Νίκολας Μπεργκρούεν: Ο «άστεγος» δισεκατομμυριούχος στα… χνάρια των αρχαίων Ελλήνων

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως αυτά της οικονομικής κρίσης, βρίσκει συνεχώς έδαφος ένα νέο κίνημα που μάχεται σθεναρά την παρόρμηση του υπερκαταναλωτισμού και της απόκτησης όσο το δυνατόν περισσότερων υλικών αγαθών.

Ο Νίκολας Μπεργκρούεν, παρότι έχει την οικονομική δυνατότητα να αποκτήσει ό,τι επιθυμεί αφού η προσωπική του περιουσία ανέρχεται σε περίπου 1,5 δισ. δολάρια, θα μπορούσε να θεωρηθεί από τους ισχυρότερους εκπροσώπους αυτού του ανερχόμενου κινήματος.

Ο ηλικίας 54 ετών επενδυτής και συλλέκτης έργων τέχνης ήταν κάποτε γνωστός με το προσωνύμιο «άστεγος δισεκατομμυριούχος», το οποίο αποκόμισε το 2000, όταν αποφάσισε να πουλήσει όλη την ακίνητη περιουσία του στη Νέα Υόρκη και στη Φλόριδα και να ζει σε ξενοδοχεία πέντε αστέρων ανά τον κόσμο. Ο διεθνής Τύπος τον περιγράφει ως την προσωποποίηση ενός απάτριδος της παγκόσμιας ελίτ, με έναν τρόπο ζωής που χαρακτηρίζει τους αμερικανούς πλέιμποϊ χάρη στην τακτική εμφάνισή του σε φαντασμαγορικά πάρτι (τα οποία ενίοτε διοργανώνει και ο ίδιος) ή σε δημοφιλή γεγονότα όπως η απονομή των βραβείων Οσκαρ.

Ιδρυτής ινστιτούτου

Η απάρνηση βασικών στοιχείων ιδιοκτησίας, όπως ένα σπίτι ή ένα αυτοκίνητο, θα μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί μία ακόμη εκκεντρικότητα ενός πλούσιου ανθρώπου, όμως για τον Μπεργκρούεν ήταν η υλοποίηση της απόφασής του να επενδύσει και να διαθέσει τους πόρους του σε κάτι που θα είχε επίπτωση σε περισσότερα άτομα και όχι μόνο στον ίδιο: τις ιδέες.

Γεννημένος στο Παρίσι, ο αμερικανο-γερμανός την καταγωγή δισεκατομμυριούχος είναι ιδρυτής του Ινστιτούτου Μπεργκρούεν για τη Φιλοσοφία και τον Πολιτισμό, ενός think tank που φιλοδοξεί να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο τοπίο προάγοντας νέα εννοιολογικά πλαίσια που θα μπορέσουν να σταθούν δίπλα στα μεγαλύτερα μεταρρυθμιστικά ρεύματα της ανθρώπινης ιστορίας όπως η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός.

Μεγάλα ονόματα

«Είμαι ένα άτομο που του αρέσει να αφιερώνεται στη μάθηση» δηλώνει στους «New York Times» και προσθέτει ότι «το επόμενο βήμα ήταν να δω αν μπορώ να παραγάγω κι εγώ κάποιες ιδέες». Το Ινστιτούτο διοργανώνει και χρηματοδοτεί αρκετά συνέδρια τον χρόνο, στα οποία συμμετέχουν ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα των σύγχρονων πολιτικών, κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών και καταπιάνονται με θέματα όπως η φιλοσοφία και οι επιστήμες.

Στις συμβουλευτικές επιτροπές του συμμετέχουν περισσότερα από 60 πρόσωπα εγνωσμένου κύρους που συναντά κανείς σε μέρη όπως ο Λευκός Οίκος, μεταξύ των οποίων ο ιδρυτής της SpaceX Ελον Μασκ, ο πρώην βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Στάνφορντ Φράνσις Φουκουγιάμα, ο ιστορικός Τίμοθι Γκάρτον Ας και η πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Κοντολίζα Ράις.

