Η έξοδος από τον λαβύρινθο της ελληνικής κρίσης βρίσκεται στη μερική διαγραφή του χρέους, εκτιμά ο Ντανιέλ Κοέν, ένας από τους σημαντικότερους γάλλους οικονομολόγους και διανοουμένους, ο οποίος δίδαξε ως καθηγητής Οικονομικών Επιστημών στην Ecole Normale Superieure (ENS), σήμερα διδάσκει στην Ecole d’ Economie de Paris (EEP), είναι συνεργάτης της εφημερίδας «Le Monde» και μέλος του Γαλλικού Συμβουλίου Οικονομικής Ανάλυσης παρά τω Πρωθυπουργώ. Ο κ. Κοέν, βαθύς γνώστης του ελληνικού προβλήματος, θα συμμετάσχει την ερχόμενη Τρίτη σε εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών για την Εθνική Ανασυγκρότηση (ekyklos.gr) με θέμα «Μύθοι και αλήθειες για το δημόσιο χρέος. Πριν και μετά το PSI / OSI», μαζί με τον Πολ Καζαριάν, επικεφαλής της Japonica Partners, και τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Ο κ. Κοέν πιστεύει ότι το ΔΝΤ δικαίως επιμένει στην ελάφρυνση του χρέους και αφήνει να εννοηθεί πίσω από τις γραμμές ότι αν τα πράγματα αφεθούν ως έχουν και η μία αναδιάρθρωση του χρέους ακολουθεί την άλλη, χωρίς η Ελλάδα να ανακτά την πιστοληπτική της ικανότητα, ο κίνδυνος για έξοδο από το ευρώ θα παραμένει.
Η κυβέρνηση από την αρχή έθεσε στο κέντρο της διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς το ζήτημα του χρέους. Κατά την άποψή σας είναι αυτό το μείζον πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας;
«Σίγουρα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα. Οσο η Ελλάδα δεν επιστρέφει στην κανονικότητα, σε ό,τι αφορά τις αγορές, υπάρχει τεράστια επαύξηση του επιτοκίου λόγω κινδύνου και εμμέσως φορολογείται η οικονομία. Οι ξένοι και οι εγχώριοι επενδυτές θα ανησυχούν πάντοτε για τη μακροπρόθεσμη προοπτική της χώρας όσο αυτή βρίσκεται υπό τον κίνδυνο μιας ακόμη οικονομικής κρίσης».
Το ΔΝΤ επέμενε πολύ στην ανάγκη για κούρεμα του χρέους ενώ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ειδικά η γερμανική, δέχονται να μιλήσουν μόνο για επιμήκυνση και μείωση των επιτοκίων.
«Οι Γερμανοί αντιστέκονται στο κούρεμα του χρέους ως θέση αρχής. Δεν είμαι απολύτως βέβαιος ότι κατανοώ πλήρως γιατί μια μερική διαγραφή του χρέους δεν είναι εφικτή στο πλαίσιο της ευρωζώνης. Ακόμη και αν το ζήτημα ιδωθεί αυστηρά από την οπτική του γερμανού φορολογουμένου, θα ήταν προτιμότερο να επιλεγεί η μερική διαγραφή χρέους, η οποία θα επέτρεπε στην Ελλάδα να επιστρέψει στις αγορές και να αποπληρώνει το υπολειπόμενο ποσό παρά να συνεχίσει σε μια πορεία αναδιαρθρώσεων χωρίς τέλος. Αυτή είναι η ουσία της θεωρίας του υπερβολικού χρέους, όπως αποτυπώθηκε στο σχέδιο Μπράντι την εποχή της κρίσης χρέους στη Λατινική Αμερική (σ.σ.: οι συνεχείς αναδιαρθρώσεις χρέους τη δεκαετία του ‘80 στις χώρες αυτές επέτειναν την εντύπωση της πιστωτικής ανυποληψίας και κατέληξαν σε μια “χαμένη δεκαετία” στασιμότητας των οικονομιών τους). Τώρα η εναλλακτική λύση θα πρέπει να είναι σαφής. Αν δεν διαγραφεί μέρος του χρέους, θα δοθεί το μήνυμα ότι η Ελλάδα θα μείνει εκτός των αγορών για πολύ καιρό ακόμη, που σημαίνει ότι η εξυπηρέτηση του χρέους (επιτόκια και δόσεις κεφαλαίου) δεν θα πρέπει ποτέ, για παράδειγμα, να ξεπερνά το 3% του ΑΕΠ. Για να το θέσουμε ωμά, σημαίνει ότι το χρέος θα μετατραπεί σε χρέος στο διηνεκές, οπότε θα απαιτείται να πληρώνεται μόνο το επιτόκιο και ποτέ το κεφάλαιο. Αν είναι πράγματι αυτή η γερμανική θέση, τότε πρέπει να διατυπωθεί καθαρά και όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Το χειρότερο σενάριο είναι να αφεθούν τα πράγματα να κυλούν ως έχουν και η μία αναδιάρθρωση να ακολουθεί την άλλη, χρόνο με τον χρόνο».
