Με «γαλλικό κλειδί» η πρόσληψη στελεχών στο Δημόσιο

Μπροστά σε μια πρόκληση και σε μια εν δυνάμει «απειλή» βρίσκεται η δημόσια διοίκηση με τις προωθούμενες αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του δημόσιου τομέα. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ φέρνει και στην Ελλάδα το σύστημα καριέρας για δημόσιους υπαλλήλους και παράλληλα κάνει άνοιγμα σε στελέχη του ιδιωτικού τομέα με σαφή νομοθετική πρόβλεψη για τη δυνατότητα να καταλαμβάνουν εξειδικευμένες θέσεις ευθύνης στο Δημόσιο. Ελλοχεύει όμως ο κίνδυνος από τις νέες επιλογές να αναδυθεί θεσμικά πλέον –και όχι όπως γινόταν στο παρελθόν διά της πλαγίου οδού –το φαινόμενο των «περιστρεφόμενων θυρών». Προβληματίζει το ενδεχόμενο να τροφοδοτηθεί με τη «βούλα» η τακτική επιχειρηματικών κύκλων να βάζουν σε θέσεις-κλειδιά δικούς τους διά ίδιον όφελος ή η τακτική προσώπων μετά τη θητεία τους στη δημόσια διοίκηση να προσφέρουν εις βάρος των συμφερόντων του Δημοσίου τις υπηρεσίες τους στον ιδιωτικό τομέα.

Οι δύο αλλαγές

Εν όψει της τελικής επεξεργασίας και κατάθεσης στη Βουλή του σχεδίου νόμου για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων και την επιλογή προϊσταμένων, το ηγετικό επιτελείο του υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης επανεξετάζει πτυχές που αφορούν τη σύσταση Εθνικού Μητρώου Επιτελικών Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης στο οποίο εντάσσονται υποψήφιοι/ες για την κάλυψη διοικητικών θέσεων αυξημένης ευθύνης.

Δύο είναι οι κύριες κατευθύνσεις των αλλαγών που επέρχονται σε σχέση με την προηγούμενη μορφή του σχεδίου νόμου που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση:

• Συγκροτείται επταμελές κεντρικό όργανο (και όχι πενταμελές Ειδικό Συμβούλιο Επιλογής σε κάθε υπουργείο) που αξιολογεί τα προσόντα των υποψηφίων και υποβάλλει στον αρμόδιο υπουργό πίνακα με τους επικρατέστερους υποψηφίους. Παραμένει ο ενισχυμένος ρόλος του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) στη σύνθεση των μελών του και προστίθενται ακόμη δύο μέλη ως εκπρόσωποι κοινωνικών φορέων.

• Εξετάζεται να υπάρχει σαφής αναφορά στη δυνατότητα συμμετοχής στελεχών του ιδιωτικού τομέα ως υποψηφίων στις προκηρύξεις για την κάλυψη θέσεων αυξημένης ευθύνης –πρόβλεψη για ρύθμιση που να θέτει αυστηρό θεσμικό πλαίσιο για τη ροή στελεχών ιδιωτικού τομέα προς τον δημόσιο και τούμπαλιν, με έλεγχο περιουσιακών στοιχείων κατά την ανάληψη καθηκόντων αλλά και απαγόρευση μετακίνησης στον ιδιωτικό τομέα προτού παρέλθει ορισμένο χρονικό διάστημα από την αποχώρησή τους από την υψηλού επιπέδου θέση.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ διερευνά ήδη τους περιορισμούς που θέτουν τα συστήματα καριέρας στο Δημόσιο σε χώρες προηγμένων γραφειοκρατιών, από τη Γαλλία ως τις ΗΠΑ, ώστε να υπάρξουν ασφαλιστικές δικλίδες που να δυσκολεύουν την ανάπτυξη φαινομένων διαφθοράς και σχέσεων διαπλοκής πριν και μετά τη θητεία στελεχών στο Δημόσιο.

Ηδη επιστήμονες με ειδίκευση στη δημόσια διοίκηση επιχειρούν να διαμορφώσουν το νέο θεσμικό πλαίσιο για το ανθρώπινο δυναμικό σε θέσεις ευθύνης, με κλειδί κυρίως το γαλλικό μοντέλο, την ευρωπαϊκή εμπειρία που θέτει «κόφτη» την τριετία για να αναλάβει απελθόν στέλεχος του Δημοσίου θέση στον ιδιωτικό τομέα από την οποία μπορεί να προκύπτει σύγκρουση συμφερόντων με το Δημόσιο –στις ΗΠΑ ο χρονικός περιορισμός φτάνει την πενταετία. Βέβαια δεν μπορεί να λείπει η έλλογη κριτική ότι «αντικλείδια» μπορούν να υπάρχουν…

Χαρακτηριστικό είναι το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 11ης Ιουνίου 2013 σχετικά με το οργανωμένο έγκλημα, τη διαφθορά και τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές ενέργειες. Κάνει συστάσεις για δράσεις και πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν –ενδιάμεση έκθεση 2012/2117(INI). Σημειώνεται ότι το Ευρωκοινοβούλιο ζητεί «να θεσπιστούν, σε έναν κώδικα συμπεριφοράς, σαφείς και αναλογικές διατάξεις, καθώς και διαδικασίες επιβολής και ελέγχου προκειμένου να αποτραπεί το φαινόμενο των «περιστρεφόμενων θυρών» ή της μετακίνησης υπαλλήλων στον ιδιωτικό τομέα, σύμφωνα με τον οποίο θα απαγορεύεται σε δημόσιους υπαλλήλους που ασκούν διαχειριστικά ή οικονομικά καθήκοντα ενός ορισμένου επιπέδου να μετακινούνται στον ιδιωτικό τομέα προτού παρέλθει ένα ορισμένο χρονικό διάστημα από την αποχώρησή τους από την υπηρεσία όταν υφίσταται κίνδυνος σύγκρουσης συμφερόντων με τα χορηγούμενα δημόσια καθήκοντά τους· φρονεί επίσης ότι παρόμοιοι περιορισμοί πρέπει να ισχύουν για πρόσωπα που μετακινούνται από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα οσάκις υφίσταται κίνδυνος σύγκρουσης συμφερόντων».

Στελέχη από το ηγετικό επιτελείο του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης κ. Χριστόφορου Βερναρδάκη επεσήμαιναν ότι η διεθνής καλή πρακτική στο ζήτημα αυτό θα χρησιμοποιηθεί και στη δημόσια διοίκηση της χώρα μας ώστε να οριοθετηθούν με λελογισμένο τρόπο οι μετακινήσεις στελεχών υψηλού κύρους και εγνωσμένης εμπειρίας σε υψηλόβαθμες θέσεις. Ενας νέος κώδικας «δεοντολογίας» θα κάνει σύντομα την εμφάνισή του. Μάλιστα, η ροή στελεχών μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα βρίσκει σύμφωνους τους εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου, κάτι που, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, επιβεβαιώθηκε και σε συνάντηση που είχε ο κ. Βερναρδάκης με εκπροσώπους του ΣΕΒ.