«Ο παππούς μου ήταν ένα σημαντικό πρόσωπο για την οικογένειά μου. Το 1941, όταν οι Ναζί προέλασαν στην Ελλάδα, πήρε ένα μικρό ιστιοφόρο και έφθασε από την Αθήνα στην Τουρκία, διασχίζοντας το Αιγαίο. Μαζί με μια ομάδα φίλων του ταξίδεψε στη Δαμασκό και συνεισέφερε στον αγώνα εναντίον του Αξονα. Η Ελλάδα αγωνίζεται σκληρά για να αντιμετωπίσει την εισροή απελπισμένων και ανήμπορων ανθρώπων που αναζητούν έναν δρόμο προς την Ευρώπη και την ασφάλεια. Βρήκα κάποια παλιά ημερολόγια του παππού μου και συνειδητοποίησα ότι έκανε ένα παρόμοιο ταξίδι με αυτό που κάνουν σήμερα πολλοί Σύροι, αν εξαιρέσεις την αντίθετη κατεύθυνση». Ο βρετανός ηθοποιός Θίο Τζέιμς διηγείται σχεδόν συγκινημένος την ιστορία του έλληνα παππού του, του γιατρού Νικολάου Ταπτικλή. Ο διάσημος ηθοποιός των ταινιών της «Τριλογίας της απόκλισης» («Οι διαφορετικοί», «Ανταρσία», «Αφοσίωση»), έχοντας συμπρωταγωνιστήσει με ηθοποιούς όπως η Κέιτ Γουίνσλετ και η Ναόμι Γουότς, θεωρείται το νέο ανερχόμενο αστέρι του σινεμά, με φήμες να τον θέλουν να φλερτάρει ακόμη και με τον ρόλο του Τζέιμς Μποντ. Ωστόσο, η δική μας κουβέντα δεν είναι πασπαλισμένη με την αστερόσκονη του Χόλιγουντ. Γιατί ο ίδιος πριν από μερικές ημέρες βρέθηκε στην Ελλάδα με την ιδιότητα του Υποστηρικτή Διεθνούς Κύρους της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Περιπλανήθηκε σε κέντρα προσωρινής φιλοξενίας στη Βόρεια Ελλάδα (στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας και τα Λαγκαδίκια Θεσσαλονίκης) αλλά και στο λιμάνι του Πειραιά και στον Μαραθώνα, γνωρίζοντας ανθρώπους όπως ο Ράφι και η Γουάφα που άφησαν πίσω τους τη Συρία για να γλιτώσουν τον θάνατο.
Πώς κρίνετε τη στάση της Ευρώπης απέναντι στους πρόσφυγες; «Η Ελλάδα έχει δείξει πολλή γενναιοδωρία και κατανόηση και έχει κάνει σημαντική δουλειά προσφέροντας βοήθεια και καταφύγιο σε χιλιάδες ανθρώπους. Είναι αλήθεια ότι άλλες χώρες της Ευρώπης δεν έχουν κάνει αρκετά ακόμη. Η Ευρώπη θα πρέπει να δει το πρόβλημα συλλογικά και να αποφασίσει πώς μπορούμε να μοιραστούμε το βάρος. Πρόκειται για τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει έντονη καπηλεία του φόβου αναφορικά με τη μετανάστευση και την αύξηση του αριθμού των προσφύγων. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι τρέχουν να σωθούν από τον πόλεμο, δεν είναι κάποιοι που θέλουν να επωφεληθούν από το δωρεάν σύστημα πρόνοιας. Σχεδόν όλοι θα προτιμούσαν να επιστρέψουν στη χώρα τους αν υπήρχε κάποια μορφή ειρήνης. Η Ευρώπη έχει συνολικό πληθυσμό σχεδόν 750 εκατ. ανθρώπους. Μπορεί να αφομοιώσει υψηλότερους αριθμούς προσφύγων».
