«Το Ασφαλιστικό έχει λάβει σήμερα τόσο τραγικές διαστάσεις, ώστε δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από μία πολιτική δύναμη μεμονωμένα» δηλώνει ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην υπουργός Τάσος Γιαννίτσης στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα της Κυριακής». «Χρειάζεται κοινή απάντηση σε ένα εκρηκτικό πρόβλημα, όχι στη βάση απλώς της συναίνεσης, αλλά της πολιτικής σύμπραξης στην εξεύρεση λύσεων». Οι αρνήσεις, προσθέτει, είναι πιο επώδυνες από τις αποδοχές και σημαίνουν μετάθεση του λογαριασμού σε άλλους ή στον χρόνο.
Πιστεύετε ότι οι προτάσεις της κυβέρνησης για το Ασφαλιστικό συμβάλλουν σε μια λύση ή είναι άλλη μια προσπάθεια ευκαιριακού χαρακτήρα ώστε να μετατεθεί το πρόβλημα στους επόμενους;
«Εδώ που φτάσαμε, μια λύση του Ασφαλιστικού είναι εξαιρετικά δύσκολη. Απαιτεί εγκατάλειψη ιδεοληψιών, αίσθηση δικαίου, ειλικρίνεια, αλλά και μια αντίληψη της πραγματικότητας από τους ασφαλισμένους. Ασφαλιστικό σημαίνει ρύθμιση της ζωής εκατομμυρίων πολιτών. Γι’ αυτό και οι αλλαγές κάθε λίγα χρόνια αποτελούν περιφρόνηση βασικών αξιών της αξιοπρέπειας και της Δημοκρατίας. Με αλλαγές επί αλλαγών κάθε λίγα χρόνια, ο κόσμος αλαλιάζει και το πρόβλημα αναπαράγεται σε μεγαλύτερο βαθμό. Θεωρώ ότι το Ασφαλιστικό έχει πάρει σήμερα τόσο τραγικές διαστάσεις, ώστε δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από μία πολιτική δύναμη μεμονωμένα. Χρειάζεται κοινή απάντηση σε ένα εκρηκτικό πρόβλημα, όχι στη βάση απλώς της συναίνεσης, αλλά της πολιτικής σύμπραξης στην εξεύρεση λύσεων. Ας ξεχάσουν όλοι τι έχουν πει ή τι έχουν κάνει, ας σταματήσει ο ένας να ρίχνει τις ευθύνες για το σημερινό πρόβλημα στον άλλον ή να προσβλέπει σε πελατεία στις πλάτες του προβλήματος. Ολα αυτά μπορούν να συνεχιστούν σε άλλα θέματα. Ζητούμενο είναι να αποτραπούν χειρότερες και πιο βάναυσες εξελίξεις».
Εκτιμάτε ότι έτσι όπως έχουν τοποθετηθεί τα κόμματα μπορεί να υπάρξει έστω συναίνεση για το Ασφαλιστικό; Και αν υπάρξει, αρκεί για να βγούμε από τον φαύλο κύκλο των μεταρρυθμίσεων σε περιβάλλον ύφεσης χωρίς ανάπτυξη;
«Η λύση δεν μπορεί παρά να έρθει από επάνω. Με όσα έχουν προηγηθεί, η κοινωνία δεν μπορεί να είναι πρόθυμη να δεχθεί κι άλλα επώδυνα μέτρα. Ωστόσο, τι σημαίνει αυτό; Αν δεν γίνει τίποτα, τα επώδυνα μέτρα θα έρθουν από την ίδια την πραγματικότητα. Οπως τα τελευταία χρόνια. Αλλαγές που έχουν συνοχή δίνουν προοπτική, σταθμίζουν σωστά καταστάσεις, ανατρέπουν μακροχρόνιες ανισότητες και αδικίες, είναι αναγκαίες. Οι αρνήσεις είναι πιο επώδυνες από τις αποδοχές. Σημαίνουν μετάθεση του λογαριασμού σε άλλους ή στον χρόνο. Οποιος δεν υπνοβατεί βλέπει ότι τέτοιες ηρωικές αρνήσεις έχουν πολλαπλά επώδυνες συνέπειες για άλλους, για όλη τη χώρα τελικά. Ωστόσο, έχετε δίκιο, η λύση στο πρόβλημα δεν μπορεί να προέλθει μόνο από το Ασφαλιστικό. Απαιτείται, πλέον, μια συνολική δράση, κατά μήκος μιας αλυσίδας αλληλεπιδράσεων μεταξύ αναπτυξιακής δυναμικής και ασφαλιστικού συστήματος».
