Το 553 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός καλεί τον Πάπα Βιγίλιο να προεδρεύσει της Ε’ Οικουμενικής Συνόδου. Κύριο θέμα η καταδίκη των λεγομένων «Τριών Κεφαλαίων». Ο Βιγίλιος βρίσκεται στη Βασιλίδα των Πόλεων αλλά αντί να προεδρεύσει της Συνόδου προτιμά να κλειστεί στον Ναό των Αγίων Αποστόλων, διότι εκτιμά ότι οι 165 πατέρες, ανάμεσά τους οι πατριάρχες Αλεξανδρείας και Αντιοχείας καθώς και εκπρόσωποι του Πατριάρχη Ιεροσολύμων, που έχουν συγκεντρωθεί δεν θα υιοθετήσουν τις απόψεις του. Τρεις φορές εκπρόσωποι του αυτοκράτορα και της Συνόδου τον επισκέπτονται και τον καλούν να ξεκινήσει τις συνεδριάσεις αλλά ο ίδιος παραμένει άκαμπτος.
Εν έτει 2016 και ενώ οι προκαθήμενοι 10 εκ των 14 Ορθοδόξων Εκκλησιών έχουν συγκεντρωθεί στο Κολυμπάρι των Χανίων για να πραγματοποιήσουν την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο που αποτελεί ένα όραμα αιώνων και προετοιμάζεται από το 1961 σχεδόν όλοι βρίσκονται με το βλέμμα στραμμένο στη Μόσχα. Μέχρι στιγμής (απόγευμα Πέμπτης), όσες προσπάθειες κι αν έχουν γίνει για να ξεπεραστούν οι διαφωνίες και οι εντάσεις, ο Πατριάρχης Μόσχας και πάσης Ρωσίας δείχνει σταθερός στη θέση του. Και η δική του θέση είναι το «κλειδί» για τη στάση που τηρούν και οι πατριάρχες Βουλγαρίας κ. Νεόφυτος και Γεωργίας κ. Ηλίας.
Η ενότητα το ζητούμενο
«Εις ενότητα πάντας εκάλεσεν»· το σημείο αυτό από το Κοντάκιο της Πεντηκοστής επελέγη για να τονιστεί η σημασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και είναι γραμμένο σε τουλάχιστον οκτώ γλώσσες στη Θεολογική Ακαδημία της Κρήτης όπου διεξάγονται οι συνεδριάσεις των προκαθημένων και των εκπροσώπων των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Αυτή τη στιγμή όμως το κάλεσμα για ενότητα μέσα στο συνοδικό σύστημα των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών φαίνεται ότι βρίσκεται σε οριακό σημείο και υπάρχει κίνδυνος για την έναρξη ενός νέου «ψυχρού πολέμου».
Ολα δείχνουν να κρέμονται από «μία κλωστή» και πολλοί εκτιμούν ότι η Μόσχα, με τη στάση που κρατά το τελευταίο διάστημα, παίζει «ρώσικη ρουλέτα».
Πυριτιδαποθήκη τα… Χανιά
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος, ο Πατριάρχης των Σέρβων κ. Ειρηναίος, ο Πατριάρχης Ρουμανίας κ. Δανιήλ και οι αρχιεπίσκοποι Κύπρου κ. Χρυσόστομος, Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, Αλβανίας κ. Αναστάσιος, Πολωνίας κ. Σάββας και Τσεχίας κ. Ρατισλάβ θα προσπαθήσουν μέσα από τη Μεγάλη Σύνοδο να απαντήσουν και να δώσουν λύσεις στα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Ωστόσο σχεδόν όλοι γνωρίζουν ότι κατά τη διαδικασία της προετοιμασίας τέθηκαν θέματα η αντιμετώπιση των οποίων μπορεί να μετατρέψει την Ακαδημία της Κρήτης σε «πυριτιδαποθήκη».
