Η Γαλλία απέκτησε τους δικούς της «Αγανακτισμένους». Πρόκειται για το κίνημα «Nuit Debout» που οργανώθηκε για να διαμαρτυρηθεί κατά του νομοσχεδίου για τα εργασιακά, γνωστού πλέον ως «Νόμος Ελ Κομρί», από το όνομα της υπουργού Εργασίας, Μιριάμ ελ Κομρί.
Οι διαμαρτυρίες ξεκίνησαν τον περασμένο Μάρτιο στην Place de la République (πλατεία Δημοκρατίας) στο Παρίσι και σταδιακά έγιναν όλο και πιο βίαιες. Παράλληλα η κυβέρνηση, αφού διαπίστωσε ότι παρά τις πολλές αλλαγές που έγιναν στο νομοσχέδιο από την ώρα που πρωτοκατατέθηκε, δεν επρόκειτο να περάσει από τη Βουλή, αποφάσισε να κάνει χρήση του άρθρου 49-3 του γαλλικού Συντάγματος και να το υιοθετήσει χωρίς την έγκριση της Βουλής.
Τις τελευταίες μέρες κορυφώθηκαν οι διαμαρτυρίες αλλά και οι απεργίες στη Γαλλία. Η βίαιη τροπή που πήραν οι διαδηλώσεις μετατόπισε το βάρος από τα εργασιακά στον πόλεμο διαδηλωτών εναντίον αστυνομικών. Ο πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς κατήγγειλε την Πέμπτη εκείνους που παρεισφρέουν στις διαδηλώσεις και προκαλούν επεισόδια, ενώ κάλεσε τα συνδικάτα να σταματήσουν τις απεργίες λέγοντάς τους: «Εφόσον «μπαχαλάκηδες» συμμετέχουν σε κάθε διαδήλωση, έφθασε ο καιρός να αναρωτηθείτε αν μερικές από αυτές τις διαδηλώσεις αξίζουν τον κόπο».
Ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δηλώνει αποφασισμένος να εφαρμόσει τον νόμο ο οποίος, όπως λέει, θα καταπολεμήσει την ανεργία που έχει ξεπεράσει το 10%. Ο Σοσιαλιστής πρόεδρος δηλώνει ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2017 αν δεν έχει καταφέρει μέχρι τότε να μειώσει την ανεργία.
Σε μια κορύφωση της βίας πριν από λίγες ημέρες, διαδηλωτές στο Παρίσι επιτέθηκαν με λοστούς εναντίον περιπολικού στο οποίο επέβαιναν δύο αστυνομικοί και του έβαλαν φωτιά φωνάζοντας «Αστυνομικοί παντού, δικαιοσύνη πουθενά!». Οι διαδηλωτές υποστηρίζουν ότι οι αστυνομικοί πυροδοτούν τη βία ρίχνοντας χημικά και χτυπώντας με κλομπ τους διαδηλωτές. Οι αστυνομικοί πραγματοποίησαν και αυτοί διαδήλωση για να διαμαρτυρηθούν για το «μίσος κατά των αστυνομικών». Από την αρχή των διαδηλώσεων συνελήφθησαν 1.300 άτομα και τραυματίστηκαν περισσότεροι από 300 αστυνομικοί.
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το νομοσχέδιο βρίσκει αντίθετους τους τρεις στους τέσσερις Γάλλους. Ενας από αυτούς, ο 32χρονος λογιστής Μπενουά, που συμμετέχει τακτικά στις διαδηλώσεις, λέει στο «Βήμα» ότι «ο νέος νόμος για τα εργασιακά είναι νεοφιλελεύθερος, περιορίζει πολλά δικαιώματα των εργαζομένων και αυξάνει τις ανισότητες. Η ανεργία σήμερα στο Παρίσι είναι ελαφρώς χαμηλότερη από ό,τι σε άλλες περιοχές της Γαλλίας –και βεβαίως της Ευρώπης –αλλά επί μήνες επιδεινώνεται συνεχώς».
