Μαριάννα Κάλμπαρη: Η γυναίκα που ανανέωσε το Θέατρο Τέχνης

Η νέα γυναίκα που ανέλαβε το τιμόνι του Θεάτρου Τέχνης πριν από σχεδόν δύο χρόνια μπορεί σήμερα να νιώθει καλά: το ιστορικό θέατρο που ίδρυσε το 1942 ο Κάρολος Κουν βάζοντας παράλληλα τα θεμέλια της νέας θεατρικής εποχής στη χώρα μας είναι και πάλι εδώ, παρόν. Ενεργό και δραστήριο, με ένα ενδιαφέρον ρεπερτόριο και ένα διαρκώς αυξανόμενο κοινό, το Θέατρο Τέχνης ολοκλήρωσε μια επιτυχημένη σεζόν και δείχνει έτοιμο να αντιμετωπίσει το μέλλον. Γέννημα-θρέμμα του, η Μαριάννα Κάλμπαρη κατάφερε να συνδυάσει την παράδοση με το τώρα και το αύριο κάνοντας μια καλή αρχή. Ισως γιατί η ίδια δεν κουβαλά το βάρος του δασκάλου με τον τρόπο που το κουβαλούσαν οι προκάτοχοί της. Δεν τον γνώρισε ποτέ. Λίγους μήνες προτού η Μαριάννα τελειώσει το λύκειο ο Κουν είχε ήδη φύγει από τη ζωή –ήταν το 1987.

«Δεν το είχα σκεφθεί ποτέ αυτό» μου λέει όταν τη ρωτάω για το «ειδικό βάρος του Κουν». «Δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω. Εχω διαβάσει τα πάντα για εκείνον, έχω έντονη την αίσθησή του μέσα από τους δασκάλους μου. Ηταν σπουδαίος και πρέπει να ήταν, να είναι πολύ βαρύ το φορτίο της κληρονομιάς του». Η ίδια καλείται τώρα να πάει παραπέρα ένα θέατρο που κατάφερε να παραμείνει ανοιχτό 74 χρόνια χωρίς να είναι κρατικό και χωρίς να επιχορηγείται πλέον. «Κι αυτό είναι θαύμα» λέει η καλλιτεχνική διευθύντρια. «Πρέπει όμως να τονίσω ότι το παρέλαβα χωρίς χρέη. Ο Διαγόρας Χρονόπουλος το είχε ξεχρεώσει». Ηταν άλλωστε εκείνος που της πρότεινε τη θέση. «Σήμερα λοιπόν που δεν έχουμε χρέη κρατάμε την παράδοση και πρέπει να έχουμε συνέχεια. Το μόνο που αξίζει είναι οι συναντήσεις, η σύμπραξη, το να είμαστε μαζί. Το πιστεύω βαθιά αυτό».

Με αυτό το σκεπτικό άλλωστε έστησε την καθοριστική σεζόν 2015-2016 που έβαλε πάλι στον χάρτη το Θέατρο Τέχνης. «Σαφώς ήταν πολύ καλύτερη η δεύτερη χρονιά. Και καλύτερα πράγματα έγιναν και εισπρακτικά πήγαμε καλύτερα. Είναι σημαντικό ότι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας καλλιτέχνες που με την παρουσία και τη δουλειά τους στήριξαν το Θέατρο Τέχνης: η Ρένη Πιττακή, ο Βασίλης Παπαβασιλείου, η Λυδία Κονιόρδου, η Τάνια Τσανακλίδου, άνθρωποι του Θεάτρου Τέχνης που είχαν πολύ καιρό να είναι στο Θέατρο Τέχνης. Και μαζί οι παραστάσεις. Ολο αυτό άλλαξε τον τρόπο που μας αντιμετώπισαν και έφερε πολύ κόσμο στο θέατρο».

Παράλληλα μια νέα οικονομική πολιτική εφαρμόστηκε και στις δύο σκηνές του θεάτρου, στο Υπόγειο και στη Φρυνίχου: μειωμένα εισιτήρια, εισιτήρια των 5 ευρώ για τους ανέργους, προσφορές. «Το σημαντικό είναι να μπει κόσμος στο θέατρο» επισημαίνει η Μαριάννα Κάλμπαρη «κι ας φτάνουν τα χρήματα ίσα-ίσα για να πληρωθούν οι άνθρωποι. Οι αμοιβές είναι χαμηλές, ενώ ορισμένοι από τους συνεργάτες προσφέρουν την εργασία τους». Και συνεχίζει: «Είναι γεγονός ότι χωρίς επιχορήγηση δεν βγαίνει ένα θέατρο όπως το δικό μας. Αν θες να κάνεις ρεπερτόριο, να δοκιμάζεις καινούργια πράγματα, δεν γίνεται με την αγωνία να βγάλεις τα έξοδα. Ετσι κι αλλιώς σε ένα συνολικό πρόγραμμα μια παράσταση μπορεί να σκίσει, μια να πάει μέτρια και μια τρίτη μπορεί να πάει κάτω του μετρίου».

