Νομιμοποίηση αυθαιρέτων και στον καιρό του ΣΥΡΙΖΑ

Ερχεται εντός των επομένων ημερών η δέκατη ρύθμιση για τα αυθαίρετα, αυτή τη φορά με τη βούλα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Το ζήτημα παραμένει «καυτό» εδώ και περίπου 50 χρόνια. Ηταν το 1968 όταν είχε θεσπιστεί ο πρώτος νόμος για την τακτοποίηση αυθαιρέτων, ενώ από το 1977 και μετά διαιωνίζεται η κατ’ εξακολούθηση νομοθέτηση, συνήθως ατελέσφορη, τόσο με την εναλλαγή των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠαΣοΚ όσο και τώρα με την «πρώτη και δεύτερη φορά Αριστερά».

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναμένεται να καταθέσει τη σχετική ρύθμιση στο επόμενο νομοσχέδιο που θα εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή. Απώτερος στόχος, πέρα από τον εισπρακτικό, είναι να βάλει ένα τέλος στην πολεοδομική παρανομία. Ωστόσο,η ιστορία έχει δείξει ότι μετά από κάθε ρύθμιση νομιμοποίησης εμφανίζεται μια νέα γενιά αυθαιρέτων, με πιο πρόσφατο και τρανταχτό το παράδειγμα της Μυκόνου, όπου αυθαίρετες βίλες άρχισαν να… φύονται στο νησί η μία μετά την άλλη «θεμελιώνοντας» πάνω στον νόμο Παπακωνσταντίνου (4014/11).

Παρά την προεκλογική ρητορική τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και των Οικολόγων Πρασίνων ενάντια στη νομιμοποίηση αυθαιρέτων, ο οικολόγος αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος κ.Γιάννης Τσιρώνηςεμφανίζεται να επιδιώκει νομοθετική πρόβλεψη η οποία, όπως υποστηρίζει, θα θέτει φραγμούς και αυστηρά κριτήρια για την υπαγωγή σε αυτήν των παράνομων κτισμάτων.

Η «τακτοποίηση» αυθαιρέτων θα εξαρτάται από τη φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής και θα υπαγορεύεται από χωροταξικά και περιβαλλοντικά κριτήρια. «Δεν μπορεί να έχει την ίδια αντιμετώπιση εκείνος που έχει 10% υπέρβαση της επιτρεπόμενης δόμησης με εκείνον που την έχει ξεπεράσει κατά 200% και μάλιστα να πληρώνουν περίπου το ίδιο πρόστιμο. Δεν είναι λογικό η τακτοποίηση ενός αυθαιρέτου να είναι φθηνότερη από την έκδοση άδειας δόμησης» δηλώνει στο «Βήμα» ο κ. Τσιρώνης.

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό, η νέα ρύθμιση θα «κουμπώσει» με την πολεοδομική και χωροταξική μεταρρύθμιση που αποτελεί απαίτηση των δανειστών αλλά και με τα περιφερειακά χωροταξικά σχέδια (προσδιορίζουν τηδιάρθρωση του χώρου σε επίπεδο Περιφέρειας),τα οποία ωστόσο δεν έχουν ολοκληρωθεί και βρίσκονται σε εκκρεμότητα εδώ και χρόνια.

«Είναι άλλο μια μικρή υπέρβαση στη δόμηση της τάξεως του 10% σε μια αραιοκατοικημένη περιοχή και άλλο στην πόλη, να έχει κάποιος κολλήσει στη μεσοτοιχία του γείτονα και να του στερεί το δικαίωμα δόμησης» σημειώνει ο κ. Τσιρώνης, τονίζοντας ότι σε κάθε περιοχή θα νομιμοποιείται συγκεκριμένος αριθμός αυθαιρέτων, ανάλογα με τα πόσα «αντέχει» με βάση τη φέρουσα ικανότητα.

