Αν υπάρχει κάτι που να έχει συνδέσει στη συνείδηση του θεατρόφιλου κοινού τη Γαλήνη Χατζηπασχάλη με την Έμιλυ Κολιανδρή αυτή είναι σίγουρα η εικόνα τους στη σκηνή της Στέγης να παίζουν το «Βυσσινόκηπο» του Τσέχοφ με φουσκωμένη κοιλιά. Ήταν και οι δύο έγκυοι πέρυσι τέτοια εποχή.
Όμως οι δύο ταλαντούχες ηθοποιοί είναι και φίλες – πέρα από συνεργάτιδες που κάνουν πρόβες αυτό το διάστημα για τους αριστοφανικούς «Όρνιθες» που θα παρουσιαστούν στην Επίδαυρο τον Αύγουστο σε σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου – και η συζήτηση μαζί τους αποτελεί απολαυστική εμπειρία αφού η μία κόβει και η άλλη ράβει. «Ο Νίκος Καραθάνος είναι ένας παραμυθάς. Και φτιάχνει κόσμους.
Διαβάζει κάτι και μπορεί να θυμηθεί μια σκηνή από τα παιδικά του χρόνια και αυτό να τον κινητοποιήσει με πολύ ιδιαίτερο τρόπο», λέει η Κολιανδρή. «Το παραμύθι έχει σημασία στον Νίκο γιατί έχει μια σύνδεση με το παρελθόν. Το παρελθόν όλων μας όμως», συμπληρώνει η Χατζηπασχάλη. Και έχει δίκιο γιατί όντως ο Νίκος Καραθάνος αντλεί συγκίνηση βουτώντας στη συλλογική λαϊκή μνήμη και κρατάει μόνο το πραγματικά πολύτιμο απ’ ό,τι συναντά στην καταβύθισή του: αυτός είναι ένας βασικός λόγος που η «Γκόλφω» του έγινε τόσο μεγάλη επιτυχία. Αυτός και το γεγονός ότι η ευαισθησία του δεν γίνεται ποτέ μελό, δεν είναι προκάτ ούτε αντιγραφή.
Οι δύο ηθοποιοί δεν μπορούν ακόμα να δώσουν μια ξεκάθαρη εικόνα για το πώς θα είναι οι «Όρνιθες» ως παράσταση. «Ο Νίκος εμπνέεται από τους ανθρώπους, ακόμα και από μια θεία του, για παράδειγμα, αλλά και από τη φύση, τα δέντρα, τον αέρα. Και υπάρχει μια συγκίνηση στον τρόπο με τον οποίο δημιουργεί. Είναι τόσο ανοιχτές σε ερμηνείες οι δημιουργίες του γι’ αυτό και μπορούν να μας αφορούν όλους», λέει η Χατζηπασχάλη. «Είναι τόσο προσωπικό το έργο του που καταντά καθολικό», πετάγεται η Κολιανδρή. «Και με χαρακτήρα ελληνικό, μεσογειακό, δεν απομακρύνεται από τη γειτονιά μας», συνεχίζει η Γαλήνη. «Μας αρέσει κι εμάς το επαρχιώτικο στοιχείο», καταλήγει χαμογελώντας η μεγαλωμένη στην Αλεξανδρούπολη ηθοποιός. Η Κολιανδρή, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λεμεσό της Κύπρου, συμφωνεί.
Οι «Όρνιθες» είναι μια παράσταση-ορόσημο για το Θέατρο Τέχνης και σήμερα αποτελούν σημείο αναφοράς για το ελληνικό θέατρο. Μια συνάντηση γιγάντων: Κάρολος Κουν στη σκηνοθεσία, Γιάννης Τσαρούχης στα σκηνικά και τα κοστούμια, Μάνος Χατζιδάκις στη μουσική, Βασίλης Ρώτας στη μετάφραση και Ζουζού Νικολούδη στη χορογραφία.
Σόκαρε τους συντηρητικούς θεατές στο πρώτο της ανέβασμα στο Ηρώδειο, το 1959, όμως έμεινε στην ιστορία. Η Έμιλυ Κολιανδρή έχει μια συνεχή σχέση με το έργο μέσα στα χρόνια. Το είχε κάνει στη σχολή στο τρίτο έτος με τελείως διαφορετικό τρόπο, μετά στο ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη με πρωταγωνιστή τον Γιάννη Μπέζο και τώρα «είναι η τρίτη φορά που ασχολούμαι μαζί του. Προσωπικά ο Αριστοφάνης δεν μου αρέσει πολύ, κυρίως επειδή συχνά υπάρχει μια έντονη προσπάθεια να έρθει με το ζόρι στα μέτρα του σήμερα. Σε αυτό το έργο, επειδή ο Αριστοφάνης μιλάει για έναν άλλο κόσμο, για μια εποχή που τελειώνει, υπάρχουν άνθρωποι που φεύγουν για να βρουν κάτι καλύτερο, που θέλουν να φτιάξουν μια πόλη στα σύννεφα, με συγκινεί που κάπως σαν να έχει επικαιροποιηθεί από μόνο του. Είναι άλλωστε το πιο ποιητικό από τα έργα του αρχαίου κωμικού».