«Τα κόμματα έχουν χάσει κάθε επαφή με όλους»
Ο Μπενουά κατηγορεί «τα κόμματα που έχουν χάσει κάθε επαφή όχι μόνο με τους νέους, αλλά με όλους. Ολο και λιγότεροι πηγαίνουν να ψηφίσουν, όλο και περισσότερο για να ρίξουν την ψήφο τους στην Ακροδεξιά. Η κυβέρνηση αυτή εξελέγη με σοσιαλιστική πλατφόρμα την οποία όχι μόνο δεν εφάρμοσε, αλλά έκανε ακριβώς τα αντίθετα». Το κίνημα Nuit Debout «ξεκίνησε ως διαμαρτυρία κατά του νόμου για τα εργασιακά αλλά έκτοτε νέοι και γέροι συναντιούνται καθημερινά όχι μόνο για να διαμαρτυρηθούν αλλά για να συζητήσουν και να εργαστούν για ένα καλύτερο μέλλον».
Η φιλοσοφία του νόμου Ελ Κομρί είναι ότι φέρνει τις διαπραγματεύσεις πιο κοντά στο επίπεδο επιχείρησης και πιο μακριά από το επίπεδο κλάδου, δηλαδή ρίχνει το βάρος στις εταιρικές συμβάσεις και όχι στις κλαδικές, αν και απαιτεί την έγκριση των συνδικάτων για ό,τι συμφωνηθεί. Ο νόμος φέρνει τις παρακάτω αλλαγές στην εργασιακή νομοθεσία.
Οι υπερωρίες πέραν του 35ώρου θα συνεχίσουν να πληρώνονται, το λιγότερο με 10% παραπάνω, ενώ μέχρι σήμερα πληρώνονταν με 25% παραπάνω οι πρώτες οκτώ και 50% οι υπόλοιπες. Με τον νέο νόμο, ένας εργοδότης μπορεί να διαπραγματευτεί με τα συνδικάτα και να τις μειώσει μέχρι το πλαφόν του 10%.
Με τον νέο νόμο, ένας εργοδότης μπορεί να απολύει για οικονομικούς λόγους αν η εταιρεία του εμφανίζει μείωση κύκλου εργασιών επί τέσσερα συνεχόμενα τρίμηνα –ενώ μέχρι σήμερα ήταν πιο ασαφή τα κριτήρια. Ορίζει όμως ότι το γαλλικό τμήμα μιας πολυεθνικής δεν μπορεί να επικαλεστεί οικονομικές δυσκολίες αν η μητρική εταιρεία ή ο όμιλος είναι κερδοφόρα.
Πώς παρακάμφθηκαν 5.000 τροπολογίες
Για τις καταχρηστικές απολύσεις, ο νόμος Ελ Κομρί δίνει ενδεικτικές αποζημιώσεις τις οποίες ο δικαστής δεν είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει (αρχικά ήταν δεσμευτικές αλλά τα συνδικάτα πέτυχαν να γίνουν ενδεικτικές). Ενα από τα λίγα μέτρα προς όφελος των εργαζομένων, ιδίως εκείνων που αλλάζουν συχνά δουλειά, είναι ότι ο νέος νόμος τούς επιτρέπει να μεταφέρουν τα δικαιώματά τους από τον έναν εργοδότη στον άλλο, όπως τις ημέρες αδείας που δικαιούνται μέσα σε ένα έτος και δεν έχουν χρησιμοποιήσει.
Για να παρακαμφθούν οι αντιρρήσεις των βουλευτών –που είχαν καταθέσει σχεδόν 5.000 τροπολογίες –ο πρωθυπουργός Βαλς προσέτρεξε στο άρθρο 49, παράγραφος 3, του Συντάγματος.
Το άρθρο αυτό θεωρείται μέτρο που χρησιμοποιείται σε εξαιρετικές περιπτώσεις από τον εκάστοτε πρωθυπουργό, αλλά παρ’ όλα αυτά έχει χρησιμοποιηθεί 84 φορές στη διάρκεια της 5ης Δημοκρατίας, από το 1958.
Ορίζει ότι το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει την υιοθέτηση ενός νόμου παρακάμπτοντας τη Βουλή, αλλά μόνο μία φορά ανά βουλευτική περίοδο.