Εκπτώσεις για τους μη έχοντες

Η νέα νομοθεσία για τα αυθαίρετα που ετοιμάζει η κυβέρνηση θα είχε ήδη εισαχθεί προς συζήτηση στη Βουλή αν δεν είχε «κολλήσει» σε μια διάταξη που αφορά την ελάφρυνση των προστίμων για τους μη έχοντες.Οπως αναφέρει ο κ. Τσιρώνης, επιθυμία της κυβέρνησης είναι να δώσει ένα κοινωνικό πρόσημο στη ρύθμιση και να υπάρξειδιαφοροποίηση στα πρόστιμα για όσους ιδιοκτήτες δεν έχουν ακόμη υπαχθεί στον 4178/13 (η προθεσμία υπαγωγής λήγει στις 8 Φεβρουαρίου) διότι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα.

Ωστόσο, από τα επιτελεία των υπουργείων Περιβάλλοντος και Οικονομικών αναζητείται ο τρόπος που θα γίνει η διάκριση ώστε να μη δημιουργείται αθέμιτη εύνοια για μια κατηγορία πολιτών και να μην ακυρωθεί η ρύθμιση από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) ως αντισυνταγματική.

Με τον χρόνο να πιέζει, αν δεν βρεθούν εγκαίρως τα κριτήρια για την ασφαλή καταγραφή της περιουσίας και των εισοδημάτων για τους «μη έχοντες», η νέα ρύθμιση θα κατατεθεί χωρίς την ευνοϊκή διάταξη, η οποία, όπως υπογραμμίζει ο κ. Τσιρώνης, θα περιληφθεί σε μια επόμενη τροπολογία.

Υψηλότερα πρόστιμα για τους έχοντες

Σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος, στην τροπολογία που θα κατατεθεί άμεσα θα προβλέπεται παράταση της προθεσμίας νομιμοποίησης αυθαιρέτων με αρχικά κλιμακωτή επιβάρυνση στα πρόστιμα για τις νέες υπαγωγές.

Για τους αυθαιρετούχους που δεν αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και οι οποίοι δεν σπεύσουν να τα νομιμοποιήσουν πριν από τις 8 Φεβρουαρίου, όπως σημειώνει ο κ. Τσιρώνης, «τα πρόστιμα θα αυξηθούν». Πάντως διευκρινίζει ότι από τις νέες ρυθμίσεις δεν θα θιγούν όσοι ιδιοκτήτες έχουν ήδη υποβάλει σχετικό φάκελο.

Ως σήμερα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), 941.470 αυθαίρετα έχουν υπαχθεί στους δύο τελευταίους νόμους τακτοποίησης. Οι εισπράξεις από παράβολα και πρόστιμα φτάνουν το 1,5 δισ. ευρώ, ενώ απομένουν να εισπραχθούν άλλα 1,8 δισ.

40 χρόνια νόμοι«τακτοποίησης»

Ο αναγκαστικός νόμος 410/1968 προέβλεπε την εξαίρεση από την κατεδάφιση όλων των αυθαίρετων κατασκευών εντός σχεδίου πόλεως. Περίπου δέκα χρόνια αργότερα ακολουθεί ο Ν. 720/1977, ο οποίος επίσης έδινε δυνατότητα γενικής εξαίρεσης από την κατεδάφιση, αλλά αυτή τη φορά όχι μόνο εντός αλλά και εκτός σχεδίου πόλεως (εξαιρούνταν αυθαίρετα σε αιγιαλό και δασικές εκτάσεις). Η ρύθμιση κρίθηκε αντισυνταγματική το 1980.

Ακολούθησε ο νόμος 1337/1983 που έθετε σε νέες βάσεις το πολεοδομικό δίκαιο, ο οποίος συμπληρώθηκε από τον 1521/1985 με τη δυνατότητα εξαίρεσης από την κατεδάφιση και νέων κατασκευών με μικρές παραβάσεις. Ωστόσο το ΣτΕ περιόρισε την ισχύ της ρύθμισης στα αυθαίρετα που είχαν ανεγερθεί πριν από το 1983.

Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο ακύρωσε και τους νόμους που ακολούθησαν τη δεκαετία του 2000 (Ν. 3044/2002 και 3775/2009). Ωστόσο έκρινε ως συνταγματικό τον νόμο Μπιρμπίλη (3840/2010) για τους ημιυπαίθριους, ο οποίος «τακτοποιούσε» παρανομίες εντός του νόμιμου περιγράμματος των κτιρίων. Ακολούθησαν ο Ν. 4014/11, ο οποίος ακυρώθηκε από το ΣτΕ, και ο εν ισχύ 4178/13.