Μάθημα εξέγερσης στην Αβινιόν

Σε λιγότερο από έναν μήνα οι θεατρικοί παλμοί της Ευρώπης ανεβαίνουν επικίνδυνα. Στις 6 Ιουλίου για την ακρίβεια, σηκώνει αυλαία το σημαντικότερο θεατρικό φεστιβάλ της Γηραιάς Ηπείρου, στη γαλλική πόλη της Αβινιόν. Το Φεστιβάλ, που ιδρύθηκε το 1947 από τον Ζαν Βιλάρ, παρουσιάζει συστηματικά εδώ και δεκαετίες μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες και πρωτοποριακές παραστάσεις στον κόσμο.

Ο Πίτερ Μπρουκ, η Αριάν Μνουσκίν, Ο Μπομπ Γουίλσον, ο Αντουάν Βιτέζ, η Πίνα Μπάους, ο Ματίας Λάνγκχοφ, ο Ρομέο Καστελούτσι, ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι έχουν, μεταξύ άλλων, ταράξει τα νερά με τις δουλειές που παρουσίασαν στην Αυλή του Παπικού Παλατιού και σε άλλους χώρους της πόλης. Μεσαιωνικές εκκλησίες, αυλές επαύλεων, ατμοσφαιρικοί κήποι, μοναστήρια, σχολεία, έως και ξενοδοχεία ανοίγουν και εφέτος για να φιλοξενήσουν χιλιάδες θεατρόφιλους (130.000 εισιτήρια κόπηκαν πέρυσι), οι οποίοι εκτός από παραστάσεις θεάτρου και χορού έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν εκθέσεις, ταινίες, αναγνώσεις και συζητήσεις καλλιτεχνών.

Θέατρο και επανάσταση

«Πώς μπορούμε να ζήσουμε, όταν η πολιτική έχει διαγράψει το μέλλον μας; Πώς μπορούμε να ζήσουμε μια αξιοπρεπή ζωή, όταν η πολιτική έχει συρρικνωθεί σε πολιτική μηχανορραφία; Οταν η επανάσταση δεν είναι πλέον εφικτή, απομένει το θέατρο. Εκεί οι ουτοπίες περιμένουν καλύτερες μέρες, οι δημιουργικές δυνάμεις μπορούν ακόμη να επινοήσουν ένα νέο αύριο και οι ευχές για ειρήνη και ισότητα δεν είναι απλά άδειες λέξεις». Με αυτά τα λόγια ο διευθυντής του Φεστιβάλ, ο 51χρονος γάλλος συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης Ολιβιέ Πι (συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας το 2013) περιγράφει το όραμά του για τον θεσμό που εφέτος γιορτάζει τα εβδομήντα χρόνια λειτουργίας. Ο Πι, αυτοπροσδιοριζόμενος ως καθολικός και ομοφυλόφιλος, γνήσιο τέκνο του Αρτό, δίνει μεγάλη έμφαση στην πολιτική και ποιητική διάσταση του θεάτρου, στην αφύπνιση του σώματος, στην αντίσταση που μπορεί να γεννηθεί μέσα από τον πυρετό του ηθοποιού, του κειμένου και του θεάματος.

Η εφετινή αφίσαδίνει το στίγμα: δημιούργημα του γαλλοαλγερινού εικαστικού Αντέλ Αμπντεσαμέντ, η οποία παρουσιάζει σε πορτοκαλί φόντο –«της βιταμίνηςC ή του Δαλάι Λάμα», όπως χαρακτηριστικά αναφέρειο Πι –ένα άλογο τη στιγμή που καταφέρνει να απελευθερωθεί από τα δεσμά του. Καλλιτέχνες από τον Λίβανο, το Ιράν, την Αίγυπτο, το Ισραήλ (ο Αμός Γκιτάι) και τη Συρία είναι εφέτος προσκεκλημένοι του Φεστιβάλ, ενώ για πρώτη φορά οιγυναίκες δημιουργοίκαλύπτουν το ένα τρίτοτου συνολικού προγραμματισμού.

