«Μιλάμε για τη μεγαλύτερη δημόσια ανάγνωση του «Πόλεμος και ειρήνη» σε παγκόσμια κλίμακα, έναν μαραθώνιο τεσσάρων ημερών που ενώνει τη χώρα μας με τους ανθρώπους στον υπόλοιπο κόσμο, και είναι δημοκρατικός: ένας υπουργός Πολιτισμού λ.χ. μπορεί να διαβάζει έπειτα από έναν μαθητή στο Βλαδιβοστόκ, ύστερα ένας διάσημος ηθοποιός και ακολούθως μια γηραιά κυρία που κάθεται σε μια βιβλιοθήκη στη Σιβηρία» εξηγούσε πριν από λίγες ημέρες στον βρετανικό «Guardian» η Φέκλα Τολστάγια, η τρισέγγονη του Λέοντος Τολστόι που οργάνωσε και συντόνισε το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα (συμμετείχαν περισσότεροι από 1.300 εθελοντές σε περισσότερες από 30 πόλεις αλλά και προσωπικότητες όπως ο πολωνός σκηνοθέτης Αντρέι Βάιντα)το οποίο αναμεταδόθηκε ζωντανά από το ρωσικό κρατικό κανάλι Kultura (μέσω διαδικτυακού streaming). Οι απόγονοι του συγγραφέα είναι πάρα πολλοί και διασκορπισμένοι: διάβασαν όμως και αυτοί αποσπάσματα του magnumopus του προγόνου τους (που απεικονίζει την αυτοκρατορική Ρωσία την περίοδο των Ναπολεόντειων Πολέμων) από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Βραζιλία, τη Γαλλία. «Κάθε νέα ανάγνωση ενός κλασικού βιβλίου είναι μια ανάγνωση ανακάλυψης όπως η πρώτη» έχει γράψει ο Ιταλο Καλβίνο στο «Γιατί να διαβάζουμε τους κλασικούς». Οσοι έχουν διαβάσει ένα κλασικό βιβλίο τουλάχιστον δύο φορές (και μάλιστα σε διαφορετικές φάσεις της ζωής τους) καταλαβαίνουν ακαριαία τι εννοούσε ο ιταλός συγγραφέας. Από τις εκδόσεις Γκοβόστη (το 2016 συμπληρώνονται τα 90 χρόνια του ιστορικού οίκου) κυκλοφόρησε (στο πλαίσιο ορισμένων σημαντικότατων επανεκδόσεων) μια νέα επίτομη έκδοση του «Πόλεμος και ειρήνη» στην πλήρη μετάφραση της Κοραλίας Μακρή από τα ρωσικά (η πρώτη έκδοση το 1947).Είναι, λοιπόν, μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να προσεγγίσουν αυτή τη μνημειώδη σύνθεση νέοι αναγνώστες (ανεξαρτήτως ηλικίας προφανώς) διότι πολλοί άνθρωποι έχουν ακουστά το έργο ή έχουν διαβάσει πολλά για το έργο, διστάζουν όμως, για ποικίλους λόγους, να αναμετρηθούν με το ίδιο το κείμενο, από ένα είδος αναγνωστικού «δέους» που μπορεί να μεταμορφώνεταισε ένα είδος αναγνωστικού «φόβου». Ολες οι επιφυλάξεις πάντως διαλύονται με την ίδια την ανάγνωση τέτοιων κειμένων, άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Και για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι υψίστης σημασίας τα έργα των κλασικών συγγραφέων να είναι συνεχώς διαθέσιμα στην αγορά, να μεταφράζονται εκ νέου (ή) και να επανεκδίδονται, να επανεμφανίζονται δηλαδή κάθε φορά με τους καλύτερους δυνατούς όρους.