Πιστεύετε ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ στην τρόικα είναι προς όφελος της Ελλάδας ή θα μπορούσε ενδεχομένως να αντικατασταθεί από τον ESM;
«Το νέο δόγμα του ΔΝΤ είναι να διασφαλίσει ότι το πρόβλημα του χρέους στις χώρες στις οποίες εμπλέκεται βρίσκει βιώσιμη λύση. Αυτό αντανακλά η στάση του στο ελληνικό πρόβλημα, όπου χάθηκε το ένα πακέτο ενίσχυσης μετά το άλλο, αφήνοντας τη χώρα με μια μισοψημένη διαγραφή χρέους που τώρα κρέμεται πάνω από την οικονομία της. Δεν μπορώ να δω πώς το ΔΝΤ θα παραμείνει στην Ελλάδα χωρίς μια καθαρή λύση στο θέμα του χρέους. Ολοι αντιλαμβανόμαστε ότι οι γερμανικές αρχές είναι διχασμένες. Θέλουν το ΔΝΤ για να ασκεί εποπτεία στη δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά απορρίπτουν τις προτάσεις του σε ό,τι αφορά το χρέος. Τελικά, ελπίζω το ΔΝΤ να επιμείνει σταθερό στις αρχές του: ή θα γίνει ελάφρυνση του χρέους ή δεν συμμετέχουμε».
Ποιο πιστεύετε ότι θα είναι το αποτέλεσμα της τρέχουσας διαπραγμάτευσης; Μπορεί να υπάρξει πολιτική λύση όπως λέει η κυβέρνηση;
«Ολα καταλήγουν στο πρωτογενές πλεόνασμα. Στην αρχή είχε τεθεί ένας ασαφής στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 4% του ΑΕΠ. Επεσε οριακά στο 3,5% για το 2018. Υποθέτοντας ότι το πλεόνασμα θα μείνει στον στόχο τού 0,5% για αυτό το έτος, δεν βλέπω πώς είναι εφικτό να υλοποιηθεί ο στόχος. Από την αρχή, η διαπραγματευτική τακτική θα έπρεπε να είχε στραφεί προς την επιδίωξη συμφωνίας για τα “δομικά ελλείμματα”, παραδείγματος χάριν για τα ελλείμματα στα οποία συνυπολογίζεται και ο ρυθμός επιβράδυνσης της οικονομίας, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι μειώνοντας τα ελλείμματα μειώνεται η ανάπτυξη και συνεπώς επιδεινώνεται το έλλειμμα σε σύγκριση με τον αρχικό σχεδιασμό. Ιδανικά, μια πολιτική διαπραγμάτευση θα έπρεπε να συνίσταται στα εξής: αφήνουμε την ανάπτυξη να πάρει μπρος ώστε μηχανιστικά να μειωθεί το έλλειμμα, παγώνουμε τις δαπάνες μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος».
Περιπλοκές
Το Brexit και οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες
Εκτιμάτε ότι οι διαπραγματεύσεις θα ολοκληρωθούν πριν ή μετά το βρετανικό δημοψήφισμα;
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
