιερέων στο εσωτερικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Και αποτελεί την αφορμή για τη συγκέντρωση αναρίθμητων χαμηλών «καιρικών φαινομένων», με τις προβλέψεις να δείχνουν αστραπές, κεραυνούς και βροντές στον «ουρανό» των ορθοδόξων και πολλούς να απεύχονται τον δρόμο μιας βαρυχειμωνιάς.

Βαρθολομαίος
«Μεγάλος νικητής»

Μπορεί να θεωρηθεί «μεγάλος νικητής» αφού υλοποίησε ένα όνειρο πολλών προκατόχων του, έδειξε όμως, σύμφωνα με πολλούς, και το ηγετικό του χάρισμα και τη δυνατότητά του να συντονίζει, να παρακολουθεί, να καταγράφει, να κωδικοποιεί και να παρακάμπτει τις γωνίες κατά τη διάρκεια των συζητήσεων και των δύσκολων διαπραγματεύσεων. Ο «πεισματάρης» Ιμβριος επιβεβαίωσε ότι ο εκάστοτε Οικουμενικός Πατριάρχης συγκαλεί τις Συνόδους, βεβαίως με τη σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων προκαθημένων. Δεύτερον, ότι των Συνόδων προεδρεύει ο εκάστοτε Οικουμενικός Πατριάρχης, γεγονός που του αναγνώρισε ακόμη και ο «σκληρός αντίπαλός» του, Πατριάρχης Μόσχας κ. Κύριλλος, ο οποίος στις επιστολές του τον χαρακτηρίζει «προεδρεύοντα» και αυτό ενώ στις Οικουμενικές Συνόδους είχαμε διάφορες προεδρίες, είτε του Αλεξανδρείας είτε του Αντιοχείας είτε των εκπροσώπων του Πάπα της Ρώμης και κάποιες φορές του Κωνσταντινουπόλεως.

Ακόμη πέρασε αποφάσεις όπως ότι οι μητροπολίτες που βρίσκονται στην Ευρώπη, στην Ασία, στην Αμερική και στην Ωκεανία δεν μπορούν να φέρουν τους ίδιους τίτλους, πρόβλημα που διαρκώς δημιουργεί η Εκκλησία της Αντιόχειας. Ενώ στα πρακτικά ετέθησαν και οι σχέσεις που έχει πλέον το δικαίωμα να αναπτύξει ο Μητροπολίτης Κορέας κ. Αμβρόσιος με τους ορθοδόξους της Ιαπωνίας και της Κίνας, οι οποίοι αποτελούν επί πολλές δεκαετίες «προνόμιο» του Πατριαρχείου Μόσχας, στη δικαιοδοσία του οποίου μονομερώς υπάχθηκαν από τη Ρωσία. «Εσπασε» τις σχέσεις της Μόσχας με τις άλλες ορθόδοξες εκκλησίες και αυτό παρά το γεγονός της μεγάλης πολιτικής, διπλωματικής και οικονομικής επιφάνειας της Εκκλησίας της Ρωσίας.

Εκείνο που δεν κατάφερε ο κ.κ. Βαρθολομαίος ήταν να ξεπεράσει τα οργανωτικά και επικοινωνιακά προβλήματα που ήταν έντονα και αυτό γιατί ο ίδιος είχε στοχεύσει στο εσωτερικό των συνεδριάσεων και μόνον. Ολοι όμως οι στενοί συνεργάτες του γνωρίζουν ότι τα σοβαρά προβλήματα βρίσκονται μπροστά τους, είναι όλοι σε επιφυλακή και βεβαίως δεν λείπουν οι μόνιμες επικρίσεις.

