Ακόμη και ο Χιου Χέφνερ αναγκάστηκε να αποδεχθεί τη νέα τάξη πραγμάτων. Το «Playboy» νέας κοπής και νέας γενιάς δεν θα έχει πλέον γυμνό στις σελίδες του, αρχής γενομένης από το εξώφυλλό του. «Με ένα κλικ έχεις πρόσβαση σε όποια εικόνα σεξ επιθυμείς, και μάλιστα δωρεάν. Το γυμνό είναι πασέ σε αυτή τη χρονική συγκυρία» αιτιολόγησε την απόφαση ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας και προέταξε τα αποτελέσματα πρόσφατων δημοσκοπήσεων. Οταν τον περασμένο Αύγουστο περιόρισαν τις εικόνες γυμνού στο website του περιοδικού, οι μοναδικοί επισκέπτες, οι λεγόμενοι unique visitors, αυξήθηκαν από 4 σε 16 εκατομμύρια μέσα σε έναν μήνα, ενώ παράλληλα ο μέσος όρος της ηλικίας των χρηστών μειώθηκε από τα 47 στα 30 χρόνια. Νέες εποχές, νέα ήθη. Τώρα όποιος το επιθυμεί με τη χρήση ενός κινητού και τη συνδρομή των κοινωνικών δικτύων μπορεί να γίνει ο σκηνοθέτης ή/και το μοντέλο σε φωτογραφίες που αφήνουν πολύ λίγα στη φαντασία ή, ακόμη καλύτερα, ακολουθούν τα γούστα και τις επιταγές της κατά γράμμα.
Απενοχοποιημένο και σπαρταριστό
Απειρες οι δυνατότητες και οι συνδυασμοί και το αποτέλεσμα σαφέστατα απενεχοποιημένο, καθόλου σεξιστικό και πολύ συχνά σπαρταριστό. Αυτό αποκαλύπτεται μέσα από την έκδοση «Unlocked» της γκαλερί Atopos cvc, ένα εντυπωσιακό λεύκωμα 512 σελίδων με αξιοσέβαστο δείγμα της φωτογραφικής παραγωγής που ευδοκιμεί στο Internet με θεματική του το γυμνό σώμα αλλά και το «σπιτικό» πορνό. Αυτό που παράγεται με το απόλυτα θεμιτό DIY χάρη στα σύγχρονα μέσα με στόχο το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Πειραματισμός και συχνά –γιατί όχι; –και χαβαλές με μια εσάνς, συχνά και με γερές δόσεις, χίπστερ αισθητικής. Μια γυναίκα αυνανίζεται και ο φωτογράφος Αλεσάντρο Ρουτζέρι τοποθετεί το hand tool του photoshop στο επίμαχο σημείο. Η κολεκτίβα από την Ουκρανία Gorsad βάζει ένα πέος σε ένα ψωμάκι με μαρούλι και ρίχνει και λίγη σάλτσα στο γενετήσιο hot dog. Ολα επιτρέπονται και όλα δοκιμάζονται, καθώς το Διαδίκτυο επιτρέπει την ανωνυμία, το μηδενικό κόστος παραγωγής και την άμεση αξιολόγηση του αισθητικού αποτελέσματος μέσα από τα αυθόρμητα και άδολα likes.
Αυτό είναι λοιπόν το νέο γυμνό. Αυτό που αγαπάει τα παραπανίσια κιλά, τις εκκρίσεις του σώματος και τις ατέλειες του δέρματος –και πού να κρυφτούν αλήθεια με το αυτό το ανελέητο, κλινικό φλας να φωτίζει όσα κρύβει συνήθως κανείς στο σκοτάδι του δωματίου του; Ολη η πραγματικότητα που δεν μας αποκάλυψαν ποτέ οι εκδόσεις τύπου «Playboy», ίσως επειδή γνώριζαν ότι δεν θα μπορούσαμε να την αντέξουμε. Ο Γκι Μπουρντέν, η Ναν Γκόλντιν, ο Νομπουγιόσκι Αράκι, ο Γιούργκεν Τέλερ, μεταξύ άλλων, άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου για τους νέους φωτογράφους οι οποίοι συνθέτουν τα έργα τους, έναν ψηφιακό ντανταϊσμό με μανιφέστο το γυμνό κορμί, μέσα από ένα εκλεκτικό μείγμα photoshop και glitch art (η τέχνη του ψηφιακού εν προκειμένω σφάλματος).
