Η συζήτηση για το Σύνταγμα και τη Δημοκρατία, που οργάνωσε ο Κύκλος Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση (e-kyklos), εξελίχθηκε σε ένα κατηγορώ για τις προθέσεις της κυβέρνησης σχετικά με τις αλλαγές στο Σύνταγμα και τον εκλογικό νόμο. «Υπονόμευση των θεσμών μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης». «Συνταγή καταστροφής ο συνδυασμός άμεσης εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και απλής αναλογικής». «Αλλοίωση του πολιτεύματος». «Κραυγαλέες παρερμηνείες και παραναγνώσεις του Συντάγματος». Οι εκφράσεις που ακούστηκαν ήταν βαριές και προέρχονταν από εξέχοντες συνταγματολόγους με βαρύνουσα άποψη, τον Νίκο Αλιβιζάτο, τον Σταύρο Τσακυράκη και τον Ευάγγελο Βενιζέλο -τη συζήτηση συντόνιζε ο Ηλίας Κανέλλης. Το φουαγιέ του Παλλάς γέμισε ασφυκτικά και οι παρεμβάσεις του κοινού, στο οποίο υπήρχαν πολλοί φοιτητές, ήταν συντονισμένες με τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες που εξέφρασαν οι ομιλητές για την απόπειρα διάβρωσης της Δημοκρατίας.
Την εκδήλωση παρακολούθησαν οι: Γιώργος Καμίνης, Δημήτρης Σταμάτης, Γκίκας Χαρδούβελης, Θανάσης Διαμαντόπουλος, Κώστας Μποτόπουλος, Κώστας Σκανδαλίδης, Γιάννης Μανιάτης, Εύη Χριστοφιλοπούλου, Γιάννης Κουτσούκος, Ιάσων Φωτήλας, Γιώργος Βερνίκος, Φοίβος Ιωαννίδης, Γιάννης Ιωαννίδης, Χρήστος Βερελής, Κώστας Σπηλιώπουλος, Γιώργος Φλωρίδης, Νάντια Γιαννακοπούλου, Μιχάλης Κατρίνης, Νίκος Μπίστης, Γιάννης Δατσέρης, κ.α. Επίσης, η Γλυκερία Σιούτη, πρώην νομική σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου στο Μέγαρο Μαξίμου.
Νίκος Αλιβιζάτος: «Αμεση εκλογή Προέδρου και απλή αναλογική θα τινάξουν τη χώρα στον αέρα»
«Μήπως το Σύνταγμα δεν είναι η αιτία όλων των δεινών και πέφτουμε στην παγίδα να το κατηγορούμε και να το μετατρέπουμε σε άλλοθι για να μην γίνονται μεταρρυθμίσεις;», διερωτήθηκε ο κ. Αλιβιζάτος. Η πρόταση του ήταν να γίνουν αλλαγές σε διαφορετικά άρθρα από αυτά που ακούγονται στον δημόσιο διάλογο και συγκεκριμένα πρότεινε να αλλάξουν τα άρθρα για την λογοδοσία των υπουργών, για την ασυλία των βουλευτών, για τις ανεξάρτητες Αρχές, για τη διάλυση της Βουλής σε περίπτωση μη εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Επισήμανε όμως ότι για να γίνει μια ώριμη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος θα πρέπει να υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις:
1. Να μην ξεχάσουμε το κεκτημένο της Μεταπολίτευσης, στη διάρκεια της οποίας εμπεδώθηκε η Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, αναγνωρίστηκαν τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, και οι κοινοβουλευτικές εκλογές αποτέλεσαν ασφαλιστική δικλείδα για τη πολιτική ηρεμία και τη σταθερότητα. «Από τις 66 εκλογές που έγιναν από την εποχή του Όθωνα οι 50 ήταν γνήσιες. Είμαστε πολύ μπροστά αν δείτε τι συμβαίνει και με τους γείτονες μας σήμερα», επισήμανε.
