Ο Κυριάκος πίσω από τον Μητσοτάκη

Ο νέος πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, ο 47χρονος Κυριάκος Μητσοτάκης, αποτελεί χωρίς αμφιβολία το πρόσωπο της εβδομάδας. Ενώ πολλοί είχαν προεξοφλήσει την ήττα του, εκείνος εργάστηκε επίμονα και τελικώς έπεισε τα μέλη του κόμματος να τον εμπιστευτούν. Μέλος μιας επιδραστικής πολιτικής οικογένειας, με καλές σπουδές και ασυνήθιστο λόγο καθώς είναι, η συζήτηση γύρω από το πρόσωπό του δεν θα σταματήσει εδώ. Ποιος είναι, όμως, στην πραγματικότητα ο νέος αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Η μέχρι τώρα πορεία του είναι γεμάτη σημαντικά γεγονότα συνυφασμένα με τη συναρπαστική ελληνική πολιτική ζωή από το 1968 και έπειτα.

Η τελευταία εγκυμοσύνη της Μαρίκας Μητσοτάκη ήρθε σε μια περίοδο κάθε άλλο παρά βολική, τόσο για την ίδια όσο και για την οικογένειά της. Από την εκδήλωση του πραξικοπήματος του 1967, ο σύζυγός της, τότε βουλευτής και μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ήταν εξαναγκασμένος από τη χούντα να παραμένει έγκλειστος στο σπίτι του. Η ίδια η Μαρίκα Μητσοτάκη αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα με τη μέση της εξαιτίας της πολιομυελίτιδας που είχε περάσει σε νεότερη ηλικία, τα οποία θα επιβάρυνε μία ακόμη, τέταρτη, εγκυμοσύνη. Κι όμως, όχι μόνο ήρθε, αλλά έγινε γνωστή δημοσίως με έναν ανορθόδοξο τρόπο.

Το φθινόπωρο του 1967, το σπίτι της οικογένειας Μητσοτάκη ήταν περιστοιχισμένο από αστυνομικούς και πράκτορες της χούντας. Κάποια στιγμή –προφανώς σκοπίμως –ένας από αυτούς προκάλεσε τη Μαρίκα να τον βρίσει, και εκείνη το έκανε (και με το παραπάνω μάλιστα, σημειώνουν όσοι τη θυμούνται να αφηγείται την ιστορία), με αποτέλεσμα να καταδικαστεί από το στρατοδικείο σε τέσσερις μήνες φυλάκιση. Και τότε, μετά τη διαδικασία της ακρόασης, αφού της είχε επιβληθεί η ποινή, ο συνήγορός της ανακοίνωσε δημοσίως στο δικαστήριο ότι η κατηγορουμένη βρισκόταν στον τέταρτο μήνα της εγκυμοσύνης. Ολοι πάγωσαν και η ποινή μετατράπηκε σε τέσσερις μήνες με αναστολή. Η γέννηση του πρώτου γιου της οικογένειας Μητσοτάκη ήρθε λίγους μήνες αργότερα.

«Είναι παράξενο, γιατί ενώ τα κορίτσια με είχαν ταλαιπωρήσει πολύ στις γέννες τους, ο Κυριάκος ήρθε στον κόσμο μέσα σε μισή ώρα» έχει πει η Μαρίκα Μητσοτάκη για τη γέννηση του γιου της. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης γεννήθηκε στο μαιευτήριο «Ελενα» στις 4 Μαρτίου του 1968. Ενώ η Μαρίκα είχε λάβει πολλά λουλούδια με τη γέννηση των τριών θηλυκών της οικογενείας, η ποσότητα των λουλουδιών που έλαβε όταν γεννήθηκε «ο γιος» αντανακλά τις αντιλήψεις στην Ελλάδα της εποχής: Ηταν τόσο πολλά, που μοίρασε κάποια και στα υπόλοιπα δωμάτια του μαιευτηρίου.

Τον Δεκαπενταύγουστο της ίδιας χρονιάς, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης καταφέρνει να αποδράσει στο Παρίσι. Την ίδια περίοδο, μιλώντας στον γαλλικό Τύπο, δηλώνει: «Ο γιος μου είναι έξι μηνών και, μάλλον, ο πιο νεαρός πολιτικός κρατούμενος στον κόσμο». Ο αβάφτιστος ακόμη Κυριάκος (πήρε το όνομα του πατέρα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, βουλευτή Χανίων, μακεδονομάχου και αρχηγού των Εθελοντικών Σωμάτων στους Βαλκανικούς Πολέμους) θα ξανάβλεπε τον πατέρα του σε περίπου έντεκα μήνες, όταν η χούντα θα εξέδιδε διαβατήρια στη μητέρα του και στις τρεις αδελφές του, Ντόρα, Αλεξάνδρα και Κατερίνα. Τότε έφυγαν ακτοπλοϊκώς για τη Βενετία και από εκεί για το Παρίσι. Μάλιστα, όταν έφτασαν στο Παρίσι και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έσκυψε να αγκαλιάσει τον γιο του, αυτός αποτραβήχτηκε, καθώς δεν τον είχε στη μνήμη του ως πατέρα.

