Πόλη στις φλόγες
Μετάφραση Γιώργος Κυριαζής.
Εκδόσεις Κέδρος, 2015, τιμή 24,50 ευρώ
Το βιβλίο αυτό ανήκει σε εκείνα που αναπόφευκτα θέλεις να διαβάσεις παρότι είναι χίλιες σελίδες. «Πόλη στις φλόγες». Οι δώδεκα μεγαλύτεροι εκδοτικοί οίκοι της Αμερικής μπήκαν σε δημοπρασία και ο νικητής έδωσε δύο εκατομμύρια δολάρια για το πρώτο μυθιστόρημα που έγραψε ο τριανταεξάχρονος, πρωτοεμφανιζόμενος Γκαρθ Ρισκ Χόλμπεργκ. Το βιβλίο εκδόθηκε στην Αμερική τον Οκτώβριο.
Οι κριτικές ήταν μόνο διθυραμβικές. Η ιστορία ξεκινά με ένα έγκλημα που συνέβη στο Σέντραλ Παρκ την Παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1977, αλλά ο Χόλμπεργκ έκανε μια εντυπωσιακή επίδειξη ικανοτήτων γράφοντας ένα σπουδαίο μυθιστόρημα που από πολιτικό θρίλερ γίνεται τελικά ένα σπουδαίο συναισθηματικά έργο για την οικογένεια και τη φιλία. Ξεκίνησε να το γράφει το 2007 και του πήρε σχεδόν έξι χρόνια. Σε κανέναν δεν έλεγε τι γράφει γιατί ήταν σίγουρος πως δεν θα εκδοθεί και δεν ήθελε να ζήσει αυτού του είδους την ντροπή για κάτι στο οποίο έβαλε τόσο κόπο. Μόνο η γυναίκα του είχε δει αυτές τις εκατοντάδες σελίδες.
Τα δικαιώματα για να γίνει ταινία αγοράστηκαν προτού καν εκδοθεί ως βιβλίο, από τον Σκοτ Ρούντιν, τον παραγωγό των ταινιών «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους», «Ξενοδοχείο Grand Budapest» και «Το κορίτσι με το τατουάζ». Ηταν αναπόφευκτο να θέλουμε να μιλήσουμε στον συγγραφέα αυτόν. Ζει στη Νέα Υόρκη με τη γυναίκα του και τα δύο του παιδιά.
Διαβάζοντας το βιβλίο σας μου ήρθε στο μυαλό αυτό που έχει γράψει ο Αντον Τσέχοφ: «Ο συγγραφέας πρέπει να γράφει σαν να είναι μάρτυρας γεγονότων και όχι κριτής».
«Δεν το ήξερα, αλλά μου αρέσει πολύ. Σίγουρα έτσι είναι ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου. Δεν συμφωνώ ότι οι συγγραφείς πρέπει πάντα να παίρνουν θέση σε μεγάλες κρίσεις. Ο Σέλεϊ βέβαια έχει πει ότι «οι ποιητές είναι οι ανομολόγητοι νομοθέτες αυτού του κόσμου»».
Στο βιβλίο αναφέρετε συχνά την Πάτι Σμιθ και τραγούδια της που σας επηρέασαν. Η ίδια λέει πως όταν δεν της πηγαίνει τίποτε καλά, διαβάζει Γουίλιαμ Μπλέικ. Εσείς;
«Ο ποιητής που πάντα επιστρέφω για ονειροπόληση ή ως μάρτυρας γεγονότων είναι ο Γουόλτ Γουίτμαν. Οσο έγραφα υπήρξαν πολλές φορές που πήρα λάθος δρόμο για μήνες ή άρχισα να κρίνω αντί να παρατηρώ. Ομως πάντα γυρνούσα στον Γουίτμαν και επανασυνδεόμουν».
Επανασυνδεόσασταν με τον γνήσιο εαυτό σας;
«Ναι. Οταν ήμουν έφηβος έγραφα ποίηση αλλά το άφησα γύρω στα δεκαεννιά μου. Αμφέβαλλα για το αν έπρεπε να γίνω ποιητής ή συγγραφέας, αλλά δεν ήμουν αρκετά καλός για ποιητής και ξεκίνησα να γράφω κείμενα».