Η αισθητική του μέλλοντος
Ο δημιουργός του «Unlocked» και καλλιτεχνικός διευθυντής της Atopos cvc Βασίλης Ζηδιανάκης είχε πολλή δουλειά να κάνει για να φέρει εις πέρας αυτό το φιλόδοξο πρότζεκτ. Μακριά από το Facebook το οποίο λογόκρινε ολόκληρο… Κουρμπέ και την «Προέλευση του κόσμου» του καθώς δείχνει σε γκρο πλαν ένα αιδοίο, έπεσε πάνω «στον ωκεανό αυτού του υλικού», όπως το χαρακτηρίζει μέσα από το κοινωνικό δίκτυο Tumblr. «Περίπου σαν αρχαιολόγος έπρεπε να ψάξω για να βρω τους δημιουργούς των φωτογραφιών, καθώς πολλοί από αυτούς μπορεί να είναι και ανώνυμοι. Εκανα μια επιλογή και έφτιαξα τελικά ένα έργο, αυτό το λεύκωμα, χρησιμοποιώντας τα έργα των άλλων. Ηθελα να δω πώς διαμορφώνεται η αισθητική του γυμνού σήμερα. Διαπίστωσα ότι είναι υπέροχη, τρομακτική –με την έννοια ότι προκαλεί κατάπληξη ή δέος. Αυτή είναι η αισθητική του μέλλοντος». Ο Ζηδιανάκης είναι και επιμελητής της έκθεσης που φιλοξενείται στην γκαλερί στο Μεταξουργείο ως ένα πρωτότυπο installation, με τους 270 τσίγκους τετραχρωμίας της εκτύπωσης του βιβλίου να δημιουργούν καρτέλες αρχειοθέτησης στα δωμάτια-συρτάρια της Atopos.
«Το γυμνό με απασχολεί πολύ ως βασικό ερευνητικό αντικείμενο της Atopos από την αρχή της ίδρυσής της. Πριν ήταν το ένδυμα και η μόδα, όπως μέσα από την έκθεση «Πτυχώσεις» αλλά και το «Χρααατς», όπου κι εκεί υπήρχε η αγωνία του ανθρώπινου σώματος για την εικόνα του. Αισθάνομαι ότι είναι μια φυσική πορεία για μένα να περάσω από το ντυμένο στο γυμνό. Ολοι μπορούν να φωτογραφίσουν το σώμα τους και να το στείλουν σε κάποιους άλλους ανθρώπους μέσα από τα chats. Ηθελα να θέσω ένα ερώτημα: Πώς έχει επηρεάσει την απεικόνιση του σύγχρονου γυμνού αυτή η εύκολη πρόσβαση; Πώς έχει επηρεάσει τη σεξουαλικότητά μας, κυρίως των νέων ανθρώπων, μια και η δική μας έχει ήδη διαμορφωθεί;». Oσον αφορά το πρώτο σκέλος, ο Ζηδιανάκης λέει ότι «είναι ποπ σήμερα το γυμνό αλλά και με μια πολύ μεγαλύτερη αγωνία για τον προσδιορισμό του φύλου. Πολλοί από τους καλλιτέχνες που δουλεύουν πάνω σε αυτό το ερώτημα είναι γκέι, λεσβίες, στρέιτ». Οσον αφορά το δεύτερο σκέλος, «Είναι μια μεγάλη κουβέντα την οποία ελπίζω να πυροδοτήσει το βιβλίο και επιπλέον μέσα από συζητήσεις του πρότζεκτ «BlahBlahBlah» καλούμε κόσμο να μιλήσει για αυτά τα θέματα».
O Φωκάς και τα μοντέλα χωρίς πρόσωπο
Στο «Unlocked» περιλαμβάνονται 145 φωτογράφοι από όλον τον κόσμο. Ανάμεσά τους και οι Ακης Καράνος, Γρηγόρης Χατζηιωαννίδης, Κωστής Φωκάς, Στέλιος Καλλίνικου, Hope και ο Γιώργος Μαυρόπουλος. «Θα είχα συμπεριλάβει περισσότερους Ελληνες αλλά δεν τους συνάντησα εκεί που έψαξα» λέει ο Ζηδιανάκης. Ο 36χρονος Κωστής Φωκάς έχει συνεργαστεί και στο παρελθόν με την Atopos, ενώ παράλληλα καλείται να παρουσιάσει τη δουλειά του σε πολλές γωνιές της Γης, από το Λονδίνο και το Παρίσι ως το Τορόντο και τη Σάντα Μπάρμπαρα. «Θεωρώ ότι βιώνουμε μια τεράστια αλλαγή, από το πώς παρουσιάζεται ένα έργο τέχνης μέχρι το πώς αντιμετωπίζεται και πόσο επηρεάζεται ο θεατής από αυτό. Ισως είναι πολύ νωρίς ακόμη για να μπορέσουμε να βγάλουμε συμπεράσματα για το πού θα μπορούσε να μας οδηγήσει αυτή η αλλαγή. Πιστεύω ωστόσο ότι έχουν δημιουργηθεί διαφορετικές πλατφόρμες, πιο δημοκρατικές, μέσα από τις οποίες έχουν τη δυνατότητα να εκφραστούν οι καλλιτέχνες. Νομίζω ότι αυτό δίνει την ευκαιρία στον καθένα ξεχωριστά να αντιμετωπίσει αυτή την αλλαγή αυτόνομα και να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία του Internet με τον τρόπο που θα επιλέξει ο ίδιος. Σίγουρα η υπερπληροφόρηση μέσα από πλατφόρμες όπως το Tumblr και το Instagram μπορεί να παραπλανήσει, αλλά όπως όλα τα πράγματα στη ζωή έχουν δύο όψεις, ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και σε αυτή την περίπτωση». Ο Φωκάς αναδείχθηκε μέσα από το Tumblr όπου ξεκίνησε να αναρτά φωτογραφίες του πριν από τέσσερα χρόνια, καθώς ήθελε να γίνει μέλος αυτής της κοινότητας, «ανοιχτής σε κάθε μορφή διαφορετικότητας, σε οτιδήποτε αλλόκοτο και εναλλακτικό, ακριβώς όπως ένιωθα κι εγώ. Θεωρώ ότι το Tumblr άνοιξε ένα πολύ σημαντικό δρόμο σε όσους ένιωθαν μόνοι και δυσλειτουργικοί απέναντι στον καθωσπρεπισμό και στην ωραιοποίηση της σύγχρονης εποχής». Ο Φωκάς, όπως και πολλοί από τους καλλιτέχνες του «Unlocked», δεν αποκαλύπτει τα πρόσωπα των μοντέλων του. «Το πρόσωπο μπορεί εύκολα να προσδιορίσει συναισθήματα και αυτό είναι κάτι που θέλω να αποφύγω συνειδητά. Τα απρόσωπα σώματα δημιουργούν μια αόριστη και αφαιρετική απεικόνιση της ανθρώπινης υπόστασης. Ο,τι κρύβεται στις φωτογραφίες μου είναι το ίδιο σημαντικό με αυτό που φαίνεται».
Στο «Unlocked» περιλαμβάνονται 145 φωτογράφοι από όλον τον κόσμο. Ανάμεσά τους και οι Ακης Καράνος, Γρηγόρης Χατζηιωαννίδης, Κωστής Φωκάς, Στέλιος Καλλίνικου, Hope και ο Γιώργος Μαυρόπουλος. «Θα είχα συμπεριλάβει περισσότερους Ελληνες αλλά δεν τους συνάντησα εκεί που έψαξα» λέει ο Ζηδιανάκης. Ο 36χρονος Κωστής Φωκάς έχει συνεργαστεί και στο παρελθόν με την Atopos, ενώ παράλληλα καλείται να παρουσιάσει τη δουλειά του σε πολλές γωνιές της Γης, από το Λονδίνο και το Παρίσι ως το Τορόντο και τη Σάντα Μπάρμπαρα. «Θεωρώ ότι βιώνουμε μια τεράστια αλλαγή, από το πώς παρουσιάζεται ένα έργο τέχνης μέχρι το πώς αντιμετωπίζεται και πόσο επηρεάζεται ο θεατής από αυτό. Ισως είναι πολύ νωρίς ακόμη για να μπορέσουμε να βγάλουμε συμπεράσματα για το πού θα μπορούσε να μας οδηγήσει αυτή η αλλαγή. Πιστεύω ωστόσο ότι έχουν δημιουργηθεί διαφορετικές πλατφόρμες, πιο δημοκρατικές, μέσα από τις οποίες έχουν τη δυνατότητα να εκφραστούν οι καλλιτέχνες. Νομίζω ότι αυτό δίνει την ευκαιρία στον καθένα ξεχωριστά να αντιμετωπίσει αυτή την αλλαγή αυτόνομα και να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία του Internet με τον τρόπο που θα επιλέξει ο ίδιος. Σίγουρα η υπερπληροφόρηση μέσα από πλατφόρμες όπως το Tumblr και το Instagram μπορεί να παραπλανήσει, αλλά όπως όλα τα πράγματα στη ζωή έχουν δύο όψεις, ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και σε αυτή την περίπτωση». Ο Φωκάς αναδείχθηκε μέσα από το Tumblr όπου ξεκίνησε να αναρτά φωτογραφίες του πριν από τέσσερα χρόνια, καθώς ήθελε να γίνει μέλος αυτής της κοινότητας, «ανοιχτής σε κάθε μορφή διαφορετικότητας, σε οτιδήποτε αλλόκοτο και εναλλακτικό, ακριβώς όπως ένιωθα κι εγώ. Θεωρώ ότι το Tumblr άνοιξε ένα πολύ σημαντικό δρόμο σε όσους ένιωθαν μόνοι και δυσλειτουργικοί απέναντι στον καθωσπρεπισμό και στην ωραιοποίηση της σύγχρονης εποχής». Ο Φωκάς, όπως και πολλοί από τους καλλιτέχνες του «Unlocked», δεν αποκαλύπτει τα πρόσωπα των μοντέλων του. «Το πρόσωπο μπορεί εύκολα να προσδιορίσει συναισθήματα και αυτό είναι κάτι που θέλω να αποφύγω συνειδητά. Τα απρόσωπα σώματα δημιουργούν μια αόριστη και αφαιρετική απεικόνιση της ανθρώπινης υπόστασης. Ο,τι κρύβεται στις φωτογραφίες μου είναι το ίδιο σημαντικό με αυτό που φαίνεται».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