To 2016 σηματοδοτεί διπλή επέτειο για το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Αφενός συμπληρώνει 20 χρόνια κοινωφελούς δράσης, αφετέρου κλείνει μια δεκαετία από την ανακοίνωση της μεγαλύτερης μεμονωμένης δωρεάς του στο Ελληνικό Δημόσιο: ο λόγος για το φιλόδοξο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο φαληρικό Δέλτα που περιλαμβάνει την κατασκευή και τον πλήρη εξοπλισμό των νέων κτιριακών εγκαταστάσεων για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος και την Εθνική Λυρική Σκηνή αλλά και τη δημιουργία του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος, συνολικής έκτασης 210.000 τ.μ.
Στο πλαίσιο αυτό, οι εκδηλώσεις «Metamorphosis: Το ΚΠΙΣΝ στον Κόσμο», που θα διεξαχθούν μεταξύ 23-26 Ιουνίου, θα προσφέρουν στο κοινό τη δυνατότητα μιας πρώτης γνωριμίας με το υψηλών προδιαγραφών έργο που αναμένεται να σφραγίσει έντονα την πολιτιστική –και όχι μόνο –πραγματικότητα της πρωτεύουσας, πριν από την έναρξη της λειτουργίας του από το Ελληνικό Δημόσιο, το οποίο στο μέλλον θα είναι υπεύθυνο ως ιδιοκτήτης για τη διαχείριση και τη λειτουργία του έργου.
Με αφορμή το τετραήμερο εκδηλώσεων αλλά και την ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου, ο κ. Γιώργος Αγουρίδης, πρόεδρος του ΔΣ του ΚΠΙΣΝ και μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, κάνει έναν απολογισμό της δωρεάς, μιλά για τα επόμενα βήματα και τη μελλοντική σχέση του ΙΣΝ με το «παιδί» του ενώ δηλώνει αισιόδοξος: «Πιστεύω ότι ο κόσμος θα το αγκαλιάσει και θα αναγκάσει τους πάντες να το φροντίσουν» λέει χαρακτηριστικά.
Κύριε Αγουρίδη, λίγες ημέρες πριν από το τετραήμερο άνοιγμα του ΚΠΙΣΝ στο κοινό, πού ακριβώς βρίσκεται το έργο από κατασκευαστικής πλευράς;
«Ουσιαστικά έχει ολοκληρωθεί. Μένουν ακόμη μερικές εργασίες να γίνουν αλλά είναι πολύ λίγες. Θα επακολουθήσει η παράδοσή του προς το Κέντρο Πολιτισμού από τον εργολάβο και κατόπιν η, κάπως τυπική, νομίζω διαδικασία της παραλαβής του από το Ελληνικό Δημόσιο, όπου θα παραδοθεί και η μοναδική μετοχή του οργανισμού ο οποίος αυτή τη στιγμή κατασκευάζει το έργο με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Στη συνέχεια το Ιδρυμα θα αποσύρει τα μέλη που έχει αυτή τη στιγμή στο ΔΣ του οργανισμού αυτού και θα διοριστούν νέα από το Δημόσιο».
Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για όλα αυτά;
«Νομίζω ότι τα βήματα που περιέγραψα θα έχουν ολοκληρωθεί ως το τέλος του έτους. Επακολουθεί, βέβαια, η διαδικασία της μεταστέγασης των δύο βασικών οργανισμών, της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, η οποία είναι αρκετά περίπλοκη, ιδίως στην περίπτωση της Βιβλιοθήκης. Υπολογίζω ότι το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα λειτουργήσει πλήρως στις αρχές του 2017: μιλώ τόσο για τις υπηρεσίες της ΕΒΕ και της ΕΛΣ όσο και για όλες τις άλλες δράσεις που θα κάνει ο οργανισμός».
