Η καλλιτέχνις είναι απούσα

Η συνέντευξη Τύπου ήταν προγραμματισμένη για τις 12.30, όμως η πείρα έχει αποδείξει ότι ποτέ δεν υπάρχει απόλυτη συνέπεια ως προς την έναρξή της. Στις 12.29 όμως η Μαρίνα Αμπράμοβιτς κινήθηκε αποφασιστικά προς το πόντιουμ που είχε στηθεί στο καφέ του Μουσείου Μπενάκη και όλοι ακολούθησαν το παράδειγμά της. Λυγερή, κομψή, όμορφη και απόλυτα συγκεντρωμένη, έδειξε σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα σε τι συνίσταται η στόφα της σταρ. «Η περφόρμανς είναι σοβαρή υπόθεση» ήταν τα πρώτα λόγια που είπε όταν ήρθε η σειρά της να μιλήσει τελευταία ως το τιμώμενο πρόσωπο. Της συνέντευξης Τύπου, και βεβαίως του πρότζεκτ «As one», το οποίο από 10 Μαρτίου θα πραγματοποιείται στο Μουσείο για επτά εβδομάδες, μια σύμπραξη του ΜΑΙ (Marina Abramovic Institution) και του πολιτιστικού οργανισμού ΝΕΟΝ. Χωρίς ωστόσο τη συμμετοχή της ίδιας, ως φυσικής παρουσίας, πέρα από τις δύο διαλέξεις που θα δώσει για το παρελθόν (19/3) και το μέλλον της performance (23/3) και τα δύο εργαστήρια όπου θα συνομιλήσει με επιλεγμένους καλλιτέχνες (11/3 και 22/3).

Πολύς κόσμος στο άκουσμα της άφιξής της στην Αθήνα σε έναν μεγάλο χώρο όπως το Μουσείο Μπενάκη ήθελε να τη δει επί το έργον, κατά προτίμηση όπως την είχαν δει οι επισκέπτες του MoMA στο «The Artist is present». Κατά πρόσωπο και κατ’ αποκλειστικότητα για να διαπιστώσουν τι είναι αλήθεια εκείνο στο βλέμμα της που κάνει τους ανθρώπους να δακρύζουν… Το πρόγραμμα ωστόσο περιλαμβάνει 29 νέους καλλιτέχνες, 23 από αυτούς Ελληνες, σε 27 νέες παραγωγές performances μεγάλης ή μικρότερης διάρκειας. Περιλαμβάνει επίσης και δύο re-performances της Αμπράμοβιτς, την «Art must be Beautiful, Artist must be Beautiful» για πρώτη φορά στην Ευρώπη μετά το 1975 όπου και πρωτοπαρουσιάστηκε στο Charlottenburg Art Festival Κοπεγχάγη και την «Cleaning the Mirror» (1995).

«Το επίκεντρο είναι το ΜΑΙ, το Ινστιτούτο μου, που θέλει να διαμορφώσει τη νεότερη γενιά και όχι εγώ προσωπικά. Ηθελα να δώσω την τεχνογνωσία σε νέους καλλιτέχνες, να αφήσω χώρο και να μην κλέψω τη δόξα» αιτιολόγησε την «απουσία» της η διασημότερη καλλιτέχνις performance στον κόσμο, Αμπράμοβιτς. Οι φανατικοί θαυμαστές της δεν θα έπρεπε να απογοητεύονται. Αυτή η μετατόπιση από το πρόσωπο της ίδιας σε εκείνα των νέων και ταλαντούχων δημιουργών αποδυναμώνει, εν μέρει, τον πάταγο που προκαλεί το άκουσμα του ονόματός της σε μια Αθήνα που έχει ανάγκη όσο ποτέ την ουσία και πολύ, μα πολύ λιγότερο, τον θόρυβο και τη λάμψη. Η Αμπράμοβιτς εξάλλου κινεί τα νήματα, συζητεί με τους καλλιτέχνες, τους συμβουλεύει και βάζει τις τελευταίες πινελιές στις δουλειά τους προσφέροντάς τους μια πολύτιμη εμπειρία και ένα εντυπωσιακό bullet point στο βιογραφικό τους. Είναι πολύ σημαντικό ότι δίνεται βήμα σε τόσους καλλιτέχνες να εκφραστούν μέσα από μια τέχνη που θεωρείται το μέλλον των παραστατικών τεχνών και μάλιστα υπό το βλέμμα της πιο σημαντικής διδάξασας. Και ποιος ξέρει; Μπορεί όντως να οικοδομηθεί μια κοινότητα στην Ελλάδα για την ανάπτυξη της performance και σε διεθνές επίπεδο, όπως ευελπιστεί ο διευθυντής του ΜΑΙ, Θάνος Αργυρόπουλος.