Ενδιαφέρον έχει ότι από τους σφοδρότερους επικριτές του άρθρου 49-3 είναι ο Ολάντ, ο οποίος το 2006, όταν ήταν γενικός γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος, δήλωνε: «Το 49-3 είναι μια βαρβαρότητα. Το 49-3 καταλύει τη Δημοκρατία». Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι στη διάρκεια της συζήτησης για την τροποποίηση του Συντάγματος το 2008, ο Βαλς ήταν ανάμεσα στους βουλευτές που ζητούσαν την κατάργηση του 49-3. Από το 2014 που είναι πρωθυπουργός, όμως, το έχει χρησιμοποιήσει τέσσερις φορές.
ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΛΥΣΕΙΣ
Αναφορά στη «Διεθνή»
Το όνομα του κινήματος «Nuit Debout» λέγεται ότι είναι μια αναφορά στην πρώτη λέξη του ύμνου της Διεθνούς που ξεκινάει με τους στίχους «Debout, les damnés de la terre» (Εμπρός, της γης οι κολασμένοι). Σε αρκετά πιο ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «Εμπρός τη Νύχτα». Το κίνημα έχει ήδη εξαπλωθεί σε Βέλγιο, Γερμανία και Ισπανία, με κάλεσμα για μεγάλες κινητοποιήσεις την ερχόμενη εβδομάδα και απεργίες των εργαζομένων στους σιδηρόδρομους, στα αεροδρόμια, στα διυλιστήρια και στα λιμάνια.
«Οχι» λένε οι τρεις στους τέσσερις
Η γαλλική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι μεταρρυθμίσεις του νόμου «Ελ Κομρί» είναι απαραίτητες προκειμένου να ενισχυθεί η οικονομική ανάπτυξη και να μειωθεί η ανεργία. Περιλαμβάνουν μέτρα για τη χαλάρωση των κανόνων που αφορούν τις ώρες εργασίας και τις αποζημιώσεις σε περίπτωση απόλυσης. Δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν ότι τρεις στους τέσσερις Γάλλους αντιτίθενται στις μεταρρυθμίσεις, καθώς θεωρούν ότι υπονομεύουν τα δικαιώματα και τα κεκτημένα των εργαζομένων.
3,6 εκατομμύρια χωρίς δουλειά
Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μισέλ Σαπέν ανακοίνωσε τον περασμένο Μάρτιο ότι το 2015 το έλλειμμα δεν ξεπέρασε το 3,5% του ΑΕΠ, αντί για 3,8% που υπολογιζόταν αρχικά. Η ανάπτυξη της γαλλικής οικονομίας αναμένεται να αγγίξει το 1,5% μέσα στο 2016, από 1,2% το 2015. Ωστόσο τον Φεβρουάριο η ανεργία αυξήθηκε κατά 1,1% σε σχέση με τον Ιανουάριο. Περίπου 3,6 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας.
Φιλίπ Μαρλιέρ
«Η ανεργία δεν αντιμετωπίστηκε και ο κόσμος χάνει την υπομονή του»
«Τα μέτρα για πιο ελαστικές μορφές εργασίας που υιοθετήθηκαν από τις κυβερνήσεις Σαρκοζί και Ολάντ δεν βελτίωσαν το πρόβλημα της ανεργίας» και αυτό έχει τροφοδοτήσει την αγανάκτηση πολλών Γάλλων, λέει στο «Βήμα» ο Φιλίπ Μαρλιέρ, καθηγητής Γαλλικής και Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο University College London.
«Η ανεργία δεν αντιμετωπίστηκε και ο κόσμος χάνει την υπομονή του»
«Τα μέτρα για πιο ελαστικές μορφές εργασίας που υιοθετήθηκαν από τις κυβερνήσεις Σαρκοζί και Ολάντ δεν βελτίωσαν το πρόβλημα της ανεργίας» και αυτό έχει τροφοδοτήσει την αγανάκτηση πολλών Γάλλων, λέει στο «Βήμα» ο Φιλίπ Μαρλιέρ, καθηγητής Γαλλικής και Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο University College London.