Εν τούτοις, υπάρχει μια διάχυτη απορία στον κόσμο: μετά την παράδοση της μετοχής στο Δημόσιο, το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα έχει τελικά κάποια εμπλοκή στο έργο;
«Δεν θα έχει. Κοιτάξτε, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είμαστε εν γνώσει και της οικονομικής κατάστασης που βιώνει η Ελλάδα, η οποία ελπίζουμε μεν ότι θα βελτιωθεί, αλλά για να είμαστε ρεαλιστές, ξέρουμε ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί σύντομα και δραστικά, όπως επίσης ξέρουμε και τις γενικότερες δυσλειτουργίες του Ελληνικού Δημοσίου. Το δεύτερο το είχαμε υπόψη μας και όταν σχεδιάζαμε το έργο. Το πρώτο δεν το ξέραμε, γιατί τότε δεν είχε ακόμη ξεσπάσει η κρίση και δεν μπορώ να πω μετά βεβαιότητος αν θα είχε κιόλας επηρεαστεί η απόφασή μας σε περίπτωση που βρισκόμασταν ήδη σε κρίση την εποχή της ανακοίνωσης της δωρεάς»
Λέτε δηλαδή ότι ίσως και να μην είχε ληφθεί η απόφαση κατασκευής του ΚΠΙΣΝ;
«Η σωστή απάντηση θα ήταν όχι. Θα έπρεπε όντως να το κάνουμε. Εργα τέτοιου μεγέθους, παρά την κρίση και ίσως ακριβώς και λόγω της κρίσης, θα πρέπει να γίνονται. Και είμαστε βέβαιοι ότι το Ελληνικό Δημόσιο θα το λειτουργήσει σωστά. Πρώτα από όλα, υπάρχουν ασφαλιστικές δικλίδες. Στη σύμβαση που έχουμε υπογράψει το Δημόσιο έχει αναλάβει την υποχρέωση να λειτουργεί το ΚΠΙΣΝ με τους πλέον σύγχρονους όρους, να το στελεχώσει πλήρως κ.τ.λ. Υπάρχουν και κυρώσεις σε περίπτωση που δεν γίνουν αυτά. Δεν νομίζω όμως πως θα χρειαστεί να φτάσουμε εκεί. Θεωρώ ότι είναι προς το συμφέρον του κράτους να το λειτουργήσει με τον καλύτερο τρόπο. Για να μη σας πω ότι είναι και προς το οικονομικό του συμφέρον…».
Να το εξηγήσουμε λίγο αυτό;
«Κοιτάξτε, το βασικό στοίχημα είναι να αγκαλιάσει το έργο αυτό ο κόσμος. Να πηγαίνει εκεί κάθε μέρα. Οχι μόνο για τις παραστάσεις της Λυρικής, ούτε μόνο για τη Βιβλιοθήκη η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, δεν θα είναι πλέον μόνο η παραδοσιακή ερευνητική βιβλιοθήκη. Θα είναι μια ανοιχτή, δημόσια βιβλιοθήκη, δανειστική, με τμήματα για παιδιά, για νέους, για επιχειρηματίες, με στούντιο όπου θα μπορούν να γίνονται ηχογραφήσεις. Επιπλέον, υπάρχει και το πάρκο που προσφέρει τη δυνατότητα να γίνονται πολλών ειδών εκδηλώσεις: πολιτιστικές, μορφωτικές, αθλητικές. Θα υπάρχουν επίσης παιδικές χαρές, εγκαταστάσεις για στίβο. Επομένως, όσο πιο πολύ αγκαλιαστεί το έργο αυτό από το κοινό, τόσο πιο πολύ θα διευκολυνθεί το Δημόσιο και οικονομικά γιατί θα αυξηθούν τα έσοδά του. Οχι μόνο από τα εισιτήρια της ΕΛΣ και από τις δράσεις της Βιβλιοθήκης που μπορεί να χρεώνονται –γιατί οι παραδοσιακές υπηρεσίες της ΕΒΕ παρέχονται δωρεάν –αλλά και από τις εκδηλώσεις στον κήπο, από τη λειτουργία του εστιατορίου, των καφενείων, από την εκμετάλλευση του γκαράζ κ.λπ.».
