Το άνοιγμα φυσικού βιβλιοπωλείου στο Σιάτλ τον περασμένο Νοέμβριο από την Amazon, με 6.000 τίτλους, ήρθε να σφραγίσει τη βεβαιότητα: το έντυπο βιβλίο είναι μια ισχυρή πραγματικότητα που αποδέχεται ακόμη και ο γίγαντας του ηλεκτρονικού βιβλίου. Η τάση που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται μέσα στο 2013 έγινε πολύ γρήγορα πραγματικότητα που συνειδητοποίησαν και κυρίως υιοθέτησαν οι μεγάλοι παγκόσμιοι παίκτες. Ας δούμε την εξέλιξη έτσι όπως την έχουμε καταγράψει στα ρεπορτάζ μας από τη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης.
2013: «Εξακολουθούμε να επενδύουμε στο έντυπο βιβλίο. Ακολουθούμε τη στρατηγική του ζιγκ-ζαγκ. Οταν οι άλλοι απομακρύνονται από το έντυπο, εμείς επενδύουμε σε αυτό. Αν αυτοί κάνουν ζιγκ, εμείς κάνουμε ζαγκ». Ο Μάρκους Ντόλε, ο γερμανός διευθύνων σύμβουλος του μεγαλύτερου εκδοτικού οίκου του κόσμου, του Penguin Random House (PRH), ήταν σαν να έβαζε τα πράγματα στη θέση τους. Ταρακουνηθήκαμε. Αλλά δεν είχε αφήσει καμία αμφιβολία. «Το έντυπο βιβλίο θα είναι η κύρια επιχειρηματική δραστηριότητα του PRH» είπε. «Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα ψηφιακά προϊόντα μας έχουν φθάσει στο 25% του συνολικού μας τζίρου. Αλλά ακόμη κι αν αυτή η σχέση γίνει 60/40 (έντυπο/ψηφιακό), το έντυπο θα εξακολουθεί να έχει το μεγάλο μερίδιο της δραστηριότητάς μας. Η βασική στρατηγική ιδέα μας είναι ότι το έντυπο θα είναι πάντα σημαντικό, όπως και το ψηφιακό θα είναι επίσης σημαντικό». Για να χρωματίσει περισσότερο αυτή τη θέση του ο Μάρκους Ντόλε κατέφυγε σε μια υπερβολή: «Μπορούμε να πούμε ότι ακόμη και στα επόμενα 100 χρόνια το έντυπο θα είναι σημαντικό». Και μετά ήρθε ο Τζον Σάρτζεντ, διευθύνων σύμβουλος του εκδοτικού οίκου Macmillan. Εντυπο και ψηφιακό, συγκοινωνούντα δοχεία. «Είμαστε στο σημείο που οι άνθρωποι που διαβάζουν ψηφιακά επιστρέφουν στο μελάνι των χάρτινων βιβλίων. Είναι φανερό ότι η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων που διαβάζουν ψηφιακά διαβάζει και έντυπα» είπε ο Τζον Σάρτζεντ, καταρρίπτοντας έτσι τις θέσεις ορισμένων δογματικών των νέων τεχνολογιών για το τέλος του εντύπου. Ανάμεσα στους δύο κόσμους δεν υπάρχουν όρια. Το ψηφιακό καλύπτει το 30% του τζίρου του Macmillan, όπως είπε ο διευθύνων σύμβουλός του. Και έκανε μια ενδιαφέρουσα επισήμανση που συχνά αγνοούμε: «Η αγορά ως σύνολο έχει χτυπήσει κορυφή. Και αν κοιτάξετε τα τελευταία στοιχεία για τις πωλήσεις ψηφιακών βιβλίων (e-books) που δίνει η Ενωση Αμερικανών Εκδοτών (Association of American Publishers), αυτές βαίνουν μειούμενες».
2014: Ο Μπράιαν Μάρεϊ, ο πρόεδρος και εκτελεστικός διευθυντής του HarperCollins, είπε: «Βρισκόμαστε μπροστά σε μια ισορροπία μεταξύ του ψηφιακού και του εντύπου και είμαι σίγουρος ότι το έντυπο θα είναι εδώ για πολύ-πολύ καιρό (for a long, long time)». Και μια σαφέστερη εικόνα της σχέσης έντυπου και ηλεκτρονικού βιβλίου μας είχε δώσει η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της έρευνας της Nielsen για τις Ηνωμένες Πολιτείες και για τους πρώτους έξι μήνες του 2014. Σύμφωνα με τη Nielsen, οι πωλήσεις e-books αντιπροσώπευαν το 23% των συνολικών πωλήσεων βιβλίων την περίοδο αυτή. Τότε πολλοί υποστήριξαν ότι οι πωλήσεις ηλεκτρονικών βιβλίων είχαν «πιάσει οροφή» και ότι αυτό το 23% δεν θα μεταβαλλόταν δραματικά προς τα επάνω.
2015: O Αρνό Νουρί, ο 54χρονος διευθύνων σύμβουλος του Hachette, του τρίτου μεγαλύτερου εκδοτικού οίκου στον κόσμο, επιβεβαίωσε την παγιωμένη πλέον πραγματικότητα στον εκδοτικό χώρο, δηλαδή την πολύτιμη ισορροπία ανάμεσα στο έντυπο και στο ηλεκτρονικό βιβλίο, με σαφή υπεροχή του εντύπου. Κάτι αλλάζει όμως στην προώθηση του βιβλίου. Τα νέα μέσα δρουν πλέον συνδυαστικά μαζί με την παραδοσιακή λογοτεχνική δημοσιογραφία και τη δημοσιογραφική κριτική. Και όπως μου έλεγε η Πέτρα Κροπ, από τον ιστορικό εκδοτικό οίκο S. Fischer, τον εκδότη του Τόμας Μαν, «η παραδοσιακή λογοτεχνική δημοσιογραφία είναι σημαντική αλλά δεν στέλνει πλέον ανθρώπους στα βιβλιοπωλεία όπως παλιά. Χρειάζεται συνδυασμένη δουλειά».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
