Αποστολή, Βρυξέλλες
Παρά τις μεγαλοστομίες των τελευταίων ημερών κατά των μονομερών ενεργειών της Αυστρίας και τα καθυστερημένα διαβήματα εναντίον χωρών όπως η Σερβία και η Κροατία, η κυβέρνηση Τσίπρα θα βρεθεί όπως όλα δείχνουν με την πλάτη στον τοίχο τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με το τελευταίο Προσχέδιο Συμπερασμάτων της Δήλωσης των «28» με την Τουρκία που συμφωνήθηκε από τους Μονίμους Αντιπροσώπους το απόγευμα της Κυριακής, η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η βαλκανική οδός έχει πλέον οριστικά κλείσει.
«Οι παράνομες ροές μεταναστών κατά μήκος της οδού των Δυτικών Βαλκανίων πλησιάζουν στο τέλος. Αυτή η οδός είναι πλέον κλειστή» αναφέρεται ήδη από το προοίμιο του Προσχεδίου. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει πως «όποιοι πέρασαν, πέρασαν» και πλέον όσοι μπαίνουν σε ευρωπαικό έδαφος και συγκεκριμένα στην Ελλάδα πρέπει να μένουν στην Ελλάδα.
Το αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης είναι ότι η ΕΕ θα υποχρεώσει την Ελλάδα να μετατραπεί σε ένα μεγάλο καταυλισμό στον οποίο θα προσφέρει ανθρωπιστική και κάθε άλλη έκτακτη βοήθεια. Καλείται μάλιστα το Συμβούλιο να υιοθετήσει τάχιστα, μέχρι την επόμενη Σύνοδο Κορυφής στις 17-18 Μαρτίου το σχέδιο που παρουσίασε πρόσφατα ο κύπριος επίτροπος Χρήστος Στυλιανίδης.
Παράλληλα θα προσφερθεί βοήθεια για έλεγχο της ελληνικής μεθορίου τόσο με την πΓΔΜ όσο και με την Αλβανία, ένδειξη ότι στόχος είναι να μην ανοίξει και η αδριατική οδός, ενώ στα θέματα της μετεγκατάστασης και της επαναπροώθησης στην Τουρκία οι αναφορές είναι πιο γενικές διότι ούτε τα κράτη-μέλη είναι εύκολο να πειστούν ούτε η Τουρκία.
Ο Αλέξης Τσίπρας θα έχει διμερείς συναντήσεις το πρωϊ της Δευτέρας με την Άνγκελα Μέρκελ, τον Αχμέτ Νταβούτογλου και τον Πρωθυπουργό της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε, η χώρα του οποίου ασκεί την Προεδρία του Συμβουλίου. Οι τρεις αυτοί ηγέτες επρόκειτο να έχουν δείπνο εργασίας το βράδυ της Κυριακής για συντονισμό κινήσεων.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα, στις 9:15 το πρωί ο κ. Τσίπρας συναντάται με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη και αμέσως μετά (στις 10:00) θα έχει συνάντηση με τον Μαρκ Ρούτε, πρωθυπουργό της Ολλανδίας που βρίσκεται το τρέχον εξάμηνο στο τιμόνι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ακολουθεί συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Αχμέτ Νταβούτογλου στον οποίο αναμένεται να παρουσιάσει τις θέσεις της κυβέρνησης και την απόφαση του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών για το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζητήμα.
Στη συνέχεια ο πρωθυπουργός θα έχει συνάντηση με την Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ (11:00).
Ακολουθεί το γεύμα εργασίας των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων των κρατών-μελών της ΕΕ και Τουρκίας (12:30-14:30), σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση της κυβέρνησης. Στις 15:00-17:00 είναι προγραμματισμένες οι εργασίες του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ήταν σαφές πάντως ότι η ελληνική κυβέρνηση έμπαινε σε μία παράλληλη διαπραγμάτευση για το Προσφυγικό και το Μνημόνιο χωρίς επαρκείς διασφαλίσεις περί των ανταλλαγμάτων που θα μπορούσε να αποκομίσει.
Έτσι ο Αλέξης Τσίπρας θα βρεθεί όπως όλα δείχνουν σε δυσχερή θέση κατά τη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ – Τουρκίας. Λίγες ώρες αργότερα, στην κρίσιμη συνεδρίαση του Eurogroup, o Ευκλείδης Τσακαλώτος θα αναμένει τη συμφωνία των θεσμών με σκοπό την επιστροφή των επικεφαλής, τους στην Αθήνα για να υπάρξει πρόοδος στην αξιολόγηση, με το ΔΝΤ να κρατά όπως όλα δείχνουν στα χέρια του τα «καλά χαρτιά».