2. Να αναγνωρίσουμε την απουσία κουλτούρας συναίνεσης. «Ο κοινοβουλευτισμός μας ήταν πάντα συγκρουσιακός. Η αναλογική υπήρξε πάντοτε το διάλλειμα, η παρένθεση που δεν έδωσε τα καλύτερα αποτελέσματα», διαπίστωσε και προέβλεψε ότι «ο δικομματισμός δεν χάθηκε και θα ξαναπάμε στα κόμματα του 40% επειδή αυτή είναι η κοινοβουλευτική μας παράδοση. Είναι ολέθρια η υπονόμευση των θεσμών. Αν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται από τον λαό το σύστημα θα είναι δικεφαλικό, θα αφαιρεθούν αρμοδιότητες από τον πρωθυπουργό και τα πράγματα θα οδηγηθούν με μαθηματική ακρίβεια σε σύγκρουση, ακόμα κι αν ο Προέδρος και ο Πρωθυπουργός προέρχονται από το ίδιο κόμμα». Ο συνδυασμός άμεσης εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και απλής αναλογικής θα τινάξει στον αέρα το κεκτημμένο της Μεταπολίτευσης και θα βάλει τη χώρα σε περιπέτειες, τόνισε.
3. Να ξεφύγουμε από τον νομικισμό, και να λαμβάνουμε υπόψιν την πραγματικότητα και την κοινωνική δυναμική, «τα άλλα είναι ασκήσεις επί χάρτου».
4. Συναίσθηση αμοιβαίων ορίων πολιτικής και τεχνοκρατίας.
5. Καμία λύση δεν υπάρχει μόνο σε εθνικό επίπεδο. «Το θετικό του βρετανικού δημοψηφίσματος είναι ότι θα μας βάλει να σκεφτούμε.
Στη δευτερολογία του ο κ. Αλιβιζάτος είπε ότι η πεμπτουσία του αντιπροσωπευτικού συστήματος δν είναι οι άμεσες διαδικασίες αλλά η εκλογή προσώπων που ο εκλογέας εμπιστεύεται και ως ανθρώπους. «Οταν δεν εφαρμόστηκε η ομαλή εκλογή αντιπροσώπων πέσαμε στο έρεβος και το σκότος. Δεν θα υπάρχει κρίση αντιπροσώπευσης αν εκλεγουμε πρόσωπα που αξίζουν την ψήφο μας». Εκτίμησε, επίσης, ότι η κυβέρνηση έχει τρικυμία και δεν στοχεύει στην κατάλυση του Συντάγματος. «Αγεται και φέρεται από αποφάσεις της στιγμής, όπως είδαμε με την Cosco», σημείωσε.
Σταύρος Τσακυράκης: «Οποιος θέλει νέο πολίτευμα να το πει καθαρά»
Ο κ. Τσακυράκης, ήταν αυτός που χρησιμοποίησε την πιο σκληρή γλώσσα, μιλώντας για «μετάλλαξη του πολιτεύματος». «Με την άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας θα ενισχυθεί de facto ο ρόλος του, θα φύγουν εξουσίες από τον πρωθυπουργό και θα ενισχυθεί το προεδρικό στοιχείο. Η εφαρμογή της απλής αναλογικής σημαίνει υπονόμευση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, και είτε το επιδιώκει η κυβέρνηση είτε όχι οδηγεί σε μετάλλαξη του πολιτεύματος. Το επιχείρημα ποιό είναι; Οτι η δημοκρατία δεν λειτουργεί ικανοποιητικά. Και ποιά είναι η λύση; Η προσφυγή στη λαϊκή πλειοψηφία, ισχυρισμός που αρνείται το ισχύον δημοκρατικό πλαίσιο, επειδή προβάλλεται η άποψη ότι η κοινοβουλευτική διαδικασία δεν είναι αρκετή και ότι χρειάζεται η αποδοχή και κάποιας άλλης πλειοψηφίας. Πως θα διαπιστώνεται αυτή κάθε φορά; Με δημοσκοπήσεις; Με εκλογές; Με αλλεπάλληλα δημοψηφίσματα; Τροφοδοτείται έτσι η συζήτηση για την ανατροπή της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας και την εγκαθίδρυση νέου πολιτεύματος. Οποιος θέλει νέο πολίτευμα να το πει καθαρά και να πείσει για τα χαρακτηριστικά του. Η κυβέρνηση το θέλει. Το δημοψήφισμα ήταν ο προάγγελος, αλλά ήταν ένα παρατράγουδο σε μια μακρά περίοδο ηρεμίας την οποία εγγυήθηκε το πολιτικό σύστημα που κρίνουμε σκληρά. Οι ψήφοι των πολιτών δεν μέτρησαν και δόθηκε η εντύπωση ότι μπορούμε να απαλλαγούμε από τις διαδικασίες