Κάποιοι συγκρίνουν το κίνημα «Nuit Debout» με τα κινήματα των «Αγανακτισμένων» το 2011. Ποιο είναι το προφίλ των ατόμων που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις στη Γαλλία και τι ζητούν;
«Υπήρξαν συγκρίσεις με το κίνημα των Αγανακτισμένων στην Ισπανία, όπως και με το κίνημα Occupy στη Νέα Υόρκη και αλλού στον κόσμο. Υπάρχουν κοινά στοιχεία και ομοιότητες, αλλά υπάρχουν και διαφορές, τουλάχιστον από άποψη βαρύτητας. Με όρους μαζικών κινημάτων, δεν έχει φθάσει ακόμη το επίπεδο των διαμαρτυριών που παρακολουθήσαμε στις ΗΠΑ, στην Ισπανία ή ακόμη και στην Ελλάδα. Δεν περιλαμβάνει άτομα από το σύνολο του πληθυσμού, καθώς, παρότι η Γαλλία αντιμετωπίζει επίσης οικονομική κρίση, υψηλή ανεργία αλλά και μέτρα λιτότητας, ο βαθμός αυτής της κρίσης δεν έχει επηρεάσει το σύνολο του πληθυσμού τόσο πολύ όσο σε άλλες χώρες. Και αυτό εξηγεί τον λόγο που ο κόσμος που συμμετέχει στο «Nuit Debout» είναι κυρίως νέοι, κυρίως άνδρες, γύρω στα 20 με 30.
Είναι μορφωμένοι, με πανεπιστημιακά πτυχία, αλλά πολλοί δεν μπορούν να βρουν δουλειά ή δεν πληρώνονται αρκετά καλά ή απασχολούνται με ελαστικές μορφές εργασίας, όπως φυσικά συμβαίνει στην Ισπανία και στην Ελλάδα. Επομένως βλέπουμε ότι υπάρχουν ομοιότητες, αλλά η γαλλική οικονομία δεν έχει αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα ακόμη. Γι’ αυτόν τον λόγο η υπόλοιπη κοινωνία δεν έχει κινητοποιηθεί τόσο μαζικά στη Γαλλία, παρακολουθούν τις εξελίξεις ως θεατές και δεν συμμετέχουν. Το κίνημα «Nuit Debout» γεννήθηκε από κάτι μεγαλύτερο και αυτό το μεγαλύτερο είναι η γενικευμένη δυσαρέσκεια για την εργασιακή μεταρρύθμιση, ο κόσμος κατέλαβε την Πλατεία Δημοκρατίας στο Παρίσι ως αντίδραση, αλλά μετά αυτό το κίνημα εξελίχθηκε και τώρα περιλαμβάνει νέους που είναι δυσαρεστημένοι με τις προοπτικές που έχουν για το μέλλον. Αν ζεις στην επαρχία ή σε κάποια μικρή πόλη της Γαλλίας, είναι πιθανό να μη γνωρίζεις τι ακριβώς είναι το κίνημα «Nuit Debout», γιατί είναι κυρίως ένα αστικό φαινόμενο. Αλλά όλοι έχουν ακούσει για τις εργασιακές μεταρρυθμίσεις και σύμφωνα με δημοσκοπήσεις περίπου τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της Γαλλίας είναι κατά του νόμου. Πρόκειται επομένως για δύο διαφορετικά πράγματα που συνδέονται μεταξύ τους».
Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα της ανεργίας στη Γαλλία; Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι περίπου το 16% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
«Είναι δύσκολο να μιλήσουμε με ακριβή ποσοστά για το πρόβλημα της ανεργίας γιατί εξαρτάται πάντα από το ποιους τοποθετείς στην κατηγορία των ανέργων –αν είναι εκείνοι που έχουν μείνει άνεργοι για μερικούς μήνες, αν είναι εκείνοι που δεν λαμβάνουν κανένα είδος υποστήριξης από το κράτος και άλλες κατηγορίες. Αλλά σε γενικές γραμμές περίπου το 10% του ενεργού πληθυσμού είναι άνεργο και με αυτό το ποσοστό πλησιάζουμε σε ιστορικό υψηλό. Από την εκλογή του προέδρου Ολάντ το 2012, ο αριθμός των ανέργων έχει αυξηθεί κατά 1 εκατομμύριο –είναι πολύ μεγάλη αύξηση. Και όπως συμβαίνει και με την Ισπανία και την Ελλάδα, από την ανεργία πλήττονται οι νέοι, άνθρωποι 18-24 χρόνων, οι οποίοι είναι πολύ δύσκολο να βρουν δουλειά και όταν βρίσκουν μπορεί να μην πληρώνονται ή να παίρνουν πολύ χαμηλούς μισθούς και να μην έχουν καμία κοινωνική προστασία.