Οι εκδόσεις Αγρα έχουν έτοιμη μια νέα μετάφραση του εμβληματικού μυθιστορήματος «Πατέρες και γιοι» του Ιβάν Τουργκένιεφ από τα χέρια της Ελένης Μπακοπούλου. «Ενα από τα πιο λαμπρά μυθιστορήματα του 19ου αιώνα» το χαρακτήρισε ο Ναμπόκοφ, το οποίο ο ίδιος θεωρούσε και το αριστούργημα του Τουργκένιεφ που «κατάφερε να πετύχει αυτό που επιδίωκε: να δημιουργήσει έναν χαρακτήρα, έναν νεαρό Ρώσο, που θα δήλωνε την απουσία ενδοσκόπησης και την ίδια στιγμή δεν θα ήταν ένα ανδρείκελο σοσιαλιστικού τύπου». Ο λόγος, ασφαλώς, για τον αμφιλεγόμενο «μηδενιστή» Μπαζάροφ (ο όρος ανήκει στον συγγραφέα) που ενσάρκωσε όχι μόνο τη σύγκρουση των γενεών αλλά και πυροδότησε την ιδεολογική διαμάχη στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της προεπαναστατικής Ρωσίας. «Ο μηδενιστής του Τουργκιένιεφ, λοιπόν, δεν άρεσε σε πολλούς. Ενθεν κακείθεν. Δέχτηκε παθιασμένη κριτική «από τ’ αριστερά» (κυρίως) και «από τα δεξιά», αν χρησιμοποιήσουμε όρους της σημερινής φρασεολογίας» γράφει χαρακτηριστικά η μεταφράστρια στην εισαγωγή της και καταδεικνύει γιατί αυτό το «σύντομο και σπαρακτικό» μυθιστόρημα παραμένει επίκαιρο. «Μπορεί τότε, μέσα στη θύελλα των πολιτικών παθών, οι απόψεις του να κατακεραυνώθηκαν, όμως η δεξιοτεχνία του δεν τέθηκε υπό αμφισβήτηση ούτε στιγμή» σημειώνει η ίδια –και παράδοξη απόδειξη συνιστά το γεγονός ότι, προς υπεράσπιση του Τουργκένιεφ, έσπευσε τότε ο Ντοστογέφσκι «όχι απλώς ξένος προς τις απόψεις του συγγραφέα αλλά και μαχόμενος αντίπαλός του». Οι εκδόσεις Ερατώ εξέδωσαν δύο (ακόμη) καλαίσθητα τομίδια, δύο από τις πλέον γνωστές ιστορίες του Νικολάι Γκόγκολ: «Το ημερολόγιο ενός τρελού» και «Η μύτη». Οι εκδόσεις Ποταμός ανατύπωσαν το «Δόκτωρ Ζιβάγκο» του νομπελίστα Μπορίς Παστερνάκ, «το σημαντικότερο ρωσικό μυθιστόρημα του 20ού αιώνα» με ένα νέο, όμορφο εξώφυλλο που σχεδίασε η Δάφνη Κουγέα. Οι περιπέτειες του βιβλίου είναι γνωστές. Εκδόθηκε για πρώτη φορά στην ιταλική γλώσσα από τον Τζ. Φελτρινέλι το 1957, η σοβιετική λογοκρισία είδε σε αυτό μονάχα «αντισοβιετισμό» ενώ οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης (αποδεδειγμένο πλέον αυτό) ένα «ανατρεπτικό όπλο» κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου (η πρώτη έκδοση του μυθιστορήματος στα ρωσικά έγινε με τις «ευλογίες» τηςCIA).
Από τον Μάρκες στον Σελίμοβιτς
Από τις εκδόσεις Νεφέλη μόλις κυκλοφόρησαν τα «Απαντα διηγήματα» του κολομβιανού νομπελίστα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες σε μετάφραση της πολύπειρης Κλαίτης Σωτηριάδου, η οποία όχι μόνο αναθεώρησε παλαιότερες εργασίες της«για να φρεσκάρω τη γλώσσα των κειμένων» αλλά μετέφερε στα ελληνικά και ό,τι ως σήμερα εκκρεμούσε. Τα διηγήματα που περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο προέρχονται από τρεις συλλογές: «Μάτια γαλάζιου σκύλου», «Η κηδεία της Μεγάλης Μάμα» και «Η απίστευτη και θλιβερή ιστορία της αθώας Ερέντιρα και της άσπλαχνης γιαγιάς της». Οι εκδόσεις Μεταίχμιο παρουσίασαν πρόσφατα μιαν επίτομη έκδοση με διηγήματα του Αμερικανού Ρέιμοντ Κάρβερ (σε μετάφραση του Γιάννη Τζώρτζη) όπου περιλαμβάνονται οι τρεις κύριες συλλογές του: «Λοιπόν, θα πάψεις, σε παρακαλώ;», «Οι αρχάριοι» (η αποκατεστημένη εκδοχή της συλλογής που είχε κυκλοφορήσει με τον αξέχαστο τίτλο «Για τι πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για αγάπη») και «Καθεδρικός ναός». Οι εκδόσεις Πόλις ανατύπωσαν και πάλι τον εξαίσιο «Δούναβη» του Ιταλού Κλάουντιο Μάγκρις, στη μετάφραση του Μπάμπη Λυκούδη, με την εισαγωγή του Νίκου Μπακουνάκη, όπου «ένα προσωπικό στοχαστικό ταξίδι κατά μήκος των 2.888 χιλιομέτρων του ποταμού, από τις διαφιλονικούμενες πηγές του στη Γερμανία ως τις εκβολές του στη Μαύρη Θάλασσα, μετατρέπεται σε μια συναρπαστική αφήγηση γύρω από το θέμα των συνόρων και της ταυτότητας», κατεξοχήν θέματα της εποχής μας. Από τις εκδόσεις Επίκεντρο κυκλοφόρησε σε νέα έκδοση (με σημαντικές βελτιώσεις στην παλαιότερη μετάφραση του Λεωνίδα Χατζηπροδρομίδη από τα σερβοκροατικά) ένα από τα λογοτεχνικά αριστουργήματα των Βαλκανίων, το μυθιστόρημα «Ο Δερβίσης και ο θάνατος» του Μέσα Σελίμοβιτς όπου ο συγγραφέας αποτυπώνει την εμπειρία του ολοκληρωτισμού στον 20ό αιώνα μέσα από τη δολοφονία, το 1944, του παρτιζάνου αδελφού του από τους συντρόφους του.
Από τις εκδόσεις Νεφέλη μόλις κυκλοφόρησαν τα «Απαντα διηγήματα» του κολομβιανού νομπελίστα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες σε μετάφραση της πολύπειρης Κλαίτης Σωτηριάδου, η οποία όχι μόνο αναθεώρησε παλαιότερες εργασίες της«για να φρεσκάρω τη γλώσσα των κειμένων» αλλά μετέφερε στα ελληνικά και ό,τι ως σήμερα εκκρεμούσε. Τα διηγήματα που περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο προέρχονται από τρεις συλλογές: «Μάτια γαλάζιου σκύλου», «Η κηδεία της Μεγάλης Μάμα» και «Η απίστευτη και θλιβερή ιστορία της αθώας Ερέντιρα και της άσπλαχνης γιαγιάς της». Οι εκδόσεις Μεταίχμιο παρουσίασαν πρόσφατα μιαν επίτομη έκδοση με διηγήματα του Αμερικανού Ρέιμοντ Κάρβερ (σε μετάφραση του Γιάννη Τζώρτζη) όπου περιλαμβάνονται οι τρεις κύριες συλλογές του: «Λοιπόν, θα πάψεις, σε παρακαλώ;», «Οι αρχάριοι» (η αποκατεστημένη εκδοχή της συλλογής που είχε κυκλοφορήσει με τον αξέχαστο τίτλο «Για τι πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για αγάπη») και «Καθεδρικός ναός». Οι εκδόσεις Πόλις ανατύπωσαν και πάλι τον εξαίσιο «Δούναβη» του Ιταλού Κλάουντιο Μάγκρις, στη μετάφραση του Μπάμπη Λυκούδη, με την εισαγωγή του Νίκου Μπακουνάκη, όπου «ένα προσωπικό στοχαστικό ταξίδι κατά μήκος των 2.888 χιλιομέτρων του ποταμού, από τις διαφιλονικούμενες πηγές του στη Γερμανία ως τις εκβολές του στη Μαύρη Θάλασσα, μετατρέπεται σε μια συναρπαστική αφήγηση γύρω από το θέμα των συνόρων και της ταυτότητας», κατεξοχήν θέματα της εποχής μας. Από τις εκδόσεις Επίκεντρο κυκλοφόρησε σε νέα έκδοση (με σημαντικές βελτιώσεις στην παλαιότερη μετάφραση του Λεωνίδα Χατζηπροδρομίδη από τα σερβοκροατικά) ένα από τα λογοτεχνικά αριστουργήματα των Βαλκανίων, το μυθιστόρημα «Ο Δερβίσης και ο θάνατος» του Μέσα Σελίμοβιτς όπου ο συγγραφέας αποτυπώνει την εμπειρία του ολοκληρωτισμού στον 20ό αιώνα μέσα από τη δολοφονία, το 1944, του παρτιζάνου αδελφού του από τους συντρόφους του.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