Ο ίδιος σκηνοθετεί Αισχύλο. Επιλέγει τέσσερα έργα του μεγάλου τραγωδού, όλα τα σωζόμενα δηλαδή εκτός από την τριλογία της Ορέστειας και τα παρουσιάζει με τον ενιαίο τίτλο «Αισχύλος, Εργα Πολέμου»: «Προμηθέας Δεσμώτης», «Επτά επί Θήβας», «Πέρσες», «Ικέτιδες». Εξερευνά τα θεμέλια της δημοκρατίας, την τρέλα της εξουσίας, τη θέση των γυναικών, το ζήτημα του πολιτικού ασύλου, τη μνήμη των νεκρών. Ο Προμηθέας ως σύμβολο ανυπακοής και αμφισβήτησης του κατεστημένου αλλά και ως ασπίδα που προστατεύει τους αδύναμους από τους ισχυρούς. Ενα «μάθημα εξέγερσης», όπως λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης.

Οι «Καταραμένοι»

Ενας ακόμη σουπερστάρ του σύγχρονου θεάτρου, ο 58χρονος Βέλγος Ιβο βαν Χόβε θα δώσει και αυτός το παρών στην Αβινιόν. Παρά τη μακρά θητεία του στις ευρωπαϊκές σκηνές, ο Βαν Χόβε κέρδισε μεγάλη διασημότητα από τότε που άρχισε να σκηνοθετεί στο Μπρόντγουεϊ και στο Γουέστ Εντ. Και μόνο το γεγονός ότι ο Ντέιβιντ Μπάουι τον επέλεξε προσωπικά για να σκηνοθετήσει το κύκνειο άσμα του, τη μουσική παράσταση «Lazarus», που ανέβηκε στη Νέα Υόρκη λίγο πριν από τον θάνατο του Μπάουι, αποτελεί ισχυρότατη «σύσταση» για τον ταλαντούχο σκηνοθέτη. Προσκεκλημένος της Comedie-Francaise για να συνεργαστεί με τον περίφημο θίασο εκλεκτών γάλλων ηθοποιών, ο Βαν Χόβε επέλεξε να διασκευάσει τους «Καταραμένους» του Βισκόντι. Χρησιμοποιώντας το σενάριο παρά την ταινία ως αφετηρία, ο σκηνοθέτης αφηγείται την ιστορία των Φον Εσενμπεκ κατά την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, σε μία παράσταση όπου η σκηνογραφία ερωτοτροπεί με την installation art. Ιντριγκα και δολιοφθορά, προδοσία και φόνοι: η αναγόρευση του νέου επικεφαλής της αυτοκρατορίας χάλυβος θα μετατραπεί σε τελετουργικό εορτασμό του Κακού, όπου η διαφθορά στις προσωπικές σχέσεις απηχεί την ωμότητα της πολιτικής αρένας.

«2666» και «Καραμάζοφ»

Αλλα ενδιαφέροντα κομμάτια του προγραμματισμού αποτελούν η μεταφορά τουογκώδους μυθιστορήματοςτουΡομπέρτο Μπολάνιο«2666» σε ένανθεατρικό μαραθώνιο δώδεκα ωρών,σε σκηνοθεσία τουΖουλιέν Γκοσλέν· η διασκευή των «Καραμάζοφ» του Ντοστογέφσκι από τον 35χρονο ΓάλλοΖαν Μπελορινί· «Η πλατεία ηρώων» του Τόμας Μπέρνχαρντ(μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κριτική), έργο που προφητεύει τη σημερινή άνοδο εξτρεμιστικών οργανώσεων,σε σκηνοθεσίατου διακεκριμένου Πολωνού Κρίστιαν Λούπα· αλλά και η πιο πρόσφατη δουλειά του διεθνούς φήμης βελγομαροκινού χορογράφουΣίντι Λάρμπι Τσερκαουί με τίτλο «Βαβέλ 7,16».

Στη διοργάνωση, τέλος, θα παρουσιαστεί και το «6am: How to disappear completely»της ελληνικής ομάδας Blitz, που έκανε πρεμιέρα τον περασμένο Οκτώβριο στη Στέγη.

πότε & πού:

https://www.festival-avignon.com/fr/, 6 – 24 Ιουλίου 2016.