Στο Παρίσι, εγκαταστάθηκαν σε διαμέρισμα στον αριθμό 1 της οδού Μιραμπό, όπου διέμενε ήδη ο εξόριστος πολιτικός. Ηταν εκείνη την περίοδο, μάλιστα, που θα πρέπει να χρεωθεί στην Ντόρα η σωτηρία του Κυριάκου… από τις φλόγες. Ενα βράδυ του 1970, οπότε το ζεύγος Μητσοτάκη είχε βγει για διασκέδαση, είχαν μείνει μόνες οι τρεις κόρες στο σπίτι, η 15χρονη Ντόρα, η 13χρονη Αλεξάνδρα και η 10χρονη Κατερίνα, μαζί με την γκουβερνάντα, να προσέχουν το μωρό. Ενώ οι τέσσερίς τους παρακολουθούσαν ένα έργο του Χίτσκοκ στην τηλεόραση, η Ντόρα, πέντε λεπτά πριν τελειώσει η ταινία, νύσταξε και πήγε προς το δωμάτιό της. Διαβαίνοντας το χολ διαπίστωσε ότι βγαίνει καπνός από το δωμάτιο όπου κοιμόταν το μωρό. Μπήκε μέσα στους καπνούς, το τύλιξε με μια κουβέρτα, το πήρε μαζί της και ειδοποίησε να κατέβουν όλοι κάτω. Το σπίτι κάηκε ολοσχερώς.

Πέρα από το περιστατικό του Παρισιού, πολλοί θυμούνται τον Κυριάκο να μεγαλώνει κοντά στην οικογένεια της Ντόρας Μπακογιάννη και να περνάει πολύ χρόνο με τα παιδιά της, καθώς ήταν πιο κοντά στην ηλικία∙ με την Αλεξία Μπακογιάννη έχει οκτώ χρόνια διαφορά και με τον σημερινό Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας, Κώστα Μπακογιάννη, έχει δέκα. Συχνά έκαναν όλοι μαζί εκδρομές στην Ευρυτανία. Πολύ στενή ήταν η σχέση του και με τον Παύλο Μπακογιάννη, ο οποίος του είχε μεγάλη αδυναμία. Οταν δολοφονήθηκε από τη «17 Νοέμβρη» το 1989, ο Κυριάκος ήταν μόλις 21 ετών. Η εμπειρία αυτή έχει κάνει τον Κυριάκο, όπως και όλα τα μέλη της οικογένειας, ιδιαιτέρως ευαισθητοποιημένο σε θέματα αντιμετώπισης της τρομοκρατίας.

Γενικώς, η δεκαετία του ’80 ήταν μια ταραγμένη δεκαετία για τον Κυριάκο, όπως και για κάθε άλλο μέλος της οικογένειας Μητσοτάκη. Εως το 1984, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε καταφέρει όχι μόνο να ενταχτεί στη Νέα Δημοκρατία (το 1978, μετά τη βραχύβια περιπέτεια του Κόμματος Νεοφιλελευθέρων), αλλά και να αναπτύξει πολύ καλές σχέσεις με τον Ευάγγελο Αβέρωφ. Και τελικώς, να διαδεχτεί τον τελευταίο στην προεδρία του κόμματος, κερδίζοντας (με 70 έναντι 41 ψήφων στην κεντρική επιτροπή του κόμματος) τον Κωστή Στεφανόπουλο, που τότε εθεωρείτο φαβορί στην εσωκομματική μάχη και στηριζόταν από τα καραμανλικά στελέχη. Πολλοί, μάλιστα, το τελευταίο διάστημα έσπευσαν να επισημάνουν αναλογίες της περιόδου εκείνης με την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη την προηγούμενη Κυριακή. Σε μια πολύ διαφορετική Ελλάδα, μέρος ενός πολύ διαφορετικού κόσμου, ένας Μητσοτάκης αρχίζει ως αουτσάιντερ και εξελίσσεται σε κυρίαρχο.