Στο διά ταύτα, έξι από τους καλλιτέχνες, η ηθοποιός Γιώτα Αργυροπούλου, οι εικαστικοί Δέσποινα Ζαχαροπούλου, Θοδωρής Τράμπας και η Βιργινία Μαστρογιαννάκη, ο συνθέτης και sound artist Λάμπρος Πηγούνης και η χορεύτρια και δημιουργός διαδραστικών μέσων Νάνσυ Σταματοπούλου θα πραγματοποιούν καθημερινά οκτάωρες performances για όλη τη διάρκεια αυτής της ζωντανής, κυριολεκτικά, έκθεσης. Παράλληλα, οι υπόλοιποι 23 θα πραγματοποιούν interventions, οπότε όποιος θέλει να έχει μια σφαιρική εικόνα για τα τεκταινόμενα θα πρέπει να επισκέπτεται το μουσείο κάθε «δύο με τρεις ημέρες» καθώς το πρόγραμμα θα αλλάζει πολύ συχνά. Εισιτήριο άλλωστε δεν θα κληθεί να πληρώσει κανείς καθώς η έκθεση είναι ανοιχτή για όλους όσοι είναι άνω των 15 ετών, η είσοδος είναι δωρεάν και το Μουσείο ανοιχτό από Τρίτη ως και Κυριακή. Χρειάζεται βέβαια και διάθεση για συμμετοχή γιατί και οι επισκέπτες θα μπορούν να επιδοθούν, εφόσον το επιθυμούν, σε μια σειρά από ασκήσεις της περίφημης Μεθόδου Αμπράμοβιτς, το απόσταγμα της προσωπικής εμπειρίας της καλλιτέχνιδας σε ό,τι αφορά την αυτοπειθαρχία, τη συγκέντρωση αλλά και την ψυχοσωματική ετοιμότητα, προτού προχωρήσουν στα ενδότερα.

Οι επισκέπτες θα γίνουν δηλαδή και οι ίδιοι υπό μια έννοια performers, αν δεν έχουν αντίρρηση, ενώ στην αντίθετη περίπτωση θα παρατηρούν τους υπόλοιπους να το αποπειρώνται. Θα αφήνουν τα προσωπικά τους αντικείμενα (κινητό, ρολόι και λοιπά devices) σε ντουλαπάκια στην είσοδο, μια απαρέγκλιτη συνθήκη για όλους τους επισκέπτες, θα βάζουν ακουστικά στα αφτιά για να απομονώσουν τον ήχο και στη συνέχεια, με τη βοήθεια των αρμόδιων καθοδηγητών, οι πιο «τολμηροί» θα επιδίδονται σε μια σειρά ασκήσεων (ναι, συμπεριλαμβάνεται και το αδιανόητο για τον σύγχρονο άνθρωπο μέτρημα του ρυζιού) προκειμένου να κατακτήσουν μια πνευματική κατάσταση που θα τους επιτρέψει να παρακολουθήσουν απρόσκοπτα τις επαγγελματικές performances.

Επιπλέον, αν όλα πάνε κατ’ ευχήν, ο καθένας θα βρεθεί σε μια νέα κατάσταση, θα βελτιώσει την επαφή με τον εαυτό του και τη σύνδεση με τους άλλους. «Λες;» διερωτηθήκαμε μια παρέα νέων σχετικά ανθρώπων με βάσιμες υποψίες ότι πάσχουμε πλέον από Σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής εξαιτίας της συνεχούς έκθεσής μας στην υπερπληροφόρηση. «Μη γράψετε για αυτό προτού το βιώσετε» μας παρότρυνε η Αμπράμοβιτς και πώς θα μπορούσαμε άλλωστε, καθώς αναμφίβολα όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Οπως και οι ερμηνείες για το αν η «Μέθοδος» είναι απλώς μια serious business με έντονο άρωμα new age ή μια σπάνια βιωματική εμπειρία τέχνης η οποία συνδυαστικά και με το εγχείρημα του «As One» θα καταφέρει να «κεντρίσει ατομικές συνειδήσεις και να δώσει σχήμα σε μια συλλογική συνείδηση» όπως ευελπιστεί ο ιδρυτής του ΝΕΟΝ, κ. Δημήτρης Δασκαλόπουλος.

πότε & πού:

ΝΕΟΝ-ΜΑΙ «As One» στο Μουσείο Μπενάκη – Κτίριο Πειραιώς (Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου) από τις 10/3 ως τις 24/4. Περισσότερες πληροφορίες στο neon.org.gr.