Με βάση τους υπολογισμούς της μια παραγωγή με τέσσερα πρόσωπα –υπό την προϋπόθεση ότι όλοι θα πληρωθούν –έχει κόστος τουλάχιστον 70.000-80.000 ευρώ την ίδια στιγμή που ο μέσος όρος στα εισιτήρια είναι 10 ευρώ. Επιπλέον το τοπίο αλλάζει και λόγω της διάρκειας των παραστάσεων. Τα λειτουργικά έξοδα κάθε σκηνής υπολογίζονται σε 600 ευρώ ημερησίως, άρα 1.200 για τις δύο σκηνές. Στο Υπόγειο οι θέσεις είναι 200, στη Φρυνίχου 250. Μόνο αν είναι γεμάτο, φουλ, κάθε βράδυ βγαίνει. Οπότε «κάνουμε προϋπολογισμό σχεδιάζοντας τα προβλεπόμενα κέρδη. Κάποιοι φίλοι μάς στηρίζουν με μια οικονομική βοήθεια, πέντε, έξι, επτά χιλιάδες. Δυστυχώς δεν υπάρχουν κίνητρα, τα οποία και θα έπρεπε να δημιουργηθούν».

Οπότε ήταν πολύ μεγάλη η χαρά της Μαριάννας Κάλμπαρη όταν πληροφορήθηκε την πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση μέσω της πλατφόρμας act4Greece και ακόμη μεγαλύτερη όταν έμαθε ότι μαζεύτηκε όλο το ποσό για τα έργα υποδομής των δύο σκηνών του Θεάτρου Τέχνης. «Είναι συγκινητικό ότι πολύς κόσμος έδωσε έστω και πολύ λίγα χρήματα για να βοηθήσει. Και είναι τόσο σημαντική η πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση. Για εμάς ήταν σαν όνειρο θερινής νυκτός».

Ολο αυτό το εγχείρημα που πρώτη φορά γίνεται στην Ελλάδα ξεκίνησε από την Εθνική Τράπεζα, η οποία κάλεσε όλα τα μεγάλα ιδρύματα της χώρας να συμμετάσχουν. Το Ιδρυμα Ωνάση ζήτησε και ανέλαβε τον πολιτισμό και από τον πολιτισμό το Θέατρο Τέχνης.

Ο στόχος ήταν να συγκεντρωθεί το ποσό των 108.761 ευρώ ως τα μέσα Ιουνίου. Ενας στόχος που όχι μόνο επετεύχθη αλλά συγκεντρώθηκε όλο το ποσό και έναν μήνα νωρίτερα. Στις 16 Μαρτίου έγινε η πρώτη ανακοίνωση και την περασμένη Τρίτη 10 Μαΐου ήρθε η επιβεβαίωση για την καινοτόμο πρωτοβουλία crowdfunding της Εθνικής Τράπεζας act4Greece: το Ιδρυμα Ωνάση ήταν αυτό που οργάνωσε και υλοποίησε την πραγματικά μεγάλη εκστρατεία στήριξης του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν. Και είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο. Το ποσό των 108.176 ευρώ συγκεντρώθηκε μέσα σε αυτόν τον ενάμιση μήνα. Το Ιδρυμα Ωνάση είχε εξαρχής βάλει τα μισά (54.100 ευρώ). Μια βοήθεια εξαιρετικά σημαντική, που θα αρχίσει να υλοποιείται μέσα στο καλοκαίρι.

«Είναι πολύ ωραίο που συμβαίνει στο Θέατρο Τέχνης. Ο,τι ονειρευόμουν αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα. Πρότεινα σε κάποιους ανθρώπους και εκείνοι δέχθηκαν με χαρά. Ολη αυτή η ιστορία του Τέχνης είναι πολύτιμη και υπέροχη. Και πρέπει να δούμε τι θα την κάνουμε σήμερα. Ο Κουν δεν υπάρχει πια. Η συνέχεια του Κουν είναι η φιλοσοφία του. Ενας θέατρο που θέλει να πει κάτι χρειάζεται ανθρώπους που το πιστεύουν, το αγαπούν και του αφοσιώνονται. Που δουλεύουν με πάθος και πίστη, χωρίς να σκέφτονται στενά εμπορικά. Το Θέατρο Τέχνης χρειάζεται στήριξη. Πάντα χρειάζεται τους φίλους του. Και εμείς θέλουμε να δίνεται η δυνατότητα σε νέους δημιουργούς και σε νέα έργα, σε συνδυασμό με την παράδοση. Να δώσουμε το στίγμα μας. Γιατί μέσα στο θεατρικό τοπίο κάθε χώρος πρέπει να έχει ένα στίγμα». Γι’ αυτό και για την προσεχή χρονιά η Μαριάννα Κάλμπαρη έχει ήδη βάλει στόχους: θεματική σε κάθε σκηνή και μαζί νεοελληνικό έργο και σύγχρονο ξένο ρεπερτόριο.

Τι είναι το act4Greece
Είναι μια πλατφόρμα crowdfunding, η πρώτη που δημιουργείται στη χώρα μας και έχει ως στόχο τη συγκέντρωση πόρων από τους πολλούς ώστε να στηριχθούν δράσεις σε διάφορους τομείς, όπως η υγεία, πρόνοια και αλληλεγγύη, η κοινωνική οικονομία και επιχειρημα-τικότητα, ο πολιτισμός, η έρευνα και η εκπαίδευση και άλλες ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Οι δράσεις τού act4Greece υλοποιούνται μέσα από φορείς με εμπειρία και αξιοπιστία στον τομέα τους και με πλήρη διαφάνεια. Είναι ένα μοντέλο συμμετοχικής χρηματοδότησης που ξεκινά από τον απλό πολίτη.