Το κείμενο συμπερασμάτων των υπουργών της ΕΕ για το προσφυγικό, μετά από μία κατά τα φαινόμενα θυελλώδη συνεδρίαση, περιέχει μία φράση μέχρι πρότινος αδιανόητη: «Εξετάστηκαν μέτρα για πιθανές ανθρωπιστικές επιπτώσεις» στο Βαλκανικό Διάδρομο εξαιτίας των «μονομερών ενεργειών», όπως τονίζεται. Το όραμα κοινής λύσης κινδυνεύει να συρρικνωθεί μόνο στην φύλαξη εξωτερικών συνόρων, τα ξένα ΜΜΕ βλέπουν κίνδυνο «Ελλάδας αποθήκης ψυχών» και η γερμανογαλλική στήριξη στην Αθήνα έχει απέναντί της μία διασπασμένη ομάδα των «28».
Για πολλούς στην Ευρώπη, η ανάκληση της ελληνίδας πρέσβεως στη Βιέννη ήταν ανήκουστη για δύο ευρωπαϊκές χώρες. Δεν εξαντλούνται όμως μόνο εκεί τα πρωτόγνωρα για την ΕΕ τις τελευταίες ώρες: Στο κείμενο των υπουργών των «28» μετά τη συνεδρίαση της Πέμπτης, γίνεται αναφορά για «ανθρωπιστικές επιπτώσεις» εξαιτίας των μονομερών ενεργειών για τα μέτρα στα σύνορα – για πρώτη φορά χτυπά ο κώδωνας κινδύνου για ανθρωπιστική κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Την ίδια στιγμή, το φάντασμα της ευρωπαϊκής λύσης για το προσφυγικό με τις αποφάσεις που είχαν ήδη υιοθετηθεί, μοιάζει να διαλύεται σε εκείνα που υλοποιήθηκαν μόνο κατ’ ελάχιστον -όπως τις επανεγκαταστάσεις- και σε εκείνα που έχουν μείνει ακόμη στα χαρτιά αλλά πλέον είναι τα μοναδικά στα οποία όλοι καλούν -τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων.
Το πώς θα γινόταν κάτι τέτοιο, πριν καν της συζήτησης για την αποτελεσματικότητά του, είναι τόσο θολό όσο τα πάντα στη συζήτηση: Η συμμετοχή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο για επιτήρηση συνδυάζεται με την πρόταση δημιουργίας ευρωπαϊκής ακτοφυλακής, πάνω στους πόρους της Frontex -το πιο απτό σημείο στο ευρωπαϊκό κείμενο της Πέμπτης, με τη δέσμευση της ολλανδικής προεδρίας για επίτευξη πολιτικής συμφωνίας επ’ αυτού μέχρι το τέλος της θητείας της (δηλαδή τον Ιούνιο).
Το σχέδιο δράσης με την Τουρκία έχει μείνει ακόμη στα χαρτιά και η επικείμενη Σύνοδος με την Άγκυρα στις 7 Μαρτίου θεωρείται προθεσμία προς την ανατολική όχθη του Αιγαίου για να υπάρξουν αποτελέσματα. Η δύσκολη συγκυρία ρίχνει κατά πολύ τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής πλευράς για το τι θα μετρούσε ως δείγμα «καλής θέλησης» από την Άγκυρα: «Χρειάζεται ένα πολιτικό σημάδι, για παράδειγμα ένα πλοίο γεμάτο οικονομικούς μετανάστες που επαναπροωθούνται από την Ελλάδα στην Τουρκία» σχολιάζει ευρωπαίος διπλωμάτης που επικαλείται ο γαλλικός Monde.
Η στήριξη Βερολίνου και Παρισιού στην Αθήνα στο προσφυγικό μπαίνει ωστόσο στην ευρύτερη εικόνα μίας ΕΕ στην οποία δεν είναι μόνο η καγκελάριος Μέρκελ απομονωμένη – πρακτικά απομονωμένες αρχίσουν να μοιάζουν όλες οι χώρες της ΕΕ, καταφεύγοντας σε δράσεις που στοχεύουν να ασκήσουν πίεση (όπως η Αυστρία ή η Ουγγαρία, με το δημοψήφισμα) αλλά κινδυνεύουν να καταλήξουν αφετηρία μονομερών στρατηγικών.
Διπλωματικές πηγές που επικαλείται το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων -και δεν αντικρούουν τις δημόσιες δηλώσεις τους πριν τη συνάντηση- υποστηρίζουν πως οι υπουργοί Γερμανίας και Γαλλίας «τάχθηκαν ενεργά στην πλευρά της Αθήνας, λέγοντας πως έχει κάνει πολλές προσπάθειες και δεν ωφελεί σε τίποτε να συνεχίσουν οι κατηγορίες σε βάρος της, αλλά χρειάζεται αντιθέτως να λάβει βοήθεια».
Ειδικά η Γερμανία είναι που έχει τον κεντρικότερο ρόλο, αλλά υφίσταται και τη μεγαλύτερη πίεση: Βλέπει την ευρωπαϊκή λύση στην οποία επέμενε όχι μόνο να μην εφαρμόζεται, αλλά αντιθέτως χώρες όπως η Αυστρία να παίρνουν μέτρα στην αντίθετη κατεύθυνση ενώ πρωτεύουσες όπως η Βουδαπέστη πιέζουν για πλήρη εγκατάλειψη της μέχρι τώρα στατηγικής (έστω και με την εξαιρετικά δειλή εφαρμογή της).
Στη Σύνοδο με την Τουρκία ελπίζει πρωτίστως για κάποιο φως διεξόδου το Βερολίνο – και συγκεκριμένα η καγκελάριος Μέρκελ, η οποία και εντός Γερμανίας αμφισβητείται για την στάση της στο προσφυγικό (οι μέρες του «θα τα καταφέρουμε» μοιάζουν πλέον πολύ μακρινές) ενώ πλησιάζει η δοκιμασία των τριών κρατιδιακών καλπών της 13ης Μαρτίου. Αυτή η ημερομηνία ήταν και ένας από τους λόγους για τους οποίους η ευρωτουρκική συνάντηση καθορίστηκε για τις 7 Μαρτίου.
Κι όμως, όπως εύστοχα παρατηρεί ο βρετανικός Guardian: Και μόνο το ότι πλέον η συζήτηση στην Ευρώπη έχει μετατοπιστεί από την υποδοχή προσφύγων στη διαχείριση των επιπτώσεων του αποκλεισμού τους «ισοδυναμεί με ομολογία αποτυχία στην ανάπτυξη ενιαίας πολιτικής πολιτικής στην προσφυγική κρίση».
Ο τίτλος που επιλέγει η εφημερίδα είναι ανάλογα εύγλωττος: «Η ΕΕ ετοιμάζεται για ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα μετά τη διαμάχη για τους πρόσφυγες». Όσα δημοσιεύματα του ευρωπαϊκού Τύπου δεν αναφέρονται την Παρασκευή σε «ανθρωπιστική κρίση», επιλέγουν την «αποθήκη ψυχών» (όπως η γερμανική FAZ, η οποία επιπλέον σημειώνει το… οξύμωρο πως «για την Ελλάδα, η Γερμανία δεν έχει πια το ρόλο του κακού»).