Γιος ενός γερμανοεβραίου συλλέκτη τέχνης που κατάφερε να δραπετεύσει από τη Γερμανία των ναζί και έγινε στενός φίλος του Πάμπλο Πικάσο και της Φρίντα Κάλο, ο Μπεργκρούεν αύξησε την ήδη μεγάλη περιουσία του πατέρα του μέσω της χρηματοδότησης μοχλευμένων εξαγορών, της ανάπτυξης ακινήτων και των επενδύσεων σε μετοχές σε όλον τον κόσμο. Η εταιρεία του, η Berggruen Holdings, έχει έδρα τις βρετανικές Παρθένες Νήσους και το φιλανθρωπικό του ινστιτούτο τις Βερμούδες.

Οι ιδέες έχουν τη δύναμη να ρίξουν κυβερνήσεις και βασιλείς, να δημιουργήσουν στρατούς και να διαμορφώσουν την ιστορία, υποστηρίζει ο Μπεργκρούεν, και γι’ αυτό είναι η μεγαλύτερή του επένδυση.

«Ενα πλεονέκτημα της ιδιωτικής περιουσίας είναι ότι μπορεί κανείς να ποντάρει σε πράγματα που δεν είναι άμεσα μετρήσιμα. Μπορούμε να αναλάβουμε τον κίνδυνο της επένδυσης σε κάτι που είναι πολύτιμο. Και ο κόσμος των ιδεών είναι ένας κόσμος που ενέχει ρίσκο» σημειώνει σε συνέντευξή του στους «Financial Times». Παραδέχεται, όμως, ότι υπάρχει ένα εγωιστικό στοιχείο σε όλο αυτό το εγχείρημα.

«Οι αρχαίοι Ελληνες αισθάνθηκαν ότι η έρευνα είναι απίστευτα συναρπαστική και εγώ πιστεύω ακριβώς το ίδιο. Ενα από τα καταπληκτικά πράγματα που μας κάνει ανθρώπους είναι ότι μπορούμε να σκεφτούμε, να υποθέτουμε, να εφευρίσκουμε και φανταζόμαστε. Ποια μεγαλύτερη πνευματική ευχαρίστηση από το να συνδιαλέγεται κανείς για αυτά τα πράγματα και να έχει πρόσβαση στα μεγαλύτερα δημιουργικά μυαλά τα οποία μπορούν να διαμορφώσουν αυτό που είμαστε;» τονίζει χαρακτηριστικά.

Στα φιλοσοφικά συνέδρια που διοργανώνει ο Μπεργκρούεν συζητούνται βαθιά ερωτήματα, από τις αντιφάσεις μεταξύ της αρμονίας και της ελευθερίας ως τη φύση της σχέσης της ανθρωπότητας με την τεχνολογία, με την απώτερη ελπίδα ότι θα πυροδοτηθούν νέες ιδέες ενώνοντας τις φιλοσοφικές παραδόσεις της Ανατολής και της Δύσης.

Το Ινστιτούτο Μπεργκρούεν προτίθεται να προσφέρει από εφέτος ένα ετήσιο «Νομπέλ Φιλοσοφίας» αξίας 1 εκατ. δολαρίων. Το πιο μεγαλεπήβολο σχέδιο του ιδρυτή του, όμως, είναι η δημιουργία ενός «κοσμικού μοναστηριού», ενός τόπου όπου ως και 50 στοχαστές θα μπορούσαν να ζήσουν για εβδομάδες, μήνες ή ακόμη και χρόνια σε «ένα φυσικό αλλά ταυτόχρονα και πνευματικό μέρος που θα προσφέρει στο σώμα και στην ψυχή ελευθερία να εξερευνήσουν, να διαλεχθούν, να επικοινωνήσουν και να δημιουργήσουν».