Ο ποιητής πεθαίνει για μία λέξη που θα του δώσει όλη την ιδέα. Ενας συγγραφέας για τι πεθαίνει;
«Δεν ξέρω. Πεθαίνει για να εκπλαγεί με κάτι που θα συμβεί στη σελίδα που γράφει. Είναι το αντίθετο του ποιήματος. Από λέξη σε λέξη το ποίημα κατά κάποιον τρόπο πεθαίνει, αλλά στο μυθιστόρημα προσπαθείς να πεις μια ιστορία, γι’ αυτό πρέπει να φτιάξεις αράδες που θα τις ακολουθήσουν οι αναγνώστες. Αν δεν υπάρχει η έκπληξη για τον συγγραφέα, τότε το κείμενο πεθαίνει».
Γράψατε ένα σπουδαίο βιβλίο, τώρα πια το ξέρετε. Οσο το γράφατε όμως είχατε τη δύναμη της άγνοιας;
«Ημουν εντελώς σίγουρος ότι δεν θα εκδοθεί. Εμοιαζε τόσο τρελό. Ηξερα ότι θα γινόταν κάτι γιγάντιο σε μέγεθος. Προσπαθούσα να γράψω για μια τεράστια πόλη, τη Νέα Υόρκη, που έπρεπε να γίνει πραγματική πόλη, να αντιπροσωπεύσει διαφορετικούς ανθρώπους ανοίγοντας τα χέρια της για να τους δεχτεί όλους μέσα. Ετσι δεν αναρωτήθηκα ποτέ πόσες σελίδες θα ήταν. Αυτό ήταν απίστευτα απελευθερωτικό γιατί αυτό που έμαθα διαβάζοντας ποίηση ως έφηβος ήταν ότι η τέχνη είναι μια μυστική φλόγα, δεν είναι κάτι που υποχρεωτικά μπαίνει σε ένα χαρτί. Και έτσι έγινε ευκολότερο να ακολουθήσω το ένστικτό μου».
Ακόμη και το ένστικτό μας όμως συνήθως βρίσκει μια έμμονη σκέψη για να μας επαναφέρει.
«Σωστά. Εγώ αναρωτιόμουν γιατί να υπάρχει αυτή η δουλειά εκτός από το να λειτουργεί ως θεραπεία για τον συγγραφέα. Και είναι τέλειο για τον συγγραφέα να γράφει για τον εαυτό του, όμως αν γράφεις και θέλεις να το διαβάσουν κι άλλοι, πρέπει να στοχεύεις σε κάτι σπουδαίο. Και δεν υπάρχει ντροπή σε αυτό. Στο κάτω-κάτω αν ακούγεται άσχημο όταν κάποιος πει «στοχεύω ψηλά», τότε αν κάποιος πει ότι «στοχεύω σε μέτριο αποτέλεσμα» είναι προσβολή».
Η Αμερική εδώ και δεκαετίες αναζητεί τον νέο πολύ σπουδαίο της συγγραφέα. Καταλαβαίνετε ότι τώρα πια κουβαλάτε εσείς αυτό το βάρος;
«Πράγματι συμβαίνει, αλλά όλα αυτά πρέπει να υπάρχουν ως αναζήτηση και όχι ως προορισμός. Ο επόμενος μεγάλος αμερικανός συγγραφέας θα είναι πάντα κάτι που θα ψάχνουμε αλλά ελπίζω ότι στην πορεία θα εμφανιστούν πολλοί συγγραφείς που θα γράψουν σπουδαία βιβλία».
Είστε πάντως ο πιο πρόσφατος νέος σπουδαίος συγγραφέας των ΗΠΑ…
«Το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι ξόδεψα δέκα χιλιάδες ώρες γράφοντας αυτό το βιβλίο».
Φαίνεται σαν να διστάζετε να λέτε ότι είστε συγγραφέας.