Με τη σύνδεση αξιολόγησης και Προσφυγικού να έχει de facto συντελεστεί, η κυβέρνηση ελπίζει ότι το Βερολίνο θα παρέμβει στο ΔΝΤ προκειμένου το τελευταίο να μη επιμείνει στις σκληρές θέσεις του. Ωστόσο, τα μηνύματα από τη γερμανική πρωτεύουσα παραμένουν αντιφατικά. Αυτό που είναι βέβαιο, σημειώνουν κοινοτικές πηγές, είναι ότι οι «παραχωρήσεις» του Βερολίνου δεν μπορούν να ξεπεράσουν κάποια όρια τα οποία θα ενεργοποιούσαν τον ρόλο του Μπούντεσταγκ. Και τα όρια αυτά σχετίζονται ευθέως με τη συμμετοχή του Ταμείου στο πρόγραμμα, χωρίς ο ρόλος του να περιορίζεται απλά σε αυτόν του τεχνικού συμβούλου. Παράλληλα, η κακή εικόνα της χώρας μας σε αρκετές ευρωπαϊικές πρωτεύουσες τις καθιστά επιφυλακτικές στην «πολιτική ευελιξία» που μοιάζει να επιδεικνύει η Κομισιόν έναντι της κυβέρνησης Τσίπρα.
Το πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι ότι όπως κι εκείνη βλέπει το Προσφυγικό υπό το πρίσμα εσωτερικών πολιτικών σκοπιμοτήτων (αξιολόγηση), το ίδιο πράττουν και οι εταίροι της. Είναι σαφές ότι η Άνγκελα Μέρκελ, στην οποία έχει επενδύσει όλη του τη στρατηγική ο Αλέξης Τσίπρας κατά το πρότυπο των προκατόχων του, δεν παύει να έχει «κυκλωμένη» στο ημερολόγιό της μία ημερομηνία: την 13η Μαρτίου. Τότε διεξάγονται εκλογές σε τρία γερμανικά κρατίδια και η καγκελάριος θέλει να μετρήσει σε αυτές απώλειες και κέρδη από την πολιτική της στο Προσφυγικό.
Το σχεδόν ολικό κλείσιμο των συνόρων στη βαλκανική οδό της προσέφερε κρίσιμο πολιτικό χρόνο και όπως σημειώνουν έμπειροι παρατηρητές δεν αποφάσισε να έλθει σε ρήξη με την Αυστρία λόγω επιβολής πλαφόν από τη Βιέννη. Η στροφή της Γερμανίας και άλλων χωρών σε πιο σκληρές πολιτικές δεν μπορεί να αποκλειστεί καθώς οι οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν στο τακτικό εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 17-18 Μαρτίου.
Η κυβέρνηση έχει πάντως τις τελευταίες ημέρες προετοιμάσει το έδαφος, ιδιαίτερα με τις δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα που έχει ουσιαστικά μετατραπεί σε «λαγό» των κινήσεων της Αθήνας, για την παραμονή (για άγνωστο χρονικό διάστημα) δεκάδων χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών στο έδαφός της. Οι αριθμοί κυμαίνονται από 50.000 ως και 150.000, αν πιστέψει κανείς τις εκτιμήσεις κυβερνητικών στελεχών. Στο σημείο αυτό δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η πρόβλεψη του έλληνα επιτρόπου για τη Μετανάστευση, τις Εσωτερικές Υποθέσεις και την Ιθαγένεια Δημήτρη Αβραμόπουλου, μόλις το περασμένο Σάββατο, ότι ως τα τέλη Μαρτίου υπολογίζονται να έχουν φθάσει στη χώρα μας άλλοι 100.000 μετανάστες και πρόσφυγες.
Οι πιέσεις προς την Αθήνα θα αυξηθούν να δημιουργήσει το ταχύτερο δυνατόν τις θέσεις υποδοχής για τις οποίες είχε προσωπικά δεσμευθεί ο κ. Τσίπρας στη Σύνοδο των Δυτικών Βαλκανίων ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο. Η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ εμφανίστηκε πιεστική στο ζήτημα αυτό σε συνέντευξη που παραχώρησε στην κυριακάτικη έκδοση της εφημερίδας «Bild». Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε, «η εκκρεμότητα αυτή πρέπει να επιλυθεί τώρα με ταχύτητα φωτός, καθώς η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να εγγυηθεί την αξιοπρεπή τους διαβίωση».
