Ανδρέας Μήτσου Η Αλεξάνδρα Εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 240, τιμή 14,84 ευρώ
Το έτυμο του ονόματος Αλέξανδρος (αλέξω+ανήρ) μας δίνει τη σημασία του προσώπου που απομακρύνει τους εχθρούς, που είναι γενναίος και άξιος πολεμιστής. Υπό αυτή την έννοια και η Αλεξάνδρα είναι η γυναίκα που θέλει να βοηθήσει και να προστατέψει από το κακό. Το αρχαιοελληνικό «ανήρ» όμως δεν σημαίνει μόνο άνθρωπος και οπλίτης του εχθρού αλλά και άντρας ή αρσενικό. Κι εδώ η Αλεξάνδρα μπορεί να μετατραπεί στη γυναίκα η οποία απωθεί ή απεχθάνεται και μισεί τους άντρες. Μια τέτοια Αλεξάνδρα πρωταγωνιστεί στο καινούργιο, ομότιτλο μυθιστόρημα του Ανδρέα Μήτσου. Μια Αλεξάνδρα η οποία παρά τη γοητεία και την ομορφιά της δεν θα δεχτεί ποτέ στο κρεβάτι της αρσενικό και όταν θα το κάνει, σε προχωρημένη πια ηλικία, το μόνο που θα καταφέρει θα είναι να γνωρίσει την περιφρόνηση και την εγκατάλειψη.
Εχοντας ζήσει μια δύσκολη ζωή στη Ρωσία (πρώτα στη Μόσχα και κατόπιν στην Οδησσό και στο Καζακστάν), η Αλεξάνδρα θα οχυρωθεί στην Ελλάδα πίσω από την αυστηρή περσόνα της καθηγήτριας Αγγλικών και θα αφιερωθεί σε έναν αποκλειστικό σκοπό: να διαφυλάξει και να προστατέψει έναν πίνακα του Πιοτρ Κοντσαλόφσκι που είχε ερωτευτεί παράφορα τη ρωσίδα μητέρα της. Η Αλεξάνδρα θα υπηρετήσει έτσι και την πρώτη σημασία του ονόματός της με τη διαφορά πως ο πίνακας που θα θέσει υπό την προστασία της θα την καταστρέψει ολοσχερώς: ο μοναδικός άντρας που την πολιορκεί επί δεκαετίες και στον οποίο αποφασίζει να προσφέρει την αγάπη της σε ηλικία 68 ετών δεν ενδιαφέρεται (δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ) για την ίδια αλλά για το έργο του Κοντσαλόφσκι. Θα ακολουθήσουν φωτιά και πανικός. Ο εραστής θα βρει φρικτό θάνατο από το χέρι της και εκείνη θα βγει μισοκαμένη από το σπίτι του, καταλήγοντας με την αποκρουστική και αποτρόπαιη πλέον μορφή της σε μοναστήρι.
Ο Μήτσου έχει χρησιμοποιήσει με ποικίλους τρόπους στην πεζογραφία του το στοιχείο του φανταστικού. Στην Αλεξάνδρα το φανταστικό τείνει να ταυτιστεί με το αλλόκοτο και το εξωφρενικό, επιτρέποντας στον συγγραφέα να εικονογραφήσει με ενάργεια και ένταση τη χρόνια παράνοια της ηρωίδας. Παράνοια που συνοψίζεται σε σκηνές με άκρως δραστικό και ταυτοχρόνως υποβλητικό αποτέλεσμα, όπως εκείνη όπου το στήθος της γίνεται μπαλόνι μπροστά στα μάτια των μαθητών της και τρυπάει το ρούχο της ή εκείνη όπου όντας μικρή στη Ρωσία κατεβαίνει από ένα δέντρο και κυνηγάει τον λύκο ο οποίος την παραφυλάει στις ρίζες του.
Το μυθιστορηματικό τοπίο παρ’ όλα αυτά της Αλεξάνδρας δεν είναι χωρίς προβλήματα. Κατ’ αρχάς δείχνει μάλλον αμήχανο το τελευταίο κεφάλαιο, όπου αποκαλύπτεται πως η προηγηθείσα εξιστόρηση του βίου και της πολιτείας της πρωταγωνίστριας δεν είναι παρά τα χειρόγραφα του ημερολογίου της τα οποία παραδίδει στον συγγραφέα ένας δικαστικός που υπήρξε ερωτευμένος μαζί της. Εχουμε εν προκειμένω ένα εύρημα που όχι μόνο δεν προσθέτει το παραμικρό στη δραματουργία αλλά και χαλάει άσκοπα την πυκνότητά της. Ενα δεύτερο και σοβαρότερο πρόβλημα είναι η σωρεία των δυστυχιών που πλήττουν τα πρόσωπα του οικογενειακού περιβάλλοντος της Αλεξάνδρας. Επίσης μια άσκοπη και άστοχη κίνηση: το δράμα της είναι αρκούντως ισχυρό για να χρειάζεται το οποιοδήποτε εξωγενές υποβοήθημα.