της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Είναι η πρώτη φορά στη μεταπολίτευση που οι εκλογές δεν μέτρησαν αλλά συνέχισε να υπάρχει η ρητορική ότι το δημοψήφισμα είναι κάτι καλό. Απέσεισε την ευθύνη της κυβέρνησης για την αποτυχημένη διαπραγμάτευση και κατέληξε ο θρίαμβος της άμεσης δημοκτρατίας να είναι ο θρίαμβος του λαϊκισμού, με τη συνδρομή της τηλεόρασης την προσφορά της οποίας στον δημόσιο βίο την χαρακτήρισε «προβληματική». Ο κ. Τσακυράκης εξέφρασε καθαρή διαφωνία με την ενίσχυση του ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας και την διεύρυνση των συνταγματικών αρμοδιοτήτων του. «Θα αποδυναμωθεί ο ρόλος του Πρωθυπουργού ως ουσιαστικού ηγέτη της εκτελεστικής εξουσίας. Στα προεδρικά συστήματα ο Πρόεδρος προκηρύσει τα δημοψηφίσματα. Η αλλαγή αυτή θα πλήξει το πολίτευμα ως αντιπροσωπευτικό. Η υιοθέτηση της απλής αναλογικής θα καταστήσει τον Πρωθυπουργό δέσμιο αντιφατικών συσχετισμών. Είμαστε η χώρα με το πιο κατακερματισμένο πολιτικό σύστημα στην Ευρώπη, στη Βουλή εξελίσσεται η απόλυτη χρεοκοπία της κοινοβουλευτικής διαδικασίας. Τα προβλήματα μας όμως δεν λύνονται με τεχνάσματα. Δεν πρέπει να γίνουν αποδεκτές αυτές οι προτάσεις», τόνισε.
Στη δευτερολογία του πρόσθεσε ότι μπορεί κάποιοι να θεωρούν υπερβολικούς τους προβληματισμούς του «αλλά εγώ φοβάμαι ότι γλιστράμε σε ένα ημιπροεδρικό σύστημα. Ο Τσίπρας μπορεί να σκέπτεται «αν ξανακερδίσω τις εκλογές με ποιούς θα κάνω κυβέρνηση;» Μπορεί να αποφασίσει να είναι εκείνος Πρόεδρος της Δημοκρατίας και να έχει πρωθυπουργούς που θα τους «παίζει».
Ευάγγελος Βενιζέλος: «Επικίνδυνα παιχνίδια με το πολίτευμα»
Για επικίνδυνα παιχνίδια με το πολίτευμα κατηγόρησε την κυβέρνηση ο κ. Βενιζέλος. Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι πρωτίστως συνταγματικό, παρατήρησε, υπάρχει όμως έλλειψη συνταγματικού πατριωτισμού που συνοδεύεται από κραυγαλέες παρερμηνείες και παραναγνώσεις του Συντάγματος. «Ο ακραίος συνταγματικός βολονταρισμός είναι μια ψυχρή και δημαγωγική χρήση του Συντάγματος. Αποκτά διαστάσεις επικίνδυνες όχι τόσο στα χέρια των πολιτικών αλλά στα χέρια των δικαστών. Οδεύοντας προς το τέταρτο μνημόνιο έχουμε μια ολόκληρη «γενιά» δικαστικών αποφάσεων για αποκατάσταση των μισθών και των συντάξεων οι οποίες δεν μπορούν να εκτελεστούν».
Εμείς, είπε, οδηγηθήκαμε στο μνημόνιο με το ισχύον Σύνταγμα. Η Κύπρος δεν οδηγήθηκε σε μνημόνιο έχοντας δίκαιο ανάγκης; Η Πορτογαλία όπου ισχύει η άμεση εκλογλη Προέδρου της Δημοκρατίας; Η Ιρλανδία με κουλτούρα κυβερνλησεων συνεργασίας; «Δεν θα ανέκοπτε την πορεία της χώρας η άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν συμφωνούσαμε σε ένα εθνικό σχέδιο ανάκαμψης, τότε η αναθεώρηση για συμβολικούς λόγους ήταν το επιστέγασμα. Λένε τώρα στη Βρετανία ότι αν γινόταν και δεύτερο δημοψήφισμα θα μπορούσε να βεβαιωθεί ότι αυτή είναι μια σοβαρή και όχι μια συγκυριακή απόφαση. Η συγκυρία όμως μετατρέπεται σε ιστορία με καταθλιπτικό τρόπο». Η κυβέρνηση, συνέχισε, προτάσσει την αλλαγή του εκλογικού συστήματος από την αναθεώρηση του Συντάγματος κάτι που χαρακτήρισε παραδοξότητα. «Δεν απαντάει στο ερώτημα πώς θα βει η χώρα από τα μνημόνια και θα οδηγηθεί στην ανάπτυξη. Με το Σύνταγμα; Προφανώς όχι. Υπάρχουν επείγουσες νομοθετικές ανάγκες που δεν μπορούν να περιμένουν την αναθεώρηση», είπε.