Η πολιτική παραβολή του Αριστοφάνη στη σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου θα είναι μια εντελώς καινούργια παράσταση. Οι συντελεστές είναι εκλεκτοί: o Άγγελος Τριανταφύλλου συνθέτει τη μουσική, η Έλλη Παπαγεωργακοπούλου θα υπογράφει τα σκηνικά και τα κοστούμια, ενώ στο θίασο συμμετέχουν ο Χρήστος Λούλης, ο Άρης Σερβετάλης, ο ίδιος ο Νίκος Καραθάνος, ο Άγγελος Παπαδημητρίου, ο Μιχάλης Σαράντης, ο Γιάννης Κότσιφας και η Αλεξάνδρα Αϊδίνη. Μαζί τους θα βρίσκεται και η Νατάσσα Μποφίλιου. Οι παλιές γνώριμες Χατζηπασχάλη και Κολιανδρή αισθάνονται στο πλαίσιο αυτό μέλη μιας ομάδας. «Για εμάς αποτελεί ευκολία αυτό», δηλώνει η Γαλήνη. «Με τη λέξη ευκολία εννοούμε ότι δεν χρειάζεται να ξεκινάμε από την αρχή», διευκρινίζει η Έμιλυ. «Ναι, γνωριζόμαστε μεταξύ μας, αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Είναι ευτυχία να βρεις τους συγγενείς σου στο θέατρο. Είναι μεγάλη ευλογία να βρεις το ταίρι σου, και στη ζωή, φυσικά, αλλά είναι εξαιρετικά σημαντικό να συμβεί αυτό και στη δουλειά». «Ίσως να εκλείπει το στοιχείο της έκπληξης…» διερωτάται η Έμιλυ. «Όμως μπορεί να μπουν νέοι άνθρωποι στην ομάδα και να ταράξουν τις ισορροπίες, να μας αναγκάσουν να επαναπροσδιοριστούμε», λέει η Γαλήνη.
Η κοινή εμπειρία της εγκυμοσύνης και του μεγαλώματος του δεύτερου παιδιού της καθεμίας έφερε τις δύο γυναίκες κοντά. «Συνεχίζεται αυτή η διαδικασία, η μία συμβουλεύει την άλλη», λένε ταυτόχρονα σχεδόν.
«Υπήρχε κάτι χαριτωμένο και συγκινητικό μαζί στο “Βυσσινόκηπο”: ό,τι και να γινόταν υπερτερούσε τελικά το ότι ήμαστε έγκυοι. Ήταν σαν να μας έδειχνε αυτή η κατάσταση και το δρόμο της αλήθειας, γιατί η πιο μεγάλη αλήθεια είναι η ζωή», σχολιάζει η Χατζηπασχάλη. Με αφορμή αυτήν τη σκέψη η, παντρεμένη με τον Χρήστο Λούλη, Έμιλυ Κολιανδρή δηλώνει: «Για μένα, για να είσαι σπουδαίος καλλιτέχνης δεν πρέπει να έχεις οικογενειακές υποχρεώσεις, πρέπει να είσαι λίγο ερημίτης. Δεν συμφωνεί πολύς κόσμος με την άποψή μου, η αλήθεια ωστόσο είναι πως από τότε που έκανα το πρώτο μου παιδί είμαι λίγο με το ένα πόδι μέσα και με το άλλο έξω από το θέατρο, ενώ μέχρι εκείνη τη στιγμή όλη μου η ύπαρξη περιφερόταν γύρω από την πρόβα που θα ερχόταν, το ρόλο, το θίασο, αλλά είχα χρόνο να κάθομαι και να αναλύω –τώρα αυτό δεν υπάρχει. Μπορεί όμως να με έχει βοηθήσει αυτό ως ηθοποιό. Μάλλον επειδή τώρα τις ώρες που περνάω στη δουλειά είμαι πολύ πιο συγκεντρωμένη».
