Στην κλασική ταινία «Μπεν – Χουρ» (Ben – Hur, 1959) ο Πρόξενος Quintus Arrius, κυβερνήτης Ρωμαϊκής γαλέρας, ακούγεται να λέει απευθυνόμενος στον ήρωα της ιστορίας, ο οποίος έχει άδικα καταδικαστεί να τραβά κουπί ως κοινός σκλάβος αλυσοδεμένος πάνω στο πολεμικό πλοίο:
«Τα μάτια σου είναι πλημμυρισμένα από μίσος. Αυτό είναι καλό για σένα! Το μίσος κρατά έναν άντρα ζωντανό. Του δίνει δύναμη.»
Το μίσος, λοιπόν, ως προϋπόθεση κι ως μέσο αυτοσυντήρησης! Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσοι από τους εκπροσώπους του μεταπολιτευτικού πολιτικού μας συστήματος (για να μην πάω πιο πίσω) έχουν υπόψη αυτή τη σκηνή από τη διάσημη χολιγουντιανή ταινία, όμως όλοι σχεδόν δείχνουν να έχουν αφομοιώσει a priori τα διδάγματά της. Γιατί, το μίσος για τον πολιτικό και ιδεολογικό αντίπαλο είναι αυτό που διαχρονικά νοηματοδοτεί την ύπαρξη κάθε κομματικού χώρου – ιδιαίτερα όταν αυτός στοχεύει στην εξουσία – και δικαιώνει την παρουσία του στην πολιτική σκηνή.
Βέβαια, η πολιτική φέρει το DNA του γενικότερου ελληνικού χαρακτήρα και δεν μπορεί παρά να κουβαλά και τις παθογένειές του. Μία από αυτές είναι η στα όρια της διαστροφής εχθροπάθεια του Έλληνα, που τον ωθεί να αναζητά διαρκώς «εχθρούς», θαρρείς για να δικαιολογήσει την ίδια του την ύπαρξη μέσα στην Ιστορία. Έτσι, ο λαός που δίδαξε στον κόσμο τον πολιτισμό, κατάντησε να ετεροπροσδιορίζεται μέσω όσων κατά καιρούς επιλέγει να εκπροσωπούν τους δαίμονες που υποτιθέμενα απεργάζονται την καταστροφή του!
Ποιος θα ξεχάσει τα συλλαλητήρια και τη γενικότερη εθνική υστερία των αρχών της δεκαετίας του ’90 όταν, τη στιγμή που οι χώρες της ηπείρου έθεταν τα θεμέλια της ενωμένης Ευρώπης, η τότε ελληνική κυβέρνηση επέλεξε εκούσα – άκουσα να απασχολεί μονομανώς τις θεσμικές διαδικασίες με ένα ήσσονος σημασίας τοπικό βαλκανικό ζήτημα; Και όλα αυτά επειδή ο αφελής κι ανιστόρητος ονοματολογικός αυτοπροσδιορισμός μιας μικρής γειτονικής χώρας πήρε στη γόνιμη ελληνική φαντασία τις διαστάσεις ολικής εθνικής απειλής!
Και, φυσικά, είναι ακόμα δυσκολότερο να ξεχάσει κανείς τις πιο πρόσφατες εθνικές ψυχώσεις μας, που έφτασαν στο σημείο να παραβάλλουν τους Ευρωπαίους εταίρους και δανειστές μας με τους… ναζί κατακτητές της Κατοχής, και τους πολιτικούς που συνυπέγραψαν τα αυτονοήτως αναγκαία για τον δανεισμό μνημόνια, με τους δωσίλογους και τους εθνικούς προδότες της εποχής εκείνης!
Σε επίπεδο εσωτερικής πολιτικής, η εθνικά διχαστική εχθροπάθεια ήταν πάντα το καύσιμο που συντηρούσε τα κόμματα εξουσίας (ή εν δυνάμει εξουσίας). Και, αν τα αλησμόνητα «πράσινα» και «μπλε» καφενεία, ή οι πιο πρόσφατες «άνω» και «κάτω» πλατείες, αποτελούν τη φαιδρή όψη του πολιτικού φαινομένου, υπάρχει μια πολύ σοβαρότερη πλευρά του που κόστισε ακόμα και ανθρώπινες ζωές: Νίκος Τεμπονέρας… Νεκροί από πυρκαγιά στο κατάστημα «Κ. Μαρούσης»… Νεκροί από το ολοκαύτωμα στη «Marfin Bank»…
Το μότο των ελληνικών κομμάτων που διεκδικούν την κατάκτηση ή τη διατήρηση της εξουσίας, είναι τόσο τετριμμένα αυτονόητο που μοιάζει γελοίο: «Ψηφίστε εμάς για να μην έρθουν (ή να μη μείνουν) στην εξουσία οι άλλοι!» Γιατί, οι «άλλοι» είναι πάντα οι «κακοί» της ιστορίας, ο μισητός «δράκος» του εγχώριου κομματικού παραμυθιού. Αποκορύφωμα πολιτικής φαιδρότητας – όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκε – το επικό «ψηφίστε εμάς για να φύγουν οι άλλοι που έφεραν τα μνημόνια», που έπαψε πια να διασκεδάζει ακόμα και ως πολιτικό ανέκδοτο. Ομολογώ ότι, προσωπικά, ελάχιστα με συγκινεί (ή με διασκεδάζει, αν προτιμάτε) και το αντίστοιχο «ψηφίστε εμάς για να φύγουν οι άλλοι που έδιωξαν εκείνους που είχαν φέρει τα μνημόνια»! Με βάση τα σημερινά ανελαστικά δεδομένα, η διαφορά ανάμεσα στις δύο προτροπές φαντάζει απλά ρητορική…
Αν αναζητούμε στ’ αλήθεια εθνικούς μειοδότες, ας τους ψάξουμε ανάμεσα σε εκείνους που χειρίζονται επιδέξια το ιδιαζόντως εχθροπαθές θυμικό του Έλληνα, οδηγώντας το λαό στο διχασμό και, όπως ευελπιστούν οι ίδιοι, τους εαυτούς τους στην εξουσία. Είναι περισσότερο από προφανές – και μόνο οι αφελείς αρνούνται πλέον να το συνειδητοποιήσουν – ότι τα κόμματα εξουσίας καλλιεργούν και συντηρούν το θυμό στην κοινωνία ώστε να τη χειραγωγούν αποτελεσματικότερα. Γιατί, μέσα από το θυμό που πάντα συνοδεύει το μίσος για τον υποτιθέμενο «εχθρό», ο άνθρωπος εύκολα καθίσταται χειρίσιμος!
Ο Μπεν – Χουρ πράγματι επιβίωσε, τελικά, χάρις στο θυμό που τον κράτησε ζωντανό ώστε να πάρει την εκδίκηση που ποθούσε. Για μια χώρα σε ακραία κρίση, όμως, όπου οι κομματικές υπερβάσεις και οι πολιτικές συνθέσεις αποτελούν ελάχιστη προϋπόθεση ύπαρξης, ο θυμός που οδηγεί στον εθνικό διχασμό είναι απλά συνταγή αυτοχειρίας! Εν τούτοις, η κομματική επιβίωση προέχει της εθνικής ευθύνης σε τούτο τον τόπο. Και κάποιοι θα προτιμούσαν να κυβερνούν μια κοινωνία που χαροπαλεύει, παρά να μην κυβερνούν καθόλου. Είναι, θα λέγαμε, μια μορφή πολιτικής διαστροφής. Κάτι που παραπέμπει σε «πολιτική νεκροφιλία»…