Αντιοχείας Ιωάννης:
«Σιδηρός βραχίονας» της Μόσχας

Στον αντίποδα φαίνεται ότι βρίσκεται ο Πατριάρχης Αντιοχείας κ. Ιωάννης. Διαδεχόμενος μια μεγάλη και ισχυρή προσωπικότητα, τον αοίδιμο Πατριάρχη Ιγνάτιο, ο κ. Ιωάννης δείχνει ακόμη να ψάχνει τον «προσανατολισμό» του. Αρχικά όλοι πίστευαν ότι κοιτούσε προς την ελληνόφωνη Ορθοδοξία αφού σπούδασε στην Ελλάδα και διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με μοναστήρια της χώρας. Με αφορμή όμως το Κατάρ, ήταν ο πρώτος που «έριξε» τον «λίθο» του εναντίον της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και από προχθές ο ίδιος και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου του χαρακτήρισαν τη Σύνοδο «Συνάντηση της Κρήτης» και μια προκαταρκτική Συνέλευση της Πανορθοδόξου Μεγάλης Συνόδου», επομένως θεωρούν ότι τα έγγραφά Της, όπως προσθέτουν, δεν είναι τελικά αλλά ανοιχτά προς συζήτηση και προς τυχόν τροποποιήσεις όταν συγκληθεί η Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας με την παρουσία και τη συμμετοχή όλων των ορθοδόξων αυτοκέφαλων εκκλησιών.

Κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων στο Κολυμπάρι της Κρήτης σχεδόν όλες οι αντιπροσωπείες των ορθοδόξων εκκλησιών έβαλαν εναντίον του. Και ενώ προ της Συνόδου όλοι πίεζαν τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο να δώσει λύση στο Κατάρ, μετά το κλίμα άλλαξε και ο κ. Ιωάννης θεωρήθηκε για πολλούς ο «σιδηρός βραχίονας» της Μόσχας. Ετσι το πρόβλημα του Κατάρ φαίνεται ότι θα συνεχίσει να υφίσταται και όσοι ήλπιζαν ότι ο κ. Ιωάννης θα είχε την προσωπικότητα του «Ρόμελ» της Ορθοδοξίας Πατριάρχη Αντιοχείας Ιγνατίου, που δεν ξεπερνούσε, αν και «ανθέλληνας» για πολλούς, τη λεπτή γραμμή ισορροπίας, αν δεν απογοητεύθηκαν, σίγουρα πικράθηκαν.

Μόσχας κ. Κύριλλος
Το «στρατηγικό λάθος»

Ο Πατριάρχης Μόσχας κ. Κύριλλος συμμετείχε εκ του μακρόθεν στη Μεγάλη Σύνοδο. Τρεις στενοί συνεργάτες του, ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίωνας, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Υποθέσεων, ο αναπληρωτής του πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Μπαλασόφ και ο πρόεδρος της Επιτροπής για την Επικοινωνία και την Κοινωνία κ. Βλαντίμιρ Λεγκόιντα, με δημόσιες τοποθετήσεις τους ανέλαβαν να αποδομήσουν το γεγονός. Και με το επικοινωνιακό τους χάρισμα και τη δύναμη που έχουν τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης όπως το «Russia Τoday» και η αγγλική έκδοση του Ιντέρφαξ τα κατάφεραν αφού καθόριζαν την ατζέντα της ενημέρωσης. Και «βραχυκύκλωσαν» ακόμη και γνωστούς και «μπαρουτοκαπνισμένους» κληρικούς όπως ο ελληνοαμερικανός πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος Καρλούτσος και ο επίσης ελληνοαμερικανός αρχιδιάκονος Ιωάννης Χρυσαυγής. Η αλήθεια όμως είναι ότι το Πατριαρχείο Μόσχας δεν επηρέασε καμία απόφαση κατ’ αρχήν γιατί η Σύνοδος έγινε παρά την απουσία των εκπροσώπων τους. Δεύτερον, γιατί τη στάση της αποχής που επέλεξε ακολούθησαν μόνο τα Πατριαρχεία Αντιοχείας, Γεωργίας και Βουλγαρίας. Και με τα δεδομένα ότι ο Πατριάρχης Γεωργίας κ. Ηλίας διανύει την όγδοη δεκαετία της ζωής του, η μάχη των επιγόνων του έχει αρχίσει και η γεωργιανή κυβέρνηση διατηρεί φιλοευρωπαϊκή στάση, η στήριξη εσαεί στη Μόσχα της Τιφλίδας δεν είναι δεδομένη.

Σήμερα όλοι αναμένουν τι θα πράξει ο Πατριάρχης κ. Κύριλλος. Εμπειρος κληρικός, διπλωμάτης και χαρισματικός, όπως χαρακτηρίζεται από εχθρούς και φίλους, φαίνεται ότι πραγματοποίησε ένα «στρατηγικό λάθος» και το ερώτημα είναι τι θα πράξει από εδώ και πέρα για να αντιστρέψει την κατάσταση. Πολλοί φοβούνται το ενδεχόμενο ακραίων αποφάσεων αν κυριαρχήσει η «σκληροπυρηνική» ομάδα στη Ρωσία, ενώ όλοι διερωτώνται γιατί, ενώ ο Βλαντίμιρ Πούτιν χαρακτήρισε στην Αθήνα την Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης Οικουμενικό Πατριαρχείο για πρώτη φορά, στη συνέχεια ο Πατριάρχης Κύριλλος δεν ταξίδεψε στην Κρήτη.

