Τον Απρίλιο του 1932, τέσσερα χρόνια προτού αφήσει την τελευταία του πνοή στο Παρίσι, εξόριστος και έχοντας ερήμην καταδικαστεί σε θάνατο, ο Ελευθέριος Βενιζέλος εκφώνησε με τρόπο ευθύβολο, σε ομιλία του στη Βουλή, τον επικήδειό του, μέρος του οποίου προτάσσεται σε αυτό το σημείωμα και ο οποίος, σκιαγραφώντας το πολιτικό του πορτρέτο, ολοκληρωνόταν ως εξής: «Ισως έκαμε πολλά σφάλματα, αλλά ποτέ δεν του απέλειψε το θάρρος, ποτέ δεν υπήρξε μοιρολάτρης, διότι δεν επερίμενε ποτέ από την μοίραν να ίδη την χώραν του προηγμένην, αλλά έθεσεν εις την υπηρεσίαν αυτής όλον το πυρ, το οποίον είχε μέσα του, κάθε δύναμιν ψυχικήν και σωματικήν».
Φέτος, στις 18 Μαρτίου, συμπληρώνονται 80 χρόνια από τον θάνατο του πολιτικού που συνέδεσε την προσωπική του διαδρομή με την πολιτική ζωή της χώρας και πρωταγωνίστησε σε μια κρίσιμη και πλήρη παθών περίοδο της ελληνικής και της ευρωπαϊκής Ιστορίας. Του πολιτικού με τον οποίο προγραμματικά συνδέθηκε από το πρώτο φύλλο του το «Ελεύθερον Βήμα» στις 6 Φεβρουαρίου του ταραγμένου έτους 1922 –με τη Μικρασιατική Καταστροφή να επίκειται -, συντασσόμενο με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, «εμπνεόμενο από τας φιλελευθέρας αρχάς» και έχοντας ως έμβλημά του «την αλήθειαν και μόνην την αλήθειαν, χωρίς φόβον και χωρίς πάθος».
«Το Βήμα», συμμετέχοντας στην εφετινή επέτειο, προσφέρει ένα συλλεκτικό φωτογραφικό ιστορικό λεύκωμα το οποίο, όχι απλώς παρακολουθεί τον κρητικό ηγέτη από τη γέννησή του στις Μουρνιές του Νομού Χανίων το 1864 και μέχρι τον θάνατό του που συγκίνησε τη διεθνή κοινή γνώμη το 1936, αλλά και με τα ευσύνοπτα κείμενά του και το κατατοπιστικό χρονολόγιο βοηθά κάθε αναγνώστη να ανασυνθέσει το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, να αντιληφθεί τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Ελευθερίου Βενιζέλου σε μια συναρπαστική περίοδο δραματικών εξελίξεων και να δει τον άνθρωπο πίσω από τον θρυλικό πολιτικό με τη διεθνή ακτινοβολία.
Η έκδοση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» των Χανίων. Τα κείμενα του λευκώματος –που μας οδηγεί από την κρητική στην ελληνική και την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και το οποίο επιμελήθηκε ο επιστημονικός συνεργάτης του Ιδρύματος Γιώργος Κουκουράκης –υπογράφουν ο Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος, και η Ελένη Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, διευθύνουσα του Κέντρου Ερεύνης Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών. Το πλούσιο φωτογραφικό υλικό του σκληρόδετου τόμου επιλέχθηκε από τον τεράστιο όγκο φωτογραφιών, καρτ ποστάλ και έργων τέχνης της συλλογής του Ιδρύματος, σε μια προσπάθεια να αποτυπωθεί μια ολόκληρη εποχή και να αντληθούν, ενδεχομένως, έτσι διδάγματα εθνικής σημασίας.


Eθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος»
Ενα κέντρο στα Χανιά διασώζει τη μνήμη της μεγάλης πολιτικής προσωπικότητας του 20ού αιώνα
Το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» συστάθηκε στα Χανιά τον Μάρτιο του 2000, 64 χρόνια μετά τον θάνατο του Ελευθερίου Βενιζέλου, και από την ίδρυσή του, το 2000, είναι αφιερωμένο στη ζωή, στο έργο και στην εποχή του μεγάλου πολιτικού. Ως βασική αποστολή του έχει να συμβάλει στη σχετική έρευνα, να λειτουργήσει εκπαιδευτικά και να διασώσει την ιστορική μνήμη. Τελεί υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων και επίτιμος πρόεδρός του είναι ο εκάστοτε πρόεδρος της εθνικής αντιπροσωπείας. Στα ιδρυτικά μέλη του συγκαταλέγονται η τοπική εκκλησία και αυτοδιοίκηση της Κρήτης, κορυφαίοι φορείς της επιστήμης, του πνεύματος και της οικονομίας (Πολυτεχνείο Κρήτης, Μουσείο Μπενάκη, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, Ιδρυμα Μποδοσάκη, Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης, Κοινωφελές Ιδρυμα «Αγία Σοφία», Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Τράπεζα Χανίων, ΑΝΕΚ, Συνεταιρισμός ΙΝΚΑ κ.ά.), επιστημονικοί σύλλογοι, οργανώσεις αποδήμων και σημαντικές προσωπικότητες της δημόσιας ζωής, μεταξύ των οποίων ο μακαριστός Μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης, πρώτος πρόεδρός του και μορφή της Ορθοδοξίας με πρωτοποριακό κοινωνικό έργο. Εδρα του Ιδρύματος είναι η ιστορική οικία Βενιζέλου στη Χαλέπα Χανίων, κτίριο του 1877.
Δυναμικός και εξωστρεφής οργανισμός, αναπτύσσει συνεργασίες με πανεπιστήμια και άλλους αναγνωρισμένους φορείς της χώρας και του εξωτερικού που έχουν οδηγήσει στη διοργάνωση επτά θεματικών συνεδρίων και δεκάδων επιστημονικών ημερίδων.
Στο Διαδίκτυο και στις νέες τεχνολογίες

