Το «σήμα» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) αναμένουν οι τραπεζικές διοικήσεις για να ξεκινήσουν την αντεπίθεσή τους στο μέτωπο της ρευστότητας. Στόχος σε πρώτη φάση είναι να μειώσουν την εξάρτηση από τον έκτακτο μηχανισμό στήριξης της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA), με αύξηση τόσο της απευθείας χρηματοδότησης από τη Φρανκφούρτη, όσο και της καταθετικής βάσης.
Το «πράσινο φως» του Eurogroup της περασμένης Πέμπτης για την εκταμίευση της δόσης των 7,5 δισ. ευρώ σήμανε και τυπικά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του νέου Μνημονίου. Το γεγονός αυτό θα επιτρέψει στο Δ.Σ. της ΕΚΤ, ως τις 22 Ιουνίου εκτός απροόπτου, να επαναφέρει την εξαίρεση (waiver) για τα χαμηλής διαβάθμισης ελληνικά ομόλογα από τους συνήθεις κανόνες της. Με τον τρόπο αυτόν θα τα δέχεται ως εγγυήσεις, διασφαλίζοντας για τον εγχώριο κλάδο φθηνότερη χρηματοδότηση.
Επιπλέον, θα διευκρινιστεί πότε θα ξεκινήσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) για τους κρατικούς τίτλους ύψους περίπου 5 δισ. ευρώ που βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια των εγχώριων ομίλων.
Εφόσον όλα γίνουν εγκαίρως, θα επιτευχθεί διεύρυνση σε πηγές χρηματοδότησης χαμηλότερου κόστους, συμπεριλαμβανομένων και των καταθέσεων, μειώνοντας τα εφετινά έξοδα για τόκους, επιπλέον κατά 120 έως 150 εκατ. ευρώ.
Στήριξη των κερδών
Πρόκειται για ένα σημαντικό «μαξιλάρι» στην προσπάθεια που γίνεται για επιστροφή στην κερδοφορία το 2016. Αλλά και για ένα βήμα προς την κατεύθυνση αποκατάστασης της εμπιστοσύνης, η οποία αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την προσέλκυση αποθησαυρισμένων χαρτονομισμάτων και για τη σταδιακή επανασύνδεση με τις αγορές. Βέβαια, αν η συμφωνία με τους δανειστές είχε επιτευχθεί βάσει του αρχικού χρονοδιαγράμματος, ως το τέλος της περυσινής χρονιάς, θα είχαν μπει στο «σακούλι» της εφετινής οργανικής κερδοφορίας πολύ περισσότερα, ενδεχομένως και πάνω από 250 εκατ. ευρώ.
Οπως επισημαίνει κορυφαία τραπεζική πηγή, η αύξηση των καθαρών εσόδων μέσω της μείωσης των δαπανών για τόκους είναι κομβικής σημασίας για την επαναφορά σε τροχιά ανάκαμψης. Αποτελεί δε τον δεύτερο σε σπουδαιότητα μετά τη μείωση των προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις, παράγοντα διαμόρφωσης των εφετινών αποτελεσμάτων.
Πιο δύσκολο το 2017
Από το 2017 ωστόσο θα είναι το «κλειδί» για την αύξηση των κερδών, καθώς δεν θα υπάρχουν πολλά περιθώρια για περαιτέρω μείωση των απομειώσεων για τα «κόκκινα» δάνεια και των λειτουργικών δαπανών.
Σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα για τη Νομισματική Πολιτική που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα, η δυνητική θετική επίδραση στα αποτελέσματα των τραπεζών από το waiver και το QE θα μπορούσε να κινηθεί μεταξύ 400 και 500 εκατ. ευρώ.
Πέρα από αυτό όμως, ο κεντρικός τραπεζίτης αναφέρεται και σε μια σειρά από έμμεσα οφέλη, όπως π.χ. την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας Δημοσίου και τραπεζών, λόγω της υποχώρησης του κινδύνου χώρας. Ο κ. Στουρνάρας θεωρεί ότι είναι βάσιμη η προοπτική οι αποδόσεις κρατικών και λοιπών εταιρικών ομολογιακών τίτλων να αποκλιμακωθούν με «ταχείς ρυθμούς» το επόμενο διάστημα.
Επιστροφή καταθέσεων
«Αυτό αναμένεται να ενθαρρύνει την επιστροφή των καταθέσεων, η οποία θα επιτρέψει τη χαλάρωση και τελικά την άρση των κεφαλαιακών περιορισμών» υπογραμμίζει ο ίδιος. Μετά την πολύ μεγάλη υποχώρηση των επιτοκίων στους τραπεζικούς λογαριασμούς και την αλλαγή της σύνθεσής τους (αύξηση του ποσοστού χρημάτων σε προϊόντα πρώτης ζήτησης οι αποδόσεις των οποίων είναι οι μισές από αυτές των προθεσμιακών), οι καταθέτες μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στη μείωση του κόστους χρηματοδότησης.