Η άποψη ότι η γαλλική αγορά εργασίας είναι πολύ προστατευμένη δεν είναι πλέον σωστή. Οι κυβερνήσεις Σαρκοζί και Ολάντ υιοθέτησαν πολλά μέτρα για να γίνει πιο ελαστική και αυτό είναι ένας από τους λόγους που η σημερινή κυβέρνηση δεν είναι δημοφιλής. Υποτίθεται ότι ήταν Σοσιαλιστές και, όπως συνέβη με την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα στην Ελλάδα, υιοθέτησαν πολιτικές που δεν ανήκουν στο πρόγραμμα της Αριστεράς και ο κόσμος είναι δυσαρεστημένος και απογοητευμένος. Η περίπτωση της Ελλάδας φυσικά είναι διαφορετική, γιατί ο Ολάντ είχε τη δυνατότητα να ενεργήσει διαφορετικά. Και όλα αυτά τα μέτρα, η εργασιακή μεταρρύθμιση, λαμβάνονται, όπως υποστηρίζει ο Ολάντ, για να βελτιώσουν το πρόβλημα της ανεργίας.
Αλλά οι επικριτές τού ανταπαντούν: «Είσαι πρόεδρος εδώ και τέσσερα χρόνια, πάντα προσανατολισμένος στις ελαστικές μορφές εργασίας και στον περιορισμό της κοινωνικής ασφάλειας και των δικαιωμάτων των εργαζομένων, αλλά βλέπουμε ότι αυτό δεν λειτουργεί. Αντίθετα, ο αριθμός των ανέργων αυξάνεται. Μειώνεις τους φόρους για τους εργοδότες, αλλά αυτοί δεν δημιουργούν θέσεις εργασίας. Επομένως κάτι δεν γίνεται σωστά». Η πολιτική κατάσταση είναι πολύ αρνητική για την κυβέρνηση, το μονοπάτι που ακολούθησε δεν απέδωσε και ο κόσμος χάνει την υπομονή του».
Πιστεύετε ότι αυτή η κατάσταση θα οδηγήσει σε περαιτέρω ενίσχυση της Μαρίν Λεπέν και άλλων λαϊκιστών πολιτικών;
«Σίγουρα η αποδυνάμωση του Ολάντ ωφελεί τους αντιπάλους του. Ο βασικός του αντίπαλος είναι το συντηρητικό κόμμα Les Républicains του Νικολά Σαρκοζί, το οποίο, παρότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε με βεβαιότητα τι θα κάνει στις εκλογές του επόμενου χρόνου, είναι πιθανό να επικρατήσει και στις προεδρικές και στις γενικές εκλογές που ακολουθούν. Ο άλλος αντίπαλος του Ολάντ είναι η Ακροδεξιά της Μαρίν Λεπέν, που τα πάει πολύ καλά. Υπάρχουν φορές που δύσκολα αντέχεις να τη βλέπεις και να την ακούς, αλλά μετά έρχεται η επόμενη δημοσκόπηση στην οποία προηγείται. Παρότι οι προεδρικές εκλογές είναι σε έναν χρόνο περίπου, σύμφωνα με τις σημερινές δημοσκοπήσεις η Λεπέν θα περάσει στον δεύτερο γύρο και ο Ολάντ θα αποκλειστεί.
Επειτα είναι και οι αντίπαλοι του Ολάντ από τα αριστερά, το Αριστερό Μέτωπο –αυτοί που θα μπορούσαν να συγκριθούν με αυτό που ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ πριν από μερικά χρόνια, όταν ήταν ένα μικρό κόμμα της αντιπολίτευσης. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε τη θέση του ΠαΣοΚ το οποίο κατέρρευσε, όμως δεν έγινε το ίδιο στην περίπτωση του Αριστερού Μετώπου, αφού το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει αποδυναμωθεί, όμως δεν καταρρέει. Κάποιοι στην Αριστερά ήλπιζαν να συμβεί το ίδιο αλλά δεν συνέβη. Από την αποδυνάμωση των Σοσιαλιστών στη Γαλλία επωφελήθηκε η Ακροδεξιά περισσότερο από τη ριζοσπαστική Αριστερά, σε αντίθεση με την Ελλάδα –αν εξαιρέσουμε φυσικά την άνοδο του φασιστικού κόμματος της Χρυσής Αυγής».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
