Η αυξανόμενη αξιοποίηση της προφορικής ιστορίας από τα μουσεία είναι απόρροια της γενικότερης στροφής προς ένα πιο ανθρωποκεντρικό μουσείο που χαρακτήρισε το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, αντανακλώντας τις νέες τάσεις της εποχής εκείνης κυρίως στα πεδία της ιστοριογραφίας, της κοινωνιολογίας, της επιστημολογίας και της μουσειολογίας.
Σήμερα η προφορική ιστορία αξιοποιείται όλο και περισσότερο στα μουσεία και στις εκθέσεις, διότι δίνει φωνή στους απλούς ανθρώπους οι οποίοι κατά κανόνα απουσιάζουν από τις «επίσημες» αφηγήσεις, διαθέτει αμεσότητα και αυθεντικότητα, αποδίδει τις ποικίλες αποχρώσεις της βιωμένης ανθρώπινης εμπειρίας ενώ παράλληλα απευθύνεται σε ανθρώπους που δεν ελκύονται από την παραδοσιακή μουσειακή αφήγηση (η οποία βασίζεται στην ανάγνωση και στην όραση).
Η έκθεση «Γκάζι, ακούς;» αξιοποιεί τη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας για να αφηγηθεί πλευρές της ιστορίας του Γκαζιού από τη δεκαετία του ’80 ως σήμερα, με έμφαση στην περίοδο από το 1984, οπότε έκλεισε το εργοστάσιο, ως το 2007, οπότε εγκαινιάστηκε ο σταθμός του μετρό «Κεραμεικός» και το Γκάζι απέκτησε σταδιακά άλλη φυσιογνωμία.
Η έκθεση είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων με το Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου. Αφορμή ήταν η επιθυμία του Μουσείου να διερευνήσει τη σχέση της γειτονιάς γύρω από το παλαιό εργοστάσιο φωταερίου με την Τεχνόπολη, αλλά και τη σχέση της Τεχνόπολης με τη γειτονιά, με στόχο να ενισχυθούν οι επαφές και οι συνέργειες με όσους διαβιούν στην περιοχή. Δρομολογήθηκε έτσι μια συνεργασία με την επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού Ανδρομάχη Γκαζή και τους τελειόφοιτους φοιτητές της κατεύθυνσης «Πολιτισμός και Πολιτιστική Διαχείριση», οι οποίοι διεξήγαγαν την έρευνα και τις συνεντεύξεις, σχεδίασαν και επιμελήθηκαν την έκθεση.
Με τη συνδρομή του Μουσείου και σε συνεργασία με τον ιστορικό/ερευνητή δρα Γιάννη Στογιαννίδη, οι φοιτητές αναζήτησαν παλιούς εργαζομένους στο φωταέριο, καταστηματάρχες, κατοίκους, εργαζομένους σε μπαρ, υπαλλήλους της Τεχνόπολης κ.λπ., ανθρώπους δηλαδή που έχουν πολλά να θυμηθούν και πολλά να πουν για το Γκάζι.
Tα ερωτήματα που ετέθησαν στους πληροφορητές αποσκοπούσαν στο να ανιχνεύσουν τη ζώσα μνήμη της περιοχής και τη μεταβαλλόμενη φυσιογνωμία της. Για παράδειγμα, πώς συμβίωνε η γειτονιά με το εργοστάσιο, πώς άλλαξε η περιοχή από τότε που αυτό έκλεισε, πώς επηρέασε τη γειτονιά η λειτουργία της Τεχνόπολης (1999 και εξής), τι άλλαξε με την έλευση του μετρό κ.τ.λ.
Η έκθεση συντίθεται από μνήμες, αφηγήσεις και ιστορίες των πληροφορητών που αποδίδονται μέσω μιας σύντομης ταινίας και μέσω ηχητικών μαρτυριών, τις οποίες ο επισκέπτης μπορεί να ακούσει με ακουστικά. «Εκθέματα» δηλαδή γίνονται οι ίδιες οι μαρτυρίες και οι φωνές των πληροφορητών. Υπ’ αυτή την έννοια η έκθεση παρουσιάζει σημαντικό βαθμό πρωτοτυπίας, καθώς τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς οι εκθέσεις που θέτουν τις προφορικές μαρτυρίες αμιγώς στο προσκήνιο είναι εξαιρετικά σπάνιες. Σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης ο επισκέπτης έχει, αν θέλει, τη δυνατότητα να ανακαλύψει περισσότερα στοιχεία για το Γκάζι μέσω παλιών φωτογραφιών, δημοσιευμάτων στον Τύπο κ.τ.λ.
Ο σχεδιασμός και η οργάνωση της έκθεσης ήταν μια μοναδική εμπειρία για τους φοιτητές, καθώς ανέλαβαν όλους τους ρόλους που είναι απαραίτητοι για την υλοποίηση µιας έκθεσης και παράλληλα διδάχθηκαν πολλά από τη συνεργασία τους με τα στελέχη του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου και της Τεχνόπολης.
πότε & πού:
Η έκθεση παρουσιάζεται στο ισόγειο του Νέου Υδαταερίου (Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου), θα διαρκέσει από τις 28 Ιουνίου ως και τις 8 Ιουλίου και θα είναι ανοιχτή στο κοινό στο ωράριο λειτουργίας του Μουσείου (10 π.μ. – 6 μ.μ.) με ελεύθερη είσοδο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