Συμφωνείτε με τον ταξικό διαχωρισμό που έκανε ο Αλέξης Τσίπρας μεταξύ πλούσιων και φτωχών δικηγόρων, αγροτών, ελεύθερων επαγγελματιών, ώστε να είναι ο πλούτος η διαχωριστική γραμμή για την ασφαλιστική τους αντιμετώπιση;
«Τα κεντρικά εργαλεία για να πετύχεις κοινωνική δικαιοσύνη και να μπορείς να ασκήσεις κοινωνική πολιτική είναι το φορολογικό σύστημα, η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, η κατάργηση των αναρίθμητων προνομιακών καθεστώτων, οι πραγματικές κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των κανόνων του παιχνιδιού, το συμμάζεμα της σπατάλης δημόσιων πόρων, η ολοκληρωμένη πολιτική αντίληψη. Οσο ο πλούτος και η φτώχεια είναι εκεί, και απλώς εμφανίζονται στη σκηνή της πολιτικής αντιπαράθεσης, τόσο οι πιθανότητες αντιμετώπισής τους θα μειώνονται».
Εχετε ταχθεί υπέρ μιας κεφαλαιοποιητικής διάστασης στο ασφαλιστικό σύστημα. Θεωρείτε ότι είναι ώριμες οι συνθήκες για να διευρυνθεί το δημόσιο διανεμητικό σύστημα;
«Ποιες άλλες συνθήκες πρέπει να συντρέξουν; Το διανεμητικό δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης πλεονεκτεί έναντι του κεφαλαιοποιητικού, όσο το Δημόσιο σέβεται τους ασφαλισμένους και τους κανόνες που το ίδιο έχει θεσπίσει. Το Ασφαλιστικό από σύστημα δίκαιης προστασίας έχει γίνει εργαλείο ικανοποίησης πολιτικών παιγνίων. Από τη στιγμή που το κράτος δεν διαχειρίζεται με αξιοπιστία το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα, απονέμει με αυθαίρετο τρόπο ασφαλιστικά δικαιώματα, περικόπτει χωρίς κριτήρια υφιστάμενα δικαιώματα, έχει αφήσει το σύστημα να εκτροχιαστεί ή έχει θέσει σε κίνδυνο τις συντάξεις εκατομμυρίων προσώπων, η αξιοπιστία ασφαλιστικού συστήματος και κράτους έχει καταρρεύσει. Ενα συμπληρωματικό κεφαλαιοποιητικό σύστημα μπορεί, τουλάχιστον, να αποκαταστήσει εν μέρει την εμπιστοσύνη ότι ο ασφαλισμένος θα εισπράξει τα ποσά που έχει αποταμιεύσει κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου. Με την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι το σύστημα θα λειτουργεί με θεσμικά κατοχυρωμένες και αποτελεσματικές ρυθμίσεις και ότι θα βρεθεί τρόπος να καλυφθεί η πρόσθετη μεταβατική χρηματοδότηση που απαιτείται. Η ύπαρξη των δύο αυτών προϋποθέσεων δεν είναι καθόλου αυτονόητη σε μια χώρα με τόσο ισχυρά προβληματικά φαινόμενα στη λειτουργία της».