Ωστόσο και ο ίδιος έχετε αναφερθεί επανειλημμένως στη δυνατότητα οργάνωσης καλλιτεχνικών εκδηλώσεων στο ΚΠΙΣΝ με χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
«Αυτό προβλέπεται και από τη σύμβαση. Η δυνατότητα του Ιδρύματος να κάνει εκδηλώσεις, είτε στο Πάρκο είτε στα κτίρια της Λυρικής και της Βιβλιοθήκης, σε συνεννόηση ασφαλώς με τους δύο οργανισμούς και σεβόμενο τον προγραμματισμό τους. Οι εκδηλώσεις αυτές είτε θα είναι με δωρεάν είσοδο είτε, στην περίπτωση που υπάρχει εισιτήριο, τα έσοδα θα πηγαίνουν όλα στον οργανισμό. Το Ιδρυμα δεν θα λαμβάνει τίποτε, το σύνολο των εισπράξεων θα πηγαίνει στο Δημόσιο. Σε μια πρόσφατη δήλωσή του στο πλαίσιο της ειδικής συμβουλευτικής επιτροπής, ο πρόεδρος του ΔΣ του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος κ. Ανδρέας Δρακόπουλος αναφέρθηκε κάπως και στην πιθανότητα το Ιδρυμα, παρότι δεν θα έχει πλέον καμία λειτουργική σχέση με τον Οργανισμό, να τον ενισχύει. Υπό την προϋπόθεση ότι το Ελληνικό Δημόσιο θα το θέσει στις πρώτες του προτεραιότητες και θα τηρήσει τις υποχρεώσεις του. Αν όμως, για λόγους αντικειμενικούς, δεν τα καταφέρει 100%, κυρίως δε αν το Ιδρυμα θελήσει να γίνονται ακόμη περισσότερα πράγματα εκεί από αυτά που έχει υποχρέωση το Δημόσιο να κάνει και με την προϋπόθεση ότι το Δημόσιο θα το δεχτεί –γιατί εμείς δεν έχουμε πρόθεση να επιβάλουμε τίποτε -, τότε ενδεχομένως να το αντιμετωπίσουμε ως έναν δωρεοδόχο πλέον και να το ενισχύσουμε, προκειμένου να λειτουργήσει πάρα πολύ καλά. Μου αρέσει να λέω ότι το ΚΠΙΣΝ είναι σαν ένα παιδί δικό μας που το μεγαλώσαμε, το σπουδάσαμε και τώρα έχει πλέον ενηλικιωθεί και φεύγει. Δεν παύει, όμως, να είναι παιδί μας και αν κάποια στιγμή βρεθεί σε δύσκολη θέση, θα είμαστε δίπλα του».
Αναφέρεστε και στους δύο οργανισμούς ή μόνο στην Ανώνυμη Εταιρεία;
«Αναφέρομαι στο Κέντρο Πολιτισμού γενικότερα. Ωστόσο, όλη αυτή η συζήτηση βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Δεν έχουμε καταλήξει κάπου. Ελπίζω ότι θα καταλήξουμε σύντομα και φαντάζομαι ότι λίγο πριν ή λίγο μετά την παράδοση στο Δημόσιο, ο κ. Δρακόπουλος θα κάνει λεπτομερείς ανακοινώσεις για το εάν κάτι τέτοιο θα γίνει, με ποιους όρους, υπό ποιες προϋποθέσεις, με τι ποσά κ.λπ. Προς το παρόν, επαναλαμβάνω, πρόκειται για μια συζήτηση».
Μια που μιλάμε και για τους δύο οργανισμούς, το ΙΣΝ έχει εγκρίνει επιπλέον δωρεές 5 εκατ. ευρώ τόσο για τη Βιβλιοθήκη όσο και για τη Λυρική προκειμένου να διευκολυνθεί η μεταστέγασή τους. Είστε ευχαριστημένος από τους ρυθμούς απορρόφησής τους;
«Οχι απολύτως. Δεν απορροφώνται με την ταχύτητα που θα θέλαμε, ωστόσο η ταχύτητα αυτή βαίνει βελτιούμενη».