Το Ιδρυμα έχει πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό επιστημονικών (ερευνητικών και εκπαιδευτικών) έργων με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην τεκμηρίωση και στη διάδοση της πληροφορίας. Καρπός της δραστηριότητας αυτής είναι, μεταξύ άλλων, ένα ενιαίο ψηφιακό αρχείο για την περίοδο από τα μέσα του 19ου αιώνα ως τα τέλη της δεκαετίας του 1960, ελεύθερα προσβάσιμο από τους χρήστες του Διαδικτύου, που περιλαμβάνει περίπου 65.000 ψηφιοποιημένα τεκμήρια (φωτογραφίες, χειρόγραφα, ταχυδρομικές κάρτες, λιθογραφίες, χάρτες κ.τ.λ.). Το Ιδρυμα συμμετέχει με τις ψηφιακές συλλογές του στην ευρωπαϊκή πύλη πολιτιστικής κληρονομιάς Michael, στο ευρωπαϊκό δίκτυο Athena και στην ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana. Παράλληλα με την ανάπτυξη ηλεκτρονικών εφαρμογών εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, εικονικής περιήγησης και διαδραστικών εκπαιδευτικών παιχνιδιών επιδιώκεται να γνωρίσουν οι νεότερες γενιές τον Βενιζέλο και την εποχή του.
Ενα διαφορετικό μάθημα Ιστορίας

Περισσότεροι από 4.000 μαθητές νηπιαγωγείων, δημοτικών, γυμνασίων και λυκείων παρακολουθούν σε ετήσια βάση τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος. Με εκπαιδευτικές δράσεις που απευθύνονται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης επιδιώκεται η προσέγγιση της Ιστορίας με τρόπο που δεν εστιάζει στη μετάδοση απλώς των πληροφοριών αλλά αποσκοπεί στη διανοητική και στη συναισθηματική εμπλοκή των μαθητών, οι οποίοι ταξιδεύουν στο παρελθόν με αποσκευές τη φαντασία και τα συναισθήματα. Επιπλέον, στον ανακαινισμένο χώρο του Μουσείου που είναι σήμερα η οικία Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα λειτουργεί σύγχρονος χώρος εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με διαδραστικά εκθέματα (δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Σ. Νιάρχος»).
Παράλληλα πραγματοποιούνται προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων και βιωματικά σεμινάρια στα οποία συμμετέχουν περίπου 500 εκπαιδευτικοί κάθε χρόνο. Σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, το Ιδρυμα αφενός έχει εκδώσει σχολικά εγχειρίδια για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αφετέρου διενεργεί σε ετήσια βάση μαθητικό διαγωνισμό δοκιμίου.
Η Βιβλιοθήκη και οι εκδόσεις

Η Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος περιλαμβάνει σπάνιες εκδόσεις, τμήμα της προσωπικής βιβλιοθήκης του Βενιζέλου, και ως τέτοια είναι σημείο αναφοράς για τους ερευνητές της περιόδου. Διαθέτει επίσης χιλιάδες τίτλους που καλύπτουν θεματικές αναφορικά με τις πολιτικές, τις οικονομικές και τις κοινωνικές εξελίξεις στην Ελλάδα και διεθνώς από τα μέσα του 19ου αιώνα ως τις ημέρες μας, καθώς και με την τοπική ιστορία της Κρήτης, τις διεθνείς σχέσεις κ.ά.
Πεδίο δράσης του Ιδρύματος και οι εκδόσεις, στις οποίες ως σήμερα περιλαμβάνονται περισσότεροι από 40 τίτλοι (μονογραφίες, συνθετικές μελέτες, συλλογικοί τόμοι, πρακτικά συνεδρίων, λευκώματα), που απευθύνονται στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στο ευρύτερο κοινό, παρουσιάζουν με εγκυρότητα τον βίο, την πολιτική διαδρομή και το έργο του Βενιζέλου και αναλύουν το ελληνικό και το διεθνές κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι της εποχής. Ξεχωριστή θέση στο εκδοτικό έργο του Ιδρύματος έχουν οι ξενόγλωσσες εκδόσεις (στα αγγλικά, στα σερβικά και στα ρουμανικά), ενώ σύντομα προγραμματίζεται η έκδοση μιας νέας συνοπτικής βιογραφίας του Βενιζέλου στην αγγλική και στη γαλλική γλώσσα.

Η κυρία Ελένη Κεχαγιόγλου είναι φιλόλογος-επιμελήτρια εκδόσεων και είναι υπεύθυνη έκδοσης του ιστορικού λευκώματος «Ελευθέριος Βενιζέλος» από «Το Βήμα».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