Τι απαντάτε σε αυτούς που βλέπουν τους πρόσφυγες ως πιθανούς τζιχαντιστές; «Φυσικά και γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα ρίσκο εξτρεμιστές να χρησιμοποιήσουν τους μεταναστευτικούς δρόμους για να εισέλθουν και να εξέλθουν από την Ευρώπη χωρίς να αποκαλυφθούν. Και αυτοί οι φόβοι είναι αναμενόμενοι, ειδικά μετά τις φρικιαστικές επιθέσεις σε Βέλγιο και Παρίσι. Ομως πρέπει να αντισταθούμε στον πειρασμό να κλείσουμε την πόρτα σε τόσο πολλούς καλούς και φιλήσυχους ανθρώπους ως απάντηση στις πράξεις μόνο λίγων».
Είναι το Ισλάμ καταστροφικό απέναντι στις ευρωπαϊκές αξίες; «Το Ισλάμ αποτελεί κομμάτι της Ευρώπης εδώ και πολύ καιρό χωρίς να καταστρέφει την ευρωπαϊκή ταυτότητα. Η κοινωνική και πνευματική πρόοδος μιας χώρας προέρχεται από την κατανόηση και την αφομοίωση διαφορετικών πολιτισμών. Και για αυτό η Ευρώπη πρέπει να υπερηφανεύεται».
Υπάρχει κάποια ιστορία πρόσφυγα που σας συγκίνησε ιδιαίτερα; «Συνάντησα τη Γουάφα στο κέντρο προσωρινής φιλοξενίας στα Λαγκαδίκια. Μαζί με τα δύο παιδιά της στο πλευρό της περιέγραψε τη μακρά και απογοητευτική αναμονή μέχρι να συναντήσει τον σύζυγό της στη Γερμανία, ζητώντας άσυλο. Στο Χαλέπι ήταν σχεδιάστρια μόδας. Καλλιτεχνικό πνεύμα, στόλισε τη σκηνή της με όμορφες κατασκευές από χαρτόνι και κάρτες με μηνύματα γεμάτα χρώμα, τις οποίες έφτιαξε με χρησιμοποιημένα πακέτα φαγητού. «Eίμαστε μια δημιουργική οικογένεια» μου είπε. «Οταν έπεφταν οι βόμβες προσπάθησα να ηρεμήσω τα παιδιά κάνοντας τέχνη μαζί τους και αυτό μας βοήθησε όλους». Mετά τη συνάντησή μου με αυτή την ήσυχη αλλά εύγλωττη γυναίκα κατάλαβα λίγο καλύτερα το αίσθημα της απελπισίας της. Οι Σύροι που κάποτε είχαν τον έλεγχο στη ζωή τους τώρα νιώθουν εντελώς αδύναμοι».
Εχετε ελληνικές ρίζες. Τι γνωρίζετε για την ελληνική κρίση; «Αρκετά για να συνοψιστούν σε μία πρόταση. Η Ελλάδα πολεμά σκληρά για να κρατήσει το κεφάλι πάνω από το νερό, υπό το βάρος της τεράστιας οικονομικής πίεσης. Στο άμεσο μέλλον ίσως να είναι δύσκολο, αλλά μακροπρόθεσμα δεν έχω αμφιβολία ότι η Ελλάδα θα βγει δυνατότερη και πιο εμψυχωμένη. Είναι μια ξεχωριστή χώρα».
Αλήθεια, ποιο είναι το πιο ελληνικό στοιχείο επάνω σας; «Χα! Tα φρύδια μου και το δέρμα μου. Και η αγάπη μου για τον Σωκράτη».
Μπορείτε να υπογράψετε την έκκληση #WithRefugees στον σύνδεσμο www.unhcr.org/refugeeday ζητώντας από τις κυβερνήσεις να συνεργαστούν και να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί στο ζήτημα των προσφύγων.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 26 Ιουνίου 2016
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
