Στην Ελλάδα, μια κάποια επείγουσα διαπραγμάτευση συνεχώς βρίσκεται σε εκκρεμότητα και ως εκ τούτου μονοπωλεί την ειδησεογραφία. Είτε πρόκειται για ένα πακέτο μέτρων που πρέπει να «κλειδώσει» είτε πρόκειται για το προσφυγικό που πρέπει να κρυφτεί κάτω από το ευρωπαϊκό χαλί, σε αυτή τη χώρα συχνά ξεχνά κάποιος ότι η ζωή συνεχίζεται. Η τελευταία φορά που η κοινή γνώμη ασχολήθηκε με το θέμα του ελληνικού αιτήματος περί επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα που εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο ήταν τον Οκτώβριο του 2014.
Τότε, στις ημέρες του «success story», κλιμάκιο του λονδρέζικου δικηγορικού γραφείου Doughty Street Chambers είχε επισκεφτεί την Αθήνα. Στόχος ήταν να συζητήσει με την τότε κυβέρνηση τις λεπτομέρειες της γνωμοδότησης που επρόκειτο να αποστείλει ύστερα από μήνες σχετικά με τους δυνατούς τρόπους διεκδίκησης των Γλυπτών. Καθώς ανάμεσα στους δικηγόρους αυτούς βρισκόταν και η Αμάλ Κλούνεϊ, μοιραία το ενδιαφέρον των media ήταν μεγάλο. Μάθαμε για τις συναντήσεις που είχε με υπουργούς, θυμηθήκαμε μια διεκδίκηση που κρατάει δεκαετίες, διαβάσαμε και για τα νόστιμα ψάρια που έφαγε η κυρία Κλούνεϊ στο εστιατόριο Βαρούλκο. Από απόψεως δημοσίων σχέσεων, επρόκειτο μάλλον για επιτυχία, κρίνοντας από το πόσο έντονα αντέδρασε ο βρετανικός κίτρινος Τύπος: η «Daily Mail» είχε γράψει ότι «Ο λόρδος Ελγιν ήταν ήρωας».
Η επίσκεψη της Αμάλ Κλούνεϊ τον Οκτώβριο του 2014 αναζωπύρωσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Πηγή: Reuters Η γνωμοδότηση πολλών εκατοντάδων σελίδων, που τελικώς παραδόθηκε την περασμένη άνοιξη, διερευνούσε τους τρεις δυνατούς τρόπους για τη διεκδίκηση των Γλυπτών: την επίλυση μέσω διαμεσολάβησης της UNESCO, την επίλυση μέσω διαμεσολάβησης άλλου οργανισμού και τη δικαστική επίλυση του ζητήματος σε διεθνές δικαστήριο. Η ελληνική θέση τα τελευταία χρόνια έγειρε περισσότερο προς την εξωδικαστική επίλυση της υπόθεσης, με διαμεσολαβητή την UNESCO. Καθώς η Ελλάδα πράγματι κινήθηκε προς αυτή την κατεύθυνση, οι Βρετανοί είχαν αντίθετη άποψη και απέρριψαν την πρόταση περί επίλυσης του ζητήματος μέσω της UNESCO πέρυσι την άνοιξη. Η επιλογή της τότε κυβέρνησης ήταν να μην αποδεχτεί τις παραινέσεις της Doughty Street Chambers να ακολουθήσει τη δικαστική οδό, ακόμη και αν αυτή είχε νομικό έρεισμα, την ίδια στιγμή που η παρουσία της Αμάλ Κλούνεϊ εγγυόταν θετική δημοσιότητα για το ζήτημα.
Ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος χαρακτηρίζει τη βρετανική στάση «μια μεγάλη ευκαιρία». Ο κ. Σωτηρόπουλος είναι δικηγόρος του Συλλόγου των Αθηναίων, ο οποίος τον περασμένο Σεπτέμβριο ως «τρίτος» φορέας κατέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το θέμα των Γλυπτών. «Η άρνηση των Βρετανών άνοιξε τον δρόμο για το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, καθώς η Ελλάδα μπορούσε να επικαλεστεί ότι στερήθηκε το δικαίωμα για προσφυγή σε ένα κατάλληλο φόρουμ που είναι η Επιτροπή Διαμεσολάβησης της UNESCO. Ομως, η ελληνική Δημοκρατία δεν αξιοποίησε αυτή τη μεγάλη ευκαιρία εντός έξι μηνών, όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η προσφυγή του Συλλόγου των Αθηναίων που υποβλήθηκε στο δικαστήριο του Στρασβούργου τον Σεπτέμβριο του 2015 κρατά ζωντανή την ελπίδα: η Ελλάδα, παρότι έχασε την προθεσμία, μπορεί να ασκήσει «παρέμβαση τρίτου», όταν η υπόθεση οδηγηθεί στο ακροατήριο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου» εξηγεί σχετικά με τους τρόπους διεκδίκησης από εδώ και στο εξής.
Ο Σύλλογος των Αθηναίων λειτουργεί εδώ και 121 χρόνια και αποτελείται από απογόνους πολεμιστών της Ελληνικής Επανάστασης. Ηδη από τον δεύτερο χρόνο λειτουργίας του, το 1896 (!) είχε αναπτύξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα των απολεσθέντων Γλυπτών του Παρθενώνα. Το σκεπτικό της προσφυγής του 2015 έχει να κάνει με την παραβίαση των δικαιωμάτων των Αθηναίων που ζούσαν ενώ ο Ελγιν διέπραξε την κλοπή, δηλαδή τα δικαιώματα των απογόνων των Αθηναίων της περιόδου που δεν είχαν πρόσβαση στον Παρθενώνα ως σύνολο.
Τριάντα τέσσερα χρόνια μετά τη θρυλική λογομαχία της Μελίνας Μερκούρη με τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου στη Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO, το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα αποτελεί μια διαπραγμάτευση που δεν λέει να κλείσει. Αν και με όχι ακριβώς αναμενόμενο τρόπο, η υπόθεση έφτασε πλέον στα δικαστήρια. Ισως είναι μια καλή ευκαιρία να σταματήσει το κρυφτό.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 7 Μαΐου 2016
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