Οι αντιδράσεις και τα άδικα προνόμια
«Οι νέες γενιές θα πρέπει να ξεπληρώσουν τερατώδη χρέη»

Μπορεί σε αυτή τη φάση να υπάρξει μια λύση που να κατανέμει δίκαια τα βάρη και να μην τα μεταθέτει στις επόμενες γενιές;

«Κατ’ αρχάς ας μη μιλάμε για το μέλλον. Η μετάθεση αυτή έχει ήδη συντελεστεί. Ο πόλεμος των γενεών έχει ξεκινήσει. Ας σκεφτούμε τι τερατώδη χρέη θα κληθούν να ξεπληρώσουν οι νέες γενιές επειδή οι προηγούμενες στηρίξαμε την ευημερία μας στον συνεχή δανεισμό. Ας σκεφτούμε τι σημαίνει ότι άτομα 55 ετών παίρνουν σύνταξη εσαεί και ο άνεργος δεν παίρνει τίποτα. Ας σκεφτούμε την πτωτική πορεία στην οποία βρέθηκαν οι νέοι μέσα σε λίγα χρόνια. Με όλα αυτά, κεντρική μας υποχρέωση είναι να πετύχουμε μια πιο ισόρροπη διαγενεακή σχέση. Θέσατε και το θέμα της δικαιοσύνης. Αυτό επίσης πρέπει και μπορούμε να το λύσουμε εμείς. Το συνταξιοδοτικό σύστημα δεν είναι δίκαιο. Για άλλους είναι μια μεγαλειώδης θεατρική παράσταση και για άλλους μια πραγματική τραγωδία. Για ίδιες συντάξεις άλλοι πληρώνουν πολλά, άλλοι λιγότερα και άλλοι ελάχιστα. Πίσω από τη λυσσαλέα αντίσταση απέναντι στην υιοθέτηση κοινών κανόνων και πίσω από τις δακρύβρεκτες τοποθετήσεις, που αποβλέπουν στο να αποτρέψουν τη λειτουργία της σκέψης, βρίσκονται τα άδικα προνόμια και ο άνισος συσχετισμός δύναμης τον οποίο αυτά έχουν εμπεδώσει».
Υποστηρίζετε τον διαχωρισμό της κοινωνικής πολιτικής από το ασφαλιστικό σύστημα. Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
«Οπως σε κάθε χώρα με οργανωμένο σύστημα κοινωνικής πολιτικής. Εμείς τι κώλυμα έχουμε; Η σύγχυση των δύο πολιτικών είναι καταστροφική για την κοινωνική πολιτική και διαβρωτική για το ασφαλιστικό σύστημα. Εχει ως συνέπεια να θεσμοθετούνται κοινωνικές παροχές στη λογική μιας βραχυπρόθεσμης αλληλεγγύης, που όμως υπονομεύουν τα θεμέλια της αλληλεγγύης του ασφαλιστικού συστήματος μεσοπρόθεσμα. Η απονομή συντάξεων ως εργαλείο κοινωνικής πολιτικής έχει κάνει σχεδόν τη μισή Ελλάδα συνταξιούχο. Ποιες ρυθμίσεις μπορούν να αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο πρόβλημα; Καμιά. Οι πόροι για κοινωνική πολιτική, αλλά και για την Υγεία, την Παιδεία, τις επενδύσεις απορροφώνται για συντάξεις. Το συνταξιοδοτικό σύστημα πρέπει να έχει την κοινωνική διάσταση που από τη φύση του οφείλει να έχει, αλλά η κοινωνική πολιτική οφείλει να έχει διακριτό χαρακτήρα και να καλύπτει ευρύτατες ανάγκες προσώπων και οικογενειών, που δεν έχουν τις προϋποθέσεις και γι’ αυτό δεν είναι λογικό να πάρουν σύνταξη στη φάση που βρίσκονται».

Τα αιτήματα
Οι διαδηλώσεις για το Ασφαλιστικό προωθούν δίκαια αιτήματα;
«Προφανώς, το τι προτείνεται έχει μεγάλη σημασία. Οταν όμως κατεβαίνει κόσμος στους δρόμους το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί με όρους δικαίου και αδίκου. Ο,τι συμβαίνει είναι αναπόφευκτο. Και το 2001 ήταν όλοι στους δρόμους, αλλά το πραγματικό αποτέλεσμα λίγα χρόνια μετά ήταν αναπόφευκτα καταστροφικό. Στο δράμα, το ένα αναπόφευκτο συγκρούεται με το αντίθετο αναπόφευκτο. Το καλύτερο είναι να βρίσκεται λύση που θα σταθμίζει όλους τους παράγοντες».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