Το καλό, το κακό και το άσχημο σενάριο για το Brexit

Αυτή είναι η «καλή» προοπτική την οποία επικαλούνται συστηματικά στο στρατόπεδο του «Εξω». Η σκανδιναβική χώρα έχει απορρίψει δύο φορές την ένταξη στην ΕΕ και αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου από το 1994, κάτι που της εξασφαλίζει πρόσβαση σε μια ενιαία αγορά με 500 εκατομμύρια καταναλωτές. Αλλά όταν δείχνουν το φωτεινό παράδειγμα της Νορβηγίας, οι υπέρμαχοι του Brexit ξεχνάνε να μιλήσουν για το τίμημα που πληρώνει το Οσλο για την πρόσβαση στην ενιαία αγορά: υποχρεούται να συνεισφέρει στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής και σε μια σειρά από άλλα προγράμματα της ΕΕ τα ίδια ποσά με τα κράτη-μέλη.

Συνολικά, ο λογαριασμός φτάνει στα 850 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Αν λάβει κανείς υπόψη πόσα χρήματα λαμβάνει σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο από την ΕΕ, η Νορβηγία πληρώνει σχεδόν το ίδιο κατά κεφαλήν ποσό με την Βρετανία. Ακόμα χειρότερα: η Νορβηγία υποχρεούται να συμμορφώνεται με τις αμέτρητες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, χωρίς να έχει φωνή στα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Αν λοιπόν η Βρετανία αποχωρήσει από την ΕΕ και ενταχθεί στην κοινή αγορά, θα συνεχίσει να πληρώνει και να συμμορφώνεται με τις ντιρεκτίβες από τις Βρυξέλλες – αλλά δεν θα έχει πλέον την ευκαιρία να είναι μέρος των διαπραγματεύσεων που διαμορφώνουν την ευρωπαϊκή αγορά.

Ακόμη και σε αυτό το σενάριο, το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι η οικονομία θα είναι περίπου 3,8% μικρότερη μετά από 15 χρόνια από ό,τι θα ήταν με την πλήρη ένταξη στην ΕΕ. Αυτό ισοδυναμεί με απώλεια 1.100 λιρών (1.390 ευρώ) ανά άτομο, και 25 δισ. ευρώ σε απώλεια φορολογικών εσόδων.

2. Το «ελβετικό μοντέλο»

Η δεύτερη εναλλακτική θα ήταν να διαπραγματευθούν οι Βρετανοί διμερείς εμπορικές συμφωνίες με την ΕΕ, όπως η Ελβετία, ο Καναδάς και η Τουρκία. Μιλάμε για εξαιρετικά πολύπλοκες διαπραγματεύσεις που θα κρατήσουν οπωσδήποτε χρόνια, και μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που θα δίνει μικρότερη πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ – ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 80% της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου. Η ζημιά σε αυτό το σενάριο θα ήταν μεγαλύτερη: Η οικονομία θα είναι περίπου 6% μικρότερη το 2030, με χαμένο ΑΕΠ 1.800 λίρες (1.684 ευρώ) ανά άτομο.

3. Η Βρετανία στους BRICS

Αν όλα τα άλλα αποτύχουν, το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να κάνει μπίζνες με την ΕΕ με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Οπως η Βραζιλία και η Ρωσία (όταν δεν είναι υπό καθεστώς κυρώσεων). Αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, αυτό είναι το μόνο σενάριο που θα μπορούσε να ελευθερώσει την Βρετανία πλήρως από τις υποχρεώσεις της ΕΕ. Αλλά θα έχει και το πιο βαρύ κόστος λόγω των πρόσθετων εμποδίων στο εμπόριο: εδώ προβλέπεται μείωση κατά 7,5% του ΑΕΠ μετά από 15 χρόνια, και απώλεια 2.650 ευρώ ανά άτομο.

Το μόνο βέβαιο; Το «διαζύγιο» δεν θα είναι ούτε βελούδινο, ούτε εξπρές. Η επόμενη μέρα του Brexit θα είναι άλμα προς το άγνωστο για όλους, με ατελείωτες σκληρές διαπραγματεύσεις για την νέα σχέση, και πιθανότατα το τέλος των ψευδαισθήσεων όσων πιστεύουν ότι η αποχώρηση θα είναι γρήγορη, εύκολη και ανέξοδη. Στην ΕΕ, που κρατάει όλα τα «γερά χαρτιά» (αφού το 44% των βρετανικών εξαγωγών καταλήγουν στην άλλη πλευρά της Μάγχης, έναντι μόλις 8% αντίστροφα) δεν θα βιαστούν. Θα επικρατήσει ένστικτο αυτο-συντήρησης για να μην πάρουν θάρρος άλλοι ευρω-σκεπτικιστές, και σχεδόν τιμωρητική αυστηρότητα ως προς τους όρους πρόσβασης στην ενιαία αγορά και της ελεύθερης διακίνησης των εργαζομένων. Το έργο θα είναι τιτάνιο: η μόνη νομική οδός για έξοδο από την σημερινή ΕΕ είναι μέσω του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας, που προβλέπει τουλάχιστον 2 χρόνια διαπραγματεύσεων σε 80.000 σελίδες ευρωπαϊκών συμφωνιών.

Χρειάστηκαν 12 χρόνια για να μπει η Βρετανία στην Ευρώπη, και μπορεί τώρα να ανακαλύψει ότι θα χρειαστούν άλλα τόσα για να περάσει, οπωσδήποτε με αβαρίες, την πόρτα της εξόδου.