Χονδρικά μιλώντας, υπάρχουν δύο τρόποι για να εξοντώσει κάποιος έναν ανθρώπινο οργανισμό. Ο άμεσος και γρήγορος τρόπος είναι μέσω βίαιης προσβολής με κάποιο εξωγενές αντικείμενο, όπως π.χ.μια σφαίρα που διαπερνά το σώμα και πλήττει ζωτικά όργανα. Ο δεύτερος τρόπος είναι πιο αργός και πιο ύπουλος: Ένας δύσκολα ανιχνεύσιμος παθογόνος παράγοντας (π.χ., ένας μικροοργανισμός) εισάγεται σε κάποιο σημείο του σώματος. Σιγά – σιγά προσβάλλει όλο και περισσότερα σημεία, έως ότου γίνει νόσος που εξαπλώνεται σε όλο το σώμα και δύσκολα, πια, θεραπεύεται.
Φυσικά, και στις δύο περιπτώσεις υπάρχουν περιθώρια σωτηρίας για τον οργανισμό. Αν η σφαίρα δεν πλήξει ανεπανόρθωτα κάποιο ζωτικό όργανο, μπορεί να αφαιρεθεί με χειρουργική επέμβαση. Επίσης, ο παθογόνος παράγοντας μπορεί να αντιμετωπιστεί και να εξαλειφθεί με κατάλληλα φαρμακευτικά σκευάσματα αν ανιχνευθεί έγκαιρα. Και το «έγκαιρα» είναι, εν προκειμένω, η λέξη – κλειδί για τη σωτηρία…
Παρόμοιες σκέψεις θα μπορούσε κάποιος να διατυπώσει στην περίπτωση που ο «οργανισμός» συμβολίζει μια χώρα, μια ήπειρο, ή ακόμα και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Οι Ναζί κατήγαγαν τους αρχικούς θριάμβους τους με την τακτική του «κεραυνοβόλου πολέμου» (Blitzkrieg). Ήταν σαν να σκοτώνεις το απροετοίμαστο (αν και όχι πάντα ανυποψίαστο) θύμα με μια σφαίρα, αιφνιδιαστικά, γρήγορα και αποτελεσματικά. Ευτυχώς για την ανθρωπότητα, η «σφαίρα» απομακρύνθηκε κι εξουδετερώθηκε έγκαιρα, πριν προκαλέσει τον θάνατο στις ίδιες τις αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του ανθρωπισμού.
Βέβαια, η τακτική του κεραυνοβόλου πολέμου προϋποθέτει υπεροπλία του επιτιθέμενου σε σχέση με τον αντίπαλο, μια συνθήκη που ασφαλώς πληρούσε η παντοδύναμη, τότε, πολεμική μηχανή του Τρίτου Ράιχ συγκρινόμενη με τις αμυντικές δυνατότητες των χωρών που κατακτήθηκαν. Σήμερα η Αμερική παραμένει ισχυρή, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έρχεται κι αυτή να θεραπεύσει τις αντιπαλότητες – και σε κρίσιμες περιόδους εχθρότητες – που προκάλεσε στο παρελθόν ο κατακερματισμός της ηπείρου σε κρατικές οντότητες με αντίπαλα συμφέροντα και εθνικά οράματα. Έναν τέτοιο κόσμο δύσκολα θα κατακτούσε ένας εξωτερικός εχθρός διεξάγοντας ορθόδοξο πόλεμο. Εν τούτοις, μια ύπουλη «νόσος» θα μπορούσε ίσως να διαβρώσει και τελικά να καταστρέψει τον κόσμο αυτό εκ των έσω…
Το «Τέταρτο Ράιχ» του αιώνα που διανύουμε – μια νέα απειλή για ολόκληρο τον Δυτικό κόσμο – δεν μιλά πλέον γερμανικά, παρά τις περί του αντιθέτου πεποιθήσεις των εκπροσώπων της σύγχρονης αντιμνημονιακής διανόησης. Ασπάζεται εξίσου τον δολοφονικό ρατσισμό του Ναζισμού, μόνο που τα κριτήρια αξιολόγησης και διαχωρισμού είναι διαφορετικά: τη θέση της ράτσας παίρνει τώρα η θρησκευτική πίστη. Ως «Άριοι» λογίζονται εκείνοι που είναι πρόθυμοι ακόμα και να θυσιαστούν στο όνομα του «ενός και μοναδικού θεού» και του προφήτη του. Για τους «άπιστους», η μόνη δίκαιη τιμωρία είναι ο αφανισμός.