Σε σχέση με τις εκδηλώσεις που θα χρηματοδοτεί το Ιδρυμα έχετε έρθει σε επαφή με κάποιους πιθανούς συνεργάτες, υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος προσανατολισμός;
«Οχι. Το Ιδρυμα αυτή τη στιγμή στελεχώνει τον οργανισμό. Οπως ίσως ξέρετε, έχει το δικαίωμα να κάνει τη στελέχωση και τις συμβάσεις ενώ το Ελληνικό Δημόσιο έχει αναλάβει την υποχρέωση να τηρήσει και να σεβαστεί όλες τις συμφωνίες τις οποίες θα έχει κάνει ο οργανισμός υπό τον έλεγχο του Ιδρύματος και να μην προχωρήσει σε καμία αλλαγή χωρίς την έγκριση του ΙΣΝ. Στο πλαίσιο αυτό πράγματι, επιδιώκουμε να στελεχώσουμε τις βασικές θέσεις. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε πρόσωπο ειδικό για τη διοργάνωση εκδηλώσεων. Είναι μερικές θέσεις τις οποίες θα αφήσουμε το Δημόσιο να τις επανδρώσει, ζητώντας του, βέβαια, να το κάνει με κάποια ανοιχτή διαδικασία, διεθνή».
Μιλάτε για θέση καλλιτεχνικού διευθυντή;
«Ναι».
Το ίδιο ισχύει και για τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου; Αν δεν κάνω λάθος, η κυρία Χριστίνα Λαμπροπούλου, η οποία διαδέχτηκε τον παραιτηθέντα Γιάννη Τροχόπουλο, ασκεί τα καθήκοντα για μια μεταβατική περίοδο…
«Ακριβώς. Μέχρι την παράδοση του έργου… Κι αυτή είναι μια θέση την οποία θα στελεχώσει το Δημόσιο».
Τόση ώρα μιλάμε για το καλό σενάριο. Το κακό, όσο κι αν το απεύχεται κανείς, ποιο θα μπορούσε να είναι;
«Αν δούμε ότι λειτουργεί σχετικά ικανοποιητικά αλλά όχι με τις προδιαγραφές που εμείς έχουμε θέσει και ονειρευτεί, αυτό που μπορούμε να κάνουμε –και εδώ ασκούμε πολιτική πίεση και προστατεύουμε τον εαυτό μας –είναι να απαγορεύσουμε στο Κέντρο Πολιτισμού να χρησιμοποιεί τις λέξεις Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Σε περίπτωση που τα πράγματα πάνε ακόμη χειρότερα, έχουμε το δικαίωμα να προσφύγουμε στη Δικαιοσύνη και να ζητήσουμε να μας επιστραφεί ολόκληρο το ποσό που δαπανήθηκε για την ανέγερση και τον εξοπλισμό –σχεδόν 600 εκατομμύρια ευρώ -, υπό τον όρο ότι τα χρήματα που θα εισπράξουμε θα διοχετευθούν σε φιλανθρωπικές δράσεις στην Ελλάδα».
Ο απολογισμός της δωρεάς
Δέκα χρόνια μετά την ανακοίνωση της δωρεάς και εν όψει της ολοκλήρωσης του έργου, αν σας ζητήσω έναν απολογισμό, τόσο πρακτικό όσο και συναισθηματικό, τι θα λέγατε;
«Είναι πράγματι δέκα χρόνια. Από αυτά τα πρώτα επτά γίνονταν μελέτες. Το έργο έχει μελετηθεί από κάθε άποψη για πολύ καιρό προκειμένου να εξασφαλιστεί η αρτιότητά του. Να γίνει και από αισθητικής και από περιβαλλοντικής αλλά και από κατασκευαστικής άποψης όσο πιο τέλειο γίνεται. Εμείς τουλάχιστον είμαστε πολύ ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα. Η όπερα, για παράδειγμα, είναι η τελειότερη στον κόσμο σήμερα. Ως εκ τούτου, αισθανόμαστε μεγάλη συγκίνηση τώρα που το έργο φτάνει πλέον στο τέλος του και θα αρχίσουμε να απομακρυνόμαστε».