Ενώ ο Κυριάκος περνούσε την εφηβεία, ο πατέρας του προσέγγιζε ολοένα και περισσότερο την εξουσία, ώσπου τελικά εξελέγη πρωθυπουργός σε μια ταραγμένη περίοδο, τον Απρίλιο του 1990. Ο σημερινός πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας ήταν 22 ετών, είχε αποφοιτήσει με τιμητική διάκριση «summa cum laude» από το αμερικανικό Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και εργαζόταν στην επενδυτική τράπεζα Chase του Λονδίνου. Το 1991 επέστρεψε στην Ελλάδα για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Ενώ, αυτονοήτως, το παιδί του πρωθυπουργού θα μπορούσε να έχει ευνοϊκή μεταχείριση, στην οικογένεια έγινε μεγάλο θέμα και τελικώς υπηρέτησε στη Νέα Αγχίαλο στον Βόλο. Στο πρώτο επισκεπτήριο εμφανίστηκε όλη η οικογένεια, συμπεριλαμβανομένου βεβαίως και του τότε πρωθυπουργού. Μετά τη θητεία του, επέστρεψε στις ΗΠΑ για το μεταπτυχιακό του στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, το οποίο μάλιστα ολοκλήρωσε συντομότερα από τα προβλεπόμενα δύο έτη.

Η ενασχόληση με την πολιτική ήρθε αρκετά αργά και όχι ως μέρος μιας διαδικασίας «του σωλήνα». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης για πολλά χρόνια προτιμούσε την αγορά. Από το 1995 έως το 1997 εργαζόταν στη συμβουλευτική εταιρεία McKinsey στο Λονδίνο. Το 1997 επέστρεψε στην Ελλάδα για να εργαστεί στα venture capital funds της Alpha Bank και της Εθνικής διαδοχικά, έως το 2003. Επρόκειτο για μια δραστηριότητα σχετικά νέα στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’90 και οι επενδύσεις υψηλού ρίσκου που πραγματοποιούν τα venture capital funds σίγουρα δεν αποτελούν ακόμη και σήμερα σπουδαίο μέρος της ελληνικής χρηματοοικονομικής πραγματικότητας.

Με την επιστροφή του στην Αθήνα, εγκαθίσταται στο «αρχηγείο» της οικογένειας στην οδό Αραβαντινού. Ενώ το τότε διαμέρισμά του διέθετε θαυμάσια θέα προς τους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου, όσοι το είχαν επισκεφτεί δεν το χαρακτήριζαν σε καμία περίπτωση πολυτελές. Ηταν μικρό, «εργένικο» και λιτό στη διακόσμησή του. Ο ελληνικός σκανδαλοθηρικός Τύπος υποδέχτηκε «καταλλήλως» τον «διάδοχο της οικογένειας» πίσω στην Ελλάδα. Ηδη από τις αρχές του 1997, «ξεπηδούσαν» δημοσιεύματα που τον εμφάνιζαν να διατηρεί δεσμό με την κόρη του τέως βασιλιά, Αλεξία. Ενας Μητσοτάκης με την κόρη του Κωνσταντίνου; Αυτό μάλιστα, ήταν σκάνδαλο.

Oμως, η πραγματικότητα ήταν κατά πολύ διαφορετική. Διατηρούσε ήδη δεσμό με τη δυναμική Ελληνοπολωνή, γόνο φαρμακοβιομήχανου, συμφοιτήτριά του από τα χρόνια του Χάρβαρντ και επίσης απασχολούμενη στα χρηματοοικονομικά, ως ανώτερο στέλεχος στο private banking της Deutsche Bank, συνιδιοκτήτρια σήμερα της εστέτ φίρμας ρούχων Zeus+Dione, Μαρέβα Γκραμπόφσκι, την οποία μέσα στην ίδια χρονιά θα παντρευόταν. Προκαλώντας, βεβαίως, ακόμη ένα κύμα δημοσιευμάτων για το κατά πόσο την «εγκρίνει» η Μαρίκα, που, ωστόσο, της έστελνε ανελλιπώς τάπερ με φαγητό.