Και, καθώς έσβησε πια προ πολλού η φωτιά στα κρεματόρια των στρατοπέδων συγκέντρωσης, δεν μένει παρά η φωτιά των εκρηκτικών. Ακόμα και σε χώρους όπου ανυποψίαστοι πολίτες συναθροίζονται για τις καθημερινές τους δραστηριότητες, όπως π.χ.στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Επειδή, μάλιστα, ο τρόπος ψυχαγωγίας των «απίστων» δεν συνάδει με τις ιερές επιταγές της θρησκείας, οι χώροι ομαδικής διασκέδασης φαντάζουν κι αυτοί σαν ιδανικά σφαγεία για την εκτέλεση της θανατικής ποινής. Τα υποψήφια θύματα δεν είναι πλέον μόνο – ούτε καν κυρίως – Εβραίοι…
Όπως μας δίδαξε η εμπειρία πρόσφατων τραγικών περιστατικών στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, οι πρόθυμοι «μάρτυρες» του θρησκευτικού φονταμενταλισμού δεν είναι απαραίτητα εισαγόμενο είδος. Αντίθετα, σε όχι λίγες περιπτώσεις είναι γέννημα – θρέμμα του τόπου ενάντια στον οποίο έχει μεθοδικά και συστηματικά καλλιεργηθεί το πολιτιστικό μίσος τους, και προς τον οποίο στρέφεται το δολοφονικό τους μένος. Νέα παιδιά που θα μπορούσαν να αποτελέσουν υγιή κύτταρα μιας κοινωνίας, είναι πρόθυμα να θυσιάσουν τις ζωές τους για ένα ιδανικό που δογματικά θεωρεί τη διαφορετικότητα ως αιτία μαζικού αφανισμού. Ακόμα κι αν η περίοδος του ναζισμού μας έχει κάπως εξοικειώσει με αυτή τη γενική ιδέα, δεν παύουν οι συσχετισμοί να προκαλούν ανατριχίλα…
Πώς θα μπορούσε να αναχαιτιστεί αυτή η επιχειρούμενη εκ των έσω διάβρωση και συνακόλουθη καταστροφή των Δυτικών κοινωνιών από τη μάστιγα του θρησκευτικού φανατισμού και του απορρέοντος από αυτόν πολιτιστικού μίσους; Δεν ανήκω στους ειδικούς που θα μπορούσαν να προτείνουν αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης αυτής της παγκόσμιας απειλής. Το σημείο εκκίνησης, όμως, είναι αυτονόητο: Δεν μπορείς να εξοντώσεις έναν αντίπαλο σέρνοντας διαρκώς στους ώμους σου το βάρος της (δίκαιης ή όχι) ενοχής για την ύπαρξή του! Ο πολιτισμένος κόσμος (αδιάφορο αν κάποιοι ειρωνεύονται και αμφισβητούν τον επιθετικό προσδιορισμό) πρέπει, επιτέλους, να ξεπεράσει τα ενοχικά του σύνδρομα για τις αφετηρίες του κακού και να ενώσει τις δυνάμεις του για την εξάλειψη του νέου αυτού δολοφονικού ρατσισμού.
Και, για να μην παρερμηνευθούν οι θέσεις του γράφοντος: Μιλώ για την εξάλειψη της δυνατότητας μετεξέλιξης μιας ακραίας ιδεολογίας σε κοινωνική και πολιτική απειλή, όχι για την εξόντωση ανθρώπων! Ένα πολιτισμένο κοινωνικό σύστημα διαπαιδαγωγεί και διαμορφώνει συνειδήσεις πολύ πριν φτάσει στο σημείο να αμυνθεί σκοτώνοντας εκείνους που απέτυχε να ενσωματώσει.
Αρκεί, βέβαια, η διαπαιδαγώγηση αυτή (μέσω, κυρίως, της εκπαίδευσης) να κατορθώσει να κλείσει τον κύκλο της έγκαιρα, προτού η εύπλαστη συνειδητότητα ενός νέου ανθρώπου μετατραπεί σε άκαμπτο δογματισμό ενός φανατικού. Γιατί τότε δεν θα υπάρχει γυρισμός…