Η μεγαλύτερη δυσκολία, αλήθεια, στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας ποια ήταν για εσάς;
«Τεχνικά, η κατασκευή του ενεργειακού στεγάστρου. Πρόκειται για ένα στέγαστρο 10.000 τ.μ. το οποίο έχει κατασκευαστεί στην ουσία με το χέρι. Στην πραγματικότητα, μιλάμε για 20.000 τετραγωνικά μέτρα, γιατί έχει δύο όψεις: επάνω και κάτω. Στην επάνω έχουν τοποθετηθεί φωτοβολταϊκά που θα παρέχουν τη δυνατότητα να καλύπτονται πλήρως οι τρέχουσες ανάγκες του Κέντρου. Η κατασκευή αυτή για πάρα πολύ καιρό είχε σχεδόν αμφισβητηθεί ως προς το εάν είναι όντως υλοποιήσιμη. Το λύσαμε με τον καλύτερο τρόπο με τη βοήθεια και της κοινοπραξίας και έχει πράγματι κατασκευαστεί κάτι μοναδικό στον κόσμο. Πάντοτε ο Ρέντσο Πιάνο επιθυμεί, σε κάθε νέο έργο του, να κάνει και κάτι μοναδικό, που γίνεται για πρώτη φορά».
Την επόμενη μεγάλη δωρεά, άραγε, την έχετε σκεφθεί;
«Την επόμενη τέτοιου ύψους δωρεά την αφήνουμε για την επόμενη γενιά του ΔΣ».
Ενα δισ. ευρώ σε 3.500 δωρεοδόχους
Παρ’ όλο που το ΚΠΙΣΝ αποτελεί τη μεγαλύτερη μεμονωμένη αλλά και την πλέον προβεβλημένη δωρεά, ο κ. Γιώργος Αγουρίδης επισημαίνει πως η δραστηριότητα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος δεν περιορίζεται, ασφαλώς, στον χώρο του Πολιτισμού. «Στα 20 χρόνια λειτουργίας του το Ιδρυμα έχει κάνει δωρεές ύψους 1 δισ. ευρώ περίπου σε περί τους 3.500 δωρεοδόχους σε όλον τον κόσμο» αναφέρει συγκεκριμένα: Οι δωρεές επεκτείνονται τόσο στον Πολιτισμό όσο και στους τομείς της κοινωνικής μέριμνας, της Yγείας, του Aθλητισμού, της Παιδείας. «Η μεγάλη τους πλειοψηφία είναι στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, όταν το Ιδρυμα κάνει δωρεές, πολλές από αυτές σχετίζονται με την Ελλάδα» λέει παρακάτω. Προσθέτει πως στα χρόνια της κρίσης έχουν εκπονηθεί τρία προγράμματα 300 εκατ. ευρώ συνολικά: τα δύο για την καταπολέμηση των συνεπειών της κρίσης και την ανακούφιση των πλέον ευάλωτων ομάδων πληθυσμού και το τρίτο για την καταπολέμηση της ανεργίας, κυρίως της νεανικής. «Και αυτά είναι ποσά που δίνονται πέραν της κανονικής δραστηριότητας του Ιδρύματος, η οποία δεν έχει μειωθεί λόγω των δωρεών» καταλήγει.
πότε & πού:
Οι εκδηλώσεις «Metamorphosis: Το ΚΠΙΣΝ στον Κόσμο», που θα διεξαχθούν μεταξύ 23 και 26 Ιουνίου, θα προσφέρουν στο κοινό τη δυνάτητα καλύτερης εξοικείωσης με το υψηλών προδιαγραφών έργο που αναμένεται να σφραγίσει έντονα την πολιτιστική ζωή του τόπου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