Το Πατριαρχείο Γεωργίας ζήτησε επί της ουσίας να αλλάξει η σειρά των Διπτύχων των ελληνοφώνων Εκκλησιών στα οποία ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Μιτσχέτης και Καθολικός Πατριάρχης πάσης Ιβηρίας μνημονεύεται τελευταίος από τους πατριάρχες και πριν από τους αρχιεπισκόπους των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Κάτι τέτοιο, σημειώνουν ελληνόφωνοι κληρικοί, θα σήμαινε ότι ο κ. Ηλίας θα πρέπει να μνημονεύεται πριν από τους «πατριάρχες Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Σερβίας αλλά και αυτής ακόμη της Ρωσίας. Ιστορικά», προσθέτουν, «όσο δίκαιο και αν είναι το αίτημα του Πατριάρχη Γεωργίας δεν πρόκειται να το αποδεχθεί κανένας, και δη η Μόσχα, παρά το γεγονός ότι οι στενοί συνεργάτες του κ. Ηλία εξαιρούν τις αξιώσεις τους έναντι της Ρωσίας με την οποία συνεργάζονται στενά». Ταυτόχρονα θα προκύψει μείζον πρόβλημα με την Αρχιεπισκοπή Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου, η οποία έχει κηρυχθεί Αυτοκέφαλη από την Γ’ Οικουμενική Σύνοδο και πρέπει να προηγηθεί σε μια αλλαγή των Διπτύχων.
Η απιστία της Αμερικής στη Μόσχα
Το Πατριαρχείο Μόσχας έδειξε να υιοθετεί και τις θέσεις όλων όσοι εκτιμούν ότι πρέπει να αποσαφηνιστεί ποιος παραχωρεί το Αυτοκέφαλο στις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Μετά το Σχίσμα των Εκκλησιών, το 1054, οπότε και δεν μπορούσε να συγκληθεί Οικουμενική Σύνοδος, όλες οι Εκκλησίες που προέκυψαν –δηλαδή τα πατριαρχεία Ρωσίας, Σερβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας και Γεωργίας, καθώς και οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες της Ελλάδας, της Αλβανίας, της Πολωνίας και της Τσεχίας –αναγνωρίστηκαν με απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε διάφορες ιστορικές στιγμές, κυρίως όμως κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας. Το Πατριαρχείο Μόσχας, το 1970, παραχώρησε το Αυτοκέφαλο στην Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική (OCΑ). Πρόκειται για μια Εκκλησία που κανένας εκτός από την Εκκλησία της Ρωσίας ως και σήμερα δεν της αναγνωρίζει αυτοκέφαλη οντότητα. Διασπαρμένη από τον Καναδά ως το Μεξικό, με δεκάδες ενορίες και χιλιάδες πιστούς, κυρίως ρωσικής καταγωγής, η στιγμή της ανακήρυξης της αυτοκεφαλίας της αποτέλεσε μια δύσκολη στιγμή για το Φανάρι και «βασικοί πρωταγωνιστές» της ιστορίας της ήταν οι πνευματικοί πατέρες των σημερινών πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας. Το 1970 στην Αγία Πετρούπολη ο τότε Μητροπολίτης Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτων Χατζής, πνευματικός πατέρας του σημερινού Οικουμενικού Πατριάρχη, ρώτησε τον τότε Μητροπολίτη Λένινγκραντ Νικόδημο Ροστώφ, πνευματικό πατέρα του σημερινού Πατριάρχη Μόσχας, ο οποίος ηγείτο της Επιτροπής Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Υποθέσεων, αν αληθεύουν οι πληροφορίες ότι θα ανακηρύξουν αυτοκέφαλη την OCΑ. Η απάντηση που έλαβε ήταν κάθετα αρνητική. Την επόμενη όμως ημέρα ο Μελίτων Χατζής ενημερώθηκε επισήμως ότι οι Ρώσοι ανακήρυξαν αυτοκέφαλη την Εκκλησία τους στην Αμερική. Η τραγική ειρωνεία της τύχης ήταν ότι και οι δύο ιεράρχες γνωρίζονταν από την Επιτροπή προετοιμασίας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου όπου εκπροσωπούσαν τις Εκκλησίες τους και η ακόμη τραγικότερη είναι ότι σήμερα η ΟCΑ με παρεμβάσεις της στη Μόσχα στήριξε την ανάγκη συμμετοχής στην Πανορθόδοξη Σύνοδο.