Και αυτό διότι για κάθε 1 δισ. ευρώ που επιστρέφει, το όφελος από την αντίστοιχη μείωση του δανεισμού από τον ELA φτάνει τα 10 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση. Επιπλέον, μέσω των καταθέσεων θα καταστεί πιο εύκολη η αποπληρωμή των ομολόγων της κατηγορίας Pillar II, που είχαν δοθεί για την κεφαλαιακή στήριξη των τραπεζών το 2008. Eurobank, Alpha Bank και Εθνική χρησιμοποιούν ακόμη ως εγγυήσεις για τον ELA μέρος των τίτλων αυτών. Σε σχέση με το τέλος του 2015 είναι εφικτό να μην ανανεωθούν ή να αντικασταθούν τίτλοι 15 δισ. ευρώ με άλλα στοιχεία του ενεργητικού τους μέχρι τον ερχόμενο Δεκέμβριο, εξασφαλίζοντας κέρδος 150 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Τέλος, επιπρόσθετη στήριξη στα αποτελέσματα θα υπάρξει και από την καταγραφή μη επαναλαμβανόμενων κερδών. Πρώτον, 500 εκατ. ευρώ από τη συμμετοχή στο QE ομολόγων του EFSF που έχουν στην κατοχή τους οι τράπεζες μετά την τελευταία ανακεφαλαιοποίησή τους. Δεύτερον, 160 εκατ. ευρώ στο καλύτερο σενάριο από την άντληση ρευστότητας με τις στοχευμένες πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO II), εφόσον πιαστούν έως το 2018 οι στόχοι πιστωτικής επέκτασης που έχει θέσει η ΕΚΤ.
Τράπεζα της Ελλάδος
Αύξηση των δανείων μόνο με περιορισμό των NPLs
Στο μέτρο που το βάρος του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων θα απαλύνεται, οι δυνατότητες των τραπεζών να επικεντρωθούν στην παροχή νέων πιστώσεων προς υγιείς τομείς θα διευρύνονται, επισημαίνει ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας στην τελευταία του έκθεση.
Τράπεζα της Ελλάδος
Αύξηση των δανείων μόνο με περιορισμό των NPLs
Στο μέτρο που το βάρος του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων θα απαλύνεται, οι δυνατότητες των τραπεζών να επικεντρωθούν στην παροχή νέων πιστώσεων προς υγιείς τομείς θα διευρύνονται, επισημαίνει ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας στην τελευταία του έκθεση.
Η ποιότητα των χαρτοφυλακίων δανείων των πιστωτικών ιδρυμάτων χειροτέρευσε, με αποτέλεσμα το μερίδιο των συνολικών ανοιγμάτων που χαρακτηρίζονται μη εξυπηρετούμενα (NPLs) να φθάσει το 44,2% τον Δεκέμβριο του 2015 από 39,9% έναν χρόνο νωρίτερα. Το εν λόγω ποσοστό, σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία, αυξήθηκε περαιτέρω σε 45,2% τον Μάρτιο του 2016, ωστόσο η μεταβολή αυτή οφείλεται ουσιαστικά στη μείωση του παρονομαστή, καθώς η δημιουργία νέων «κόκκινων» δανείων δείχνει σημάδια εξασθένησης. Σύμφωνα με τον κεντρικό τραπεζίτη, ο συνδυασμός της αναμενόμενης, υπό πολύ ευνοϊκούς όρους, αύξησης της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος με την πρόσφατη ενίσχυση της κεφαλαιακής του βάσης θα συντελέσει σε τόνωση της πιστοδοτικής ικανότητας των τραπεζών τα επόμενα τρίμηνα. Ωστόσο συμπληρώνει ότι ο σημαντικότερος παράγοντας που θα εξακολουθήσει να περιορίζει την προσφορά χρήματος είναι το υψηλό απόθεμα μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.
Αυτόματοι μηχανισμοί
«Τον τελευταίο καιρό έχει εμπλουτιστεί σημαντικά το θεσμικό πλαίσιο στη χώρα μας προκειμένου να διευκολυνθεί η αντιμετώπιση του προβλήματος εκ μέρους των τραπεζών, π.χ. μέσω αναδιάρθρωσης-ρύθμισης των χρεών ή και ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων» αναφέρει ο κ. Στουρνάρας.
Επιπροσθέτως, σημειώνει ότι το πρόβλημα θα απαλυνθεί μέσω αυτόματων μηχανισμών σε ένα περιβάλλον οικονομικής ανάκαμψης, καθώς η συχνότητα δημιουργίας νέων δανείων σε καθυστέρηση θα μειωθεί και ορισμένα δάνεια, τα οποία τελούν επί του παρόντος σε καθυστέρηση, θα καταστεί δυνατόν, ακόμη και χωρίς να έχει προηγηθεί αναδιάρθρωση, να γίνουν και πάλι ενήμερα.
Σε διαφορετική περίπτωση, υπογραμμίζει ο διοικητής, οι βιώσιμες επιχειρήσεις δεν θα είναι δυνατόν να χρηματοδοτηθούν όσο εντατικά θα ήταν επιθυμητό, διότι σημαντικό μέρος της πιστωτικής επέκτασης θα δεσμεύεται για τους οφειλέτες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εξυπηρέτηση των χρεών τους, οι οποίες είναι αμφίβολο αν είναι απλώς προσωρινές και αναστρέψιμες. Σύμφωνα με τον ίδιο, η αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας και η περαιτέρω υποχώρηση της αβεβαιότητας θα συμβάλουν σε αύξηση και της ζήτησης πιστώσεων, ενώ προς αυτή την κατεύθυνση επιδρά και η αποκλιμάκωση των δανειακών επιτοκίων, η οποία σε πραγματικούς όρους έχει ήδη γενικευθεί σε όλες τις κατηγορίες πίστης.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