Ανάχωμα στη συντηρητική επέλαση

«Η Ορθόδοξος Εκκλησία θεωρεί καταδικαστέαν πάσαν διάσπασιν της ενότητος της Εκκλησίας, υπό ατόμων ή ομάδων, επί προφάσει τηρήσεως ή δήθεν προασπίσεως της γνησίας Ορθοδοξίας. Ως μαρτυρεί η όλη ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η διατήρησις της γνησίας Ορθοδόξου πίστεως διασφαλίζεται μόνον διά του συνοδικού συστήματος, το οποίον ανέκαθεν εν τη Εκκλησία απετέλει την ανωτάτην αυθεντίαν επί θεμάτων πίστεως και κανονικών διατάξεων (κανών 6 της Β’ Οικουμενικής Συνόδου)». Το εδάφιο αυτό που περιλαμβάνεται στο κείμενο για τις «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον» δείχνει να αποτελεί μήνυμα προς τις συντηρητικές ομάδες που εφορμούν κυρίως από ελληνικού εδάφους και δρουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Εκπρόσωποι όμως αυτών των ομάδων έχουν ήδη σπεύσει να χαρακτηρίσουν τη Σύνοδο «οικουμενιστική» και για πρώτη φορά ιεράρχες να αποδεχθούν τα επιχειρήματά τους και να μην υπογράψουν τα τελικά κείμενα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, όπως συνέβη και με αρχιερείς της Εκκλησίας της Κύπρου που ως σήμερα τηρούσαν ένα φιλελεύθερο προφίλ. Ενισχυμένος όμως σε αυτή την πλευρά βγαίνει ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, που και θεολογικό λόγο άρθρωσε και στη Σύνοδο συμμετείχε και ακούστηκε και τελικά δεν υπέγραψε το επίμαχο κείμενο. Γι’ αυτό και σήμερα δείχνουν οι θέσεις του να χειροκροτούνται από αυτές τις πλευρές, σε αντίθεση με άλλους ιεράρχες που με τον ακραίο τους λόγο μάλλον αμφισβητήσεις δημιουργούν στις αυτοπροσδιοριζόμενες ως αντιοικουμενιστικές ομάδες.

ΣΕΡΒΙΑΣ
Ενισχυμένος φαίνεται ότι βγαίνει και ο Πατριάρχης Σερβίας κ. Ειρηναίος, ο οποίος θεωρείται χαμηλών τόνων προκαθήμενος και πολλοί προ της Συνόδου εκτιμούσαν ότι δεν ελέγχει τους μητροπολίτες του. Ετσι, παρά το γεγονός ότι ορισμένα μέλη της αντιπροσωπείας του βρίσκονταν σε ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή με τη Μόσχα και άλλοι δέχονταν φραστικές επιθέσεις από τη Ρωσία, ο κ. Ειρηναίος έλεγξε απόλυτα την κατάσταση και έδειξε ότι, διαρκώς προσευχόμενος, όπως λέγεται ότι έπραττε, ξεπερνά τα εμπόδια. Η παρουσία του ήταν η πιο ηχηρή στήριξη στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο.

ΚΥΠΡΟΥ
Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος ήταν ο άνθρωπος που «άνοιγε τον δρόμο» για όλα τα δύσκολα προβλήματα του κ.κ. Βαρθολομαίου. Εδειξε ότι ως προκαθήμενος μιας εκκλησίας που προέρχεται από Οικουμενική Σύνοδο, αποτελεί σταθερό παράγοντα στα διορθόδοξα ζητήματα.

ΑΛΒΑΝΙΑΣ
Σταθερά ενισχυμένος και ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος, ο οποίος ανέλαβε τη σύνταξη του μηνύματος της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, ενώ με τις παρεμβάσεις του έδειξε ότι αποτελεί πάντα μια ήρεμη δύναμη που προσπαθεί να έχει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με όλες τις πλευρές.