Η κυρία Μέρκελ πρόσθεσε ότι πρέπει να βοηθηθεί η Ελλάδα και ότι η Αυστρία αλλά και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για την αλλαγή αυτή της κατάστασης στην Ελλάδα μετά από τη μονομερή τους απόφαση να επιβάλλουν συνοριακούς ελέγχους. Ωστόσο, όπως προέκυπτε και από την επιστολή – πρόσκληση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ προς τους 28 ηγέτες ενόψει τόσο της Συνόδου ΕΕ – Τουρκίας αλλά και την άτυπη συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αμέσως μετά, τα δύο βασικά ζητήματα που θα συζητηθούν θα είναι η καλύτερη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων ώστε να επιστρέψει η Σένγκεν στην κανονικότητα αλλά και η επιστροφή όλων όσων δεν δικαιούνται διεθνή προστασία στην Τουρκία.
Και τα δύο ζητήματα απαιτούν όπως είναι σαφές να παραμείνει πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων σε ελληνικό έδαφος, όχι μόνο στα νησιά αλλά και στην ενδοχώρα. Αυτό συνδυάζεται με το σημείο 3 της επιστολής Τουσκ για ενίσχυση της ανθρωπιστικής βοήθειας προς την Ελλάδα.
Εκ των πραγμάτων, η Αθήνα θα πρέπει να εύχεται δύο πράγματα, την έκβαση των οποίων όμως δεν μπορεί να επηρεάσει. Το πρώτο και σημαντικότερο είναι να λειτουργήσει το Πρωτόκολλο Επανεισδοχής Ελλάδος – Τουρκίας και μάλιστα με ρυθμούς πρωτόγνωρους και το δεύτερο να μπει σε εφαρμογή η ιδέα για απευθείας επανεγκατάσταση προσφύγων από την Τουρκία σε κράτη – μέλη της ΕΕ που ανήκουν στην επονομαζόμενη «συμμαχία των προθύμων». Στην επιστολή του ο κ. Τουσκ αναφέρθηκε επίσης σε επιτάχυνση της μετεγκατάστασης. Δεδομένης όμως της μέχρι σήμερα περιορισμένης αποτελεσματικότητας του μέτρου, η Αθήνα μάλλον θα έπρεπε να δει με επιφυλακτικότητα μία τέτοια δέσμευση.
Ο κ. Τουσκ, επισκεπτόμενος τις προηγούμενες ημέρες την Άγκυρα, εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι η Τουρκία θα παίρνει πίσω τους παράνομους μετανάστες. Πολλές από τις λεπτομέρειες όμως θα συζητηθούν στο πλαίσιο του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας που θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 8 Μαρτίου στη Σμύρνη υπό την προεδρία των κκ. Αλέξη Τσίπρα και Αχμέτ Νταβούτογλου. Δεν πρέπει επίσης να παραγνωρίζεται ότι η τουρκική πλευρά επιφυλάχθηκε στον κ. Τουσκ για τον τρόπο με τον οποίο θα σταματά τις παράνομες διελεύσεις, θέλοντας να αποφύγει παρεμβάσεις στα εσωτερικά της.
Δεν είναι τέλος σαφές αν και πόσο θα αποδώσει η νατοϊκή επιχείρηση στο Αιγαίο για την παρακολούθηση των προσφυγικών ροών. Πηγές απο το ΓΕΕΘΑ έλεγαν στο «Βήμα» ότι η τουρκική ακτοφυλακή δεν υπήρξε ιδιαίτερα πρόθυμη τις ημέρες που πέρασαν να κινηθεί όταν τα νατοϊκα σκάφη την ειδοποίησαν να σταματήσει βάρκες που έφυγαν από τα τουρκικά παράλια. Είναι ξεκάθαρο ότι η Αθήνα έχει εγκλωβιστεί στην παρούσα φάση σε ένα διάλογο ΕΕ-Τουρκίας που μοιάζει να την υπερβαίνει. Για τον λόγο αυτό, οφείλει να διατηρείται σε εγρήγορση για την αποφυγή δυσμενών εξελίξεων σε κρίσιμα θέματα εθνικής ασφαλείας.