Το 1997, γεννιέται και το πρώτο τους παιδί, η Σοφία, ενώ την επόμενη χρονιά το δεύτερο, ο Κωνσταντίνος. Το 2003, λίγο πριν ο Κυριάκος πολιτευτεί για πρώτη φορά, γεννιέται η Δάφνη. «Στη Μαρέβα, τη Σοφία, τον Κωνσταντίνο και τη Δάφνη» έστειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης «το μεγαλύτερο ευχαριστώ», τη βραδιά της εκλογής του. Μάλιστα, στην είσοδο του πολιτικού του γραφείου στην οδό Ευφρονίου στο Παγκράτι καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου υπήρχε μια ζωγραφιά της Δάφνης. Ωστόσο, το διάστημα από το 2008 έως το 2013, υπό την πίεση της πολιτικής καριέρας του Κυριάκου, το ζευγάρι είχε άτυπα χωρίσει, περίοδο για την οποία έχουν μιλήσει πολλές φορές δημοσίως.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πολιτεύτηκε για πρώτη φορά στις εκλογές του 2004, όταν η Νέα Δημοκρατία αναδείχτηκε κυβέρνηση. Παρόλο που ήρθε πρώτος σε σταυρούς στη Β‘ Αθηνών –το ίδιο συνέβη και στις εκλογές του 2007 –δεν αξιοποιήθηκε σε καμία κυβερνητική θέση από τον Κώστα Καραμανλή. Ωστόσο, υπήρξε ενεργός τόσο στη Βουλή όσο και εκτός. Επανεξελέγη στις εκλογές του 2009, όμως το σκηνικό ήταν διαφορετικό –το ΠαΣοΚ βρέθηκε στην εξουσία, ο Αντώνης Σαμαράς έγινε τελικώς πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και η Ελλάδα υποδέχθηκε το Μνημόνιο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξαρχής είχε ταχθεί υπέρ της ψήφισης του Μνημονίου από ευρύτερη πλειοψηφία, που να περιλαμβάνει και τη Νέα Δημοκρατία. Δεν εισακούστηκε∙ τουναντίον, κατακρίθηκε ως «μνημονιακός» σε μια «αντιμνημονιακή» Νέα Δημοκρατία, αλλά ανέλαβε υπεύθυνος του τομέα περιβάλλοντος.

Με την αποχώρηση της Δημοκρατικής Αριστεράς από το κυβερνητικό σχήμα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης στην κυβέρνηση του «εχθρού» των Μητσοτάκηδων, Αντώνη Σαμαρά. Κατακρίνεται για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων που σχεδιάζει, αντιμετωπίζει σχεδόν καθημερινά διαδηλωτές έξω από το υπουργείο στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας και προσπαθεί να διαπραγματευτεί με μια αδιάλλακτη τρόικα το ζήτημα της κινητικότητας. Παραμένει ψύχραιμος, χαμογελαστός, αλλά και σίγουρος για τις κινήσεις του.

Οσοι τον γνωρίζουν μιλούν για έναν πολιτικό που συνδυάζει τον οικονομικό φιλελευθερισμό του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με τον κοινωνικό φιλελευθερισμό της Ντόρας και του Παύλου Μπακογιάννη, πράγμα που φάνηκε και με την υπερψήφιση της επέκτασης του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια σε μια κρίσιμη στιγμή για τον ίδιο. Οι εχθροί του, εντός και εκτός Νέας Δημοκρατίας, μέχρι και σήμερα τον κατηγορούν ως νεοφιλελεύθερο και, όσο πιο αριστερά πηγαίνει κάποιος, «γιάπη».

Ο ψηλός αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει τους ίδιους πέντε κολλητούς φίλους, εδώ και περίπου τριάντα χρόνια, από τότε που ήταν μαθητής στο Κολλέγιο Αθηνών. Μάλιστα, κάθε καλοκαίρι περνούν οι πέντε τους μία εβδομάδα διακοπών στο σπίτι της οικογένειας Μητσοτάκη στην Κρήτη. Οι περισσότεροι από αυτούς εργάζονται ως στελέχη επιχειρήσεων. Συνήθως κάνουν πλάκα για τη μύτη τους, για το πόσες άσπρες τρίχες έχει ο καθένας, για το ύψος τους… Εναν από αυτούς ο Κυριάκος συνήθιζε να τον αποκαλεί για πλάκα «κοντό». Ωσπου εκείνος, ο οποίος θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, του απάντησε: «Εχεις καταλάβει ότι είσαι ο μόνος Ελληνας που είναι πιο κοντός από τον πατέρα του, από την αδελφή του και από την ανιψιά του;».

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποτελεί σίγουρα μια σύνθετη και ασυνήθιστη περίπτωση έλληνα πολιτικού –σίγουρα μοναδική αρχηγού αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δεν είναι ακριβώς σαφές το τι ήταν εκείνο που προτίμησαν επάνω του οι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας και τον εξέλεξαν πρόεδρο. Είναι βέβαιο ότι ο καθένας έβλεπε κάτι ελαφρώς διαφορετικό. Ωστόσο, η εκλογή του ερμηνεύτηκε μαζικά ως μια ευκαιρία για αλλαγή γενιάς, νοοτροπίας και διαλεκτικής στην πολιτική ζωή. Αυτό είναι το στοίχημά του. Γνωρίζοντας άγνωστες πτυχές του, παίρνει κάποιος μια ιδέα για το κατά πόσο ο 47χρονος πολιτικός μπορεί να το επιτύχει.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 17 Ιανουαρίου 2016