«Συγγραφέας ήμουν όσο έγραφα. Σήμερα είμαι απλώς κάποιος που έχει γράψει κάτι. Μόνο το αύριο θα δείξει αν είμαι και πάλι συγγραφέας. Τώρα δεν είμαι στο γραφείο μου να γράφω, είμαι μαζί σας στο τηλέφωνο, μιλάμε και λέμε πράγματα που πιθανόν θα τα σκέφτομαι σε λίγο, όταν θα πηγαίνω να πάρω τον πεντάχρονο γιο μου από το σχολείο».
Ο μικρός έχει αντιληφθεί ότι κάτι καινούργιο και σημαντικό έχει συμβεί με τον πατέρα του;
«Προχθές συνέβη το εξής: Καθώς τον πήγαινα στο σχολείο, είδε στη βιτρίνα ενός βιβλιοπωλείου μια τεράστια φωτογραφία του μπαμπά του και ξαφνιάστηκε! Του είπα ότι με έχουν καλέσει για να διαβάσω ιστορίες στους γείτονες αλλά και πάλι το θεώρησε πολύ σπουδαίο. Με ρώτησε αν μπορεί να έρθει κι αυτός και του είπα ότι θα είναι ιστορίες για μεγάλους».
Είπατε στο παιδί ψέματα; Τι θα έλεγε ο Φρόιντ;
«Κάτι κακό. Ομως είμαι βέβαιος ότι έκανα το σωστό γιατί έτσι ο μικρός νιώθει πιο περήφανος για τον μπαμπά του από ό,τι αν του έλεγα ότι είμαι συγγραφέας».
Ποιου συγγραφέα θα θέλατε να παρακολουθήσετε τη ζωή έστω για μία ημέρα;
«Η ζωή του Τολστόι θα είχε πολύ ενδιαφέρον. Είχε τα δάχτυλά του σε πολλές πίτες, όπως λέμε. Είχε τη θρησκεία του και είχε το γράψιμό του».
Αυτό το βιβλίο λοιπόν το γράψατε με αθωότητα και άγνοια. Μπορεί να είναι το πρόβλημα για το επόμενο βιβλίο ότι δεν θα είστε πλέον ο ίδιος;
«Αυτό θα είναι και το τεστ αν έχω την ικανότητα να είμαι ένας σοβαρός συγγραφέας. Το μόνο που έχω να κάνω είναι να βρω έναν τρόπο να είμαι αγνός ξανά. Είμαι από φυσικού μου έτσι και δεν θα δυσκολευτώ. Σκέφτομαι με αφέλεια για πολλά πράγματα».
Το εννοείται ως συγγραφικό προσόν;
«Μέρος των προσόντων των συγγραφέων είναι, νομίζω, να είναι λίγο σαν τον Δον Κιχώτη. Λίγο αφελείς σε σχέση με τον κόσμο, αλλά να έχουν και περιέργεια για αυτόν».
Επομένως λόγω χαρακτήρα είναι δύσκολο να σας πνίξει η ευτυχία της επιτυχίας.
«Ημουν σοκαρισμένος που εκδόθηκε το βιβλίο και έκανε επιτυχία εδώ, στην Αγγλία, και όπου αλλού. Ομως δεν δίνω και πολλή σημασία σε αυτό. Υπάρχει κάτι που λένε οι έμποροι ναρκωτικών εδώ στις ΗΠΑ. «Μη φτιάχνεσαι με τις δικές σου προμήθειες». Δεν ξοδεύω, λοιπόν, χρόνο με τις αντιδράσεις των ανθρώπων απέναντί μου και συνεχίζω να είμαι αγνός όταν μπαίνω στο δωμάτιο να γράψω και κλείνω την πόρτα».
Υπάρχει κάτι στο βιβλίο σας που νομίζετε ότι θα είχε επιπλέον ενδιαφέρον για τους Ελληνες;
«Η Ελλάδα είναι από τις χώρες που έχω τη μεγαλύτερη περιέργεια για το πώς θα το δουν οι αναγνώστες. Παρατηρώ και ξέρω αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και αυτό είναι που μου προκαλεί την περιέργεια σε σχέση με αυτό το βιβλίο».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