«Έχουν τεθεί ζητήματα καταστρατήγησης του Συντάγματος», επισήμανε ο κ. Βενιζέλος. «Φλερτάρουν κάποιοι με το δημοψήφισμα ως άμεση διαδικασία παραγωγής πολιτικής. Αν και η αντίδραση των συνταγματολόγων ανέκοψε αυτή τη συζήτηση δεν την εκρίζωσε. Συζητάμε το ενδεχόμενο δημοψήφισμα για θέματα αναθεώρησης του Συντάγματος ενώ ζήσαμε την εμπειρία του ελληνικού και του βρετανικού δημοψηφίσματος; Το περασμένο καλοκαίρι, ο πρωθυπουργός πήρε το 60% του όχι, πήγε στο Προεδρικό Μέγαρο και μετά τη σύσκεψη με τους πολιτικούς αρχηγούς το έκανε ναι και υπέγραψε μια συμφωνία με χειρότερους όρους. Μπορεί στο τέλος να διαμορφωθεί μια ελληνικής σχολή στα θέματα αυτά;», ρώτησε προκαλώντας το γέλιο των παρευρισκόμενων.
Υπάρχουν ζητήματα δημοκρατίας και κράτους δικαίου που προτάσσονται της όποιας συζήτησης περί συνταγματικής αναθεώρησης, πρόσθεσε, προβλήματα με τη λειτουργία της Δικαιοσύνης, υπάρχουν μηνύσεις και αλληλοκατηγορίες στην κορυφή της Δικαιοσύνης, ζητήματα κατάχρησης εξουσίας, δυσλειτουργία των ανεξάρτητων Αρχών, προβλήματα στη λειτουργία της Βουλής. «Η πλειοψηφία, τα κόμματα, τα πρόσωπα δεν έχουν συχνά συνείδηση της ιστορίας, είναι αιχμάλωτοι της συγκυρίας. Η έκτη προυπόθεση σε αυτές που είπε ο Νίκος Αλιβιζάτος είναι να εγκαταλείψουμε τη συγκυρία και τη συγκρουσιακή προσέγγιση. Γιατί όταν ανοίξει η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος μπορεί να συμβούν τα πάντα. Μπορεί να φτιάξουμε ένα και να χαλάσουμε 100. Εχουμε ένα ιδιαιτέρως αυστηρό Σύνταγμα, πολύπλοκο, με χρονοβόρες διαδικασίες αναθεώρησης, που δεν χρειάζονται όλες, αν και πρέπει να διατηρηθεί ο χρόνος ωρίμανσης των υπό αναθεώρηση διατάξεων. Εκτός κι αν φοβόμαστε πραξικόποημα, να καταλυθεί το Σύνταγμα».
Γυρίζουμε στα αρχαϊκά ερωτήματα, είπε ο κ. Βενιζέλος κλείνοντας την εκδήλωση, και αυτό σημαίνει ότι αυξάνεται το ποσοστό της θεσμικής ανασφάλειας. «Η απλή αναλογική δεν σημαίνει τίποτα. Είναι άλλη η απλή αναλογική με κατώφλι 2% άλλη με 3% και άλλη με 5% όπως είναι στη Γερμανία. Κάνουμε μια συζήτηση που υπαγοερύεται από την ανασφάλεια και τον φόβο της καταστρατήγισης του πολιτεύματος. Εχει αγωνιώδη στοιχεία». Σε σχέση με την πρόταση για αλλαγή του εκλογικού νόμου που κατέθεσε το ΠαΣοΚ το περασμένο καλοκαίρι, είπε ότι έγινε σε μια συγκεκριμένη συγκυρία σε συνθήκες κατάρρευσης της χώρας, λόγω των αδιεξόδων της διαπραγμάτευσης, λίγο πριν από το δημοψήφισμα. «Τώρα είμαστε σε συνθήκες τέτοιες; Η κυβέρνηση έχει υπογράψει τη συμφωνία και περιμένει να αλλάξουν προς το θετικό τα πράγματα το επόμενο διάστημα. Αν είναι έτσι τότε δεν επιτρέπονται βιαστικές πρωτοβουλίες», είπε.