Το ουκρανικό αγκάθι στη μίτρα του Κυρίλλου
Το μεγάλο πρόβλημα όμως που φαίνεται να ανακύπτει και πάλι είναι το Ουκρανικό. Το Κοινοβούλιο της χώρας μόλις προχθές υιοθέτησε ψήφισμα με το οποίο ζητεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο την ανακήρυξη αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας του Κιέβου. Η Ουκρανία υπάγεται εκκλησιαστικά στο Πατριαρχείο Μόσχας και ο Μητροπολίτης Κιέβου είναι μόνιμο μέλος της Συνόδου της Εκκλησίας της Ρωσίας και θα συμμετείχε στην αντιπροσωπεία του κ. Κυρίλλου για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο. Ενώ υπάρχουν σχισματικές Ορθόδοξες Εκκλησίες που επιδιώκουν την αναγνώρισή τους από το Φανάρι. Η τελευταία εξέλιξη δείχνει να πιέζει το Πατριαρχείο Μόσχας, καθώς κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει αν το θέμα θα τεθεί κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων της Κρήτης. Γι’ αυτό και πολλοί αρχιερείς δηλώνουν ότι ίσως θα πρέπει να αναθεωρηθεί η στάση του Πατριαρχείου Ρωσίας και ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Μόσχας να ταξιδέψει στην Κρήτη για να συμμετάσχει στο συλλείτουργο που θα τελεστεί του Αγίου Πνεύματος, την Κυριακή της Πεντηκοστής.
Ωστόσο ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Υποθέσεων, Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίων απορρίπτει κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο και αντίθετα με δηλώσεις του επισημαίνει ότι τα κείμενα που θα συζητηθούν και θα εκδοθούν από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο δεν είναι δεσμευτικά αφού δεν μετέχουν όλες οι Εκκλησίες. Ενώ το Πατριαρχείο Μόσχας ζητεί σε μια μελλοντική Σύνοδο να μετάσχουν όλοι οι ορθόδοξοι αρχιερείς ανά τον κόσμο. «Πρόκειται για θέσεις που δεν ανταποκρίνονται στην ιστορία των Οικουμενικών Συνόδων. Υπάρχουν Σύνοδοι όπως η Β’ Οικουμενική, η οποία διατύπωσε οριστικά το Σύμβολο της Πίστεως, όπου η Εκκλησία της Ρώμης δεν έλαβε μέρος και ο Πάπας δεν έστειλε ούτε τους Λεγάτους διότι δεν είχε κληθεί, ενώ απουσίαζαν σε κάποιες περιπτώσεις και οι πατριάρχες Αλεξανδρείας και Αντιοχείας. Ομως αργότερα αναγνωρίστηκαν οι αποφάσεις απ’ όλες τις Εκκλησίες και μέχρι σήμερα, από το μεγαλύτερο τμήμα του χριστιανικού κόσμου» δηλώνει ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Γκρατς κ. Γρηγόρης Λαρετζάκης. «Και οι Σύνοδοι», προσθέτει ο κ. Λαρετζάκης, «επέβαλλαν και ακοινωνησίες στους προκαθημένους, όπως συνέβη στην περίπτωση του Πάπα Βιγίλιου, αλλά δεν διέκοψαν την κοινωνία με την Εκκλησία της Ρώμης, ενώ ποτέ δεν συμμετείχαν όλοι οι αρχιερείς αλλά ένας αριθμός μόνο».
ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Μήνυμα στους χριστιανούς και στο μέλλον
Οι άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος
Με ένα μήνυμα που θα απευθύνουν στα εκατομμύρια των χριστιανών ορθοδόξων και ιδιαίτερα των νέων και των δοκιμαζομένων ανθρώπων οι Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Εκκλησιών θα προσπαθήσουν να απαντήσουν στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
Μήνυμα στους χριστιανούς και στο μέλλον
Οι άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος
Με ένα μήνυμα που θα απευθύνουν στα εκατομμύρια των χριστιανών ορθοδόξων και ιδιαίτερα των νέων και των δοκιμαζομένων ανθρώπων οι Προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Εκκλησιών θα προσπαθήσουν να απαντήσουν στις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
Το μήνυμα του Ευαγγελίου που παραμένει αναλλοίωτο στους αιώνες και δίνει απαντήσεις για όλα τα προβλήματα και τα φαινόμενα, κυριαρχεί. Η φτώχεια, η προσφυγιά, τα περιβαλλοντολογικά ζητήματα, η ενότητα, η αγάπη, η οικογένεια, οι πόλεμοι, οι καταστροφές μνημείων, η επικράτηση της ειρήνης και της δικαιοσύνης είναι μεταξύ των προβλημάτων τα οποία συζητούν οι εκπρόσωποι των Ορθοδόξων Εκκλησιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Η θέση του Χριστιανισμού στο σύγχρονο γίγνεσθαι, οι διώξεις των χριστιανών από τις εστίες τους, από όπου πήγασε και διαδόθηκε ο Χριστιανισμός, η πορεία των χριστιανών στους αιώνες και οι σχέσεις με τις άλλες χριστιανικές Εκκλησίες, κοινότητες και ομολογίες, η ανάγκη καταλλαγής παραμένουν σταθεροί άξονες του μηνύματος της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου.
Το όραμα για την πραγματοποίηση αυτής της Συνόδου που ξεκίνησε το 1905 και άρχισε να προετοιμάζεται το 1961 δείχνει να αποτελεί πλέον πραγματικότητα, σημειώνουν ορθόδοξοι αρχιερείς, και παρά τα προβλήματα που προκύπτουν φαίνεται ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος θα γραφτεί στην εκκλησιαστική ιστορία. Και η Σύνοδος αυτή θα καταταγεί στη σειρά των επτά Οικουμενικών Συνόδων (4ος έως 8ος αιώνας), του Ιερού Φωτίου (9ος αιώνας), υπέρ των Ησυχαζόντων (14ος αιώνας) όπου κυριάρχησε η μορφή του Γρηγορίου Παλαμά και της Συνόδου κατά του εθνοφυλετισμού (19ος αιώνας).
Οι εκπρόσωποι των Ορθοδόξων Εκκλησιών θα αρχίσουν τις εργασίες τους επί των κειμένων αμέσως μετά το συλλείτουργο που θα τελέσουν για την εορτή της Πεντηκοστής και όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στα κείμενα που θα εκδώσουν για ποιμαντικά θέματα όπως είναι ο γάμος, η οικογένεια και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει στη σύγχρονη εποχή. Υπό το βλέμμα όλου του ορθόδοξου κόσμου και όλου του χριστιανικού κόσμου που προσπαθούν να κατανοήσουν τη διδασκαλία των ορθοδόξων και την εφαρμογή της.
ΕΝΟΤΗΤΑ
«Εις ενότητα πάντας εκάλεσεν»· το σημείο αυτό από το Κοντάκιο της Πεντηκοστής επελέγη για να τονιστεί η σημασία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και είναι γραμμένο σε τουλάχιστον οκτώ γλώσσες στη Θεολογική Ακαδημία της Κρήτης όπου διεξάγονται οι συνεδριάσεις. Αυτή τη στιγμή όμως το κάλεσμα για ενότητα μέσα στο συνοδικό σύστημα των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών φαίνεται ότι βρίσκεται σε οριακό σημείο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