Η Χατζηπασχάλη προσπαθεί να βλέπει κάθε αλλαγή στη ζωή της πιο πολύ σαν εξέλιξη των πραγμάτων. «Να μη δίνω σε τίποτα περισσότερη σημασία απ’ όση του αξίζει. Να μην εγκλωβίζομαι σε ένα ρόλο. Να αντιμετωπίζω τα πάντα με μια σχετική ελαφρότητα και όχι με τρομερή βαρύτητα». «Θέλει μια δεινότητα αυτή η ισορροπία», διευκρινίζει η Κολιανδρή.
«Και υπάρχουν και οι προτεραιότητες. Αν έχεις ένα παιδί στο σπίτι με 39 πυρετό και τη Λαίδη Μάκβεθ να παίζεις πάνω στη σκηνή, θα είναι το μυαλό σου στο παιδί, στο σπίτι. Αυτό είναι ένα υπερβολικό παράδειγμα, όμως τελικά αυτή η απόσταση μπορεί να προσδώσει κάτι στο παίξιμό σου που να μην το κατάφερνες αλλιώς».
Το 2016 έχει καταφέρει να τα προλαβαίνει όλα μια εργαζόμενη μητέρα; Ή φοβάται πως είναι σε όλα ανεπαρκής; «Κάθε μέρα αναρωτιέμαι, όταν προσπαθώ να δημιουργήσω ένα σύστημα που θα λειτουργήσει εν τη απουσία μου, μήπως δεν γίνονται όλα μαζί. Κάθε μέρα είναι ένας αγώνας. Είναι μεγάλο το βάρος. Και μοιραία νιώθεις τύψεις ότι πάντα κάτι, κάπου, κάπως λείπει», σκέφτεται φωναχτά η Έμιλυ. «Οι τύψεις δεν βοηθούν κανέναν.
Καλύτερα να δέχεσαι τη ζωή σου όπως είναι και να προχωράς», εξηγεί τη δική της θέση η Χατζηπασχάλη. «Έτσι είναι. Καταλήγεις να σκέφτεσαι ότι αυτό που περνάς συμβαίνει σε όλες τις εργαζόμενες γυναίκες και μητέρες. Πορεύεσαι με ό,τι έχεις», κλείνει το θέμα η Κολιανδρή.
Μοιραία η συζήτηση κατευθύνεται και προς το μεγάλο θέμα της εποχής.
Το μεταναστευτικό δηλαδή. «Οι εικόνες των μικρών παιδιών με τα σωσίβια στις βάρκες, στη θάλασσα, στα νησιά μου είναι αδιανόητες, δεν μπορεί να το χωρέσει το μυαλό μου ότι συμβαίνουν όλα αυτά», λέει προβληματισμένη η Έμιλυ Κολιανδρή. «Με σοκάρουν κι εμένα αυτές οι εικόνες, δυστυχώς όμως συμβαίνει τόσο πολύ καιρό αυτή η κατάσταση που κάπως τη συνηθίζεις. Είναι όμως αναπόφευκτο αυτό. Διότι πώς αλλιώς να ζήσεις γνωρίζοντας ότι γίνονται όλα αυτά;» λέει η Χατζηπασχάλη. Το θέατρο, και η τέχνη εν γένει, τι ρόλο παίζουν στη ζωή μας; Ξεπερνιέται η καθημερινότητα με το σουρεαλισμό και την τρέλα της τέχνης; «Μπορεί να δεις μια παράσταση που θα σου αλλάξει τη ζωή αλλά μπορεί και όχι.
Ο ρόλος του θεάτρου είναι να σε παρηγορήσει, να φωτίσει κάτι που δεν θα φωτιζόταν αλλιώς, ακόμα και να σε κάνει να ξεχαστείς λίγο», λέει η Έμιλυ Κολιανδρή και η Γαλήνη Χατζηπασχάλη παίρνει την πάσα για να δηλώσει πως «ακόμα και αυτό, το να ξεχαστείς, είναι μεγάλη υπόθεση σήμερα». Αύριο όμως είναι μια άλλη μέρα. Και τον επόμενο θεατρικό χειμώνα η Γαλήνη Χατζηπασχάλη, η οποία είχε τιμηθεί πριν από κάποια χρόνια με το πέμπτο βραβείο «Ελευθερία Σαπουντζή» για την ερμηνεία της ως εύθραυστη Πετρονέλλα στον «Φορτουνάτο» του Μάρκου-Αντώνιου Φόσκολου, θα βρίσκεται πάλι σε παράσταση του Νίκου Καραθάνου στο Εθνικό Θέατρο, εκεί όπου θα παίζει και η Έμιλυ Κολιανδρή, στη «Δωδέκατη νύχτα» που θα σκηνοθετήσει ο Δημήτρης Καραντζάς.
«Όρνιθες», 19 και 20 Αυγούστου στην Επίδαυρο σε παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
