Οι πρώτοι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για τα drones

Τα πρώτα βήματα για τη θέσπιση κοινών κανόνων για τον σχεδιασμό, την παραγωγή, τη συντήρηση και τη λειτουργία drones σε ολόκληρη την Ευρώπη κάνει η Κομισιόν, η οποία έχει συμπεριλάβει νομοθετική ρύθμιση για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο «αεροπορικό πακέτο» που παρουσίασε τη Δευτέρα.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση συνεπειών της ρύθμισης, ο συγκεκριμένος τομέας παρουσιάζει τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης και ήδη αρκετά κράτη-μέλη έχουν προχωρήσει στη θέσπιση εθνικών κανονισμών για την ομαλή λειτουργίας της συγκεκριμένης αγοράς.

Ειδικότερα, το άρθρο 45 του σχεδίου κανονισμού εισάγει για τη σχεδίαση, την παραγωγή, τη συντήρηση και τη λειτουργία των drones την υποχρέωση της πιστοποίησης που θα καθορίσει τους περιορισμούς ασφαλείας, τις συνθήκες λειτουργίας και τα όποια δικαιώματα. Όταν αυτά θα διασφαλίζονται, θα κατατίθεται σχετική δήλωση στην αρμόδια αρχή.

Το σχέδιο κανονισμού δίνει το δικαίωμα στην Κομισιόν να υιοθετήσει νομοθετικές πράξεις με τις οποίες θα καθοριστούν λεπτομέρειες για τα drones τόσο για το λειτουργικό κομμάτι όσο και το καθαρά βιομηχανικό κομμάτι (μηχανές, έλικες, εξοπλισμός κτλ.).

Η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία -μεταξύ άλλων- προβλέπει όρους και προϋποθέσεις για τους λειτουργούς των drones. Για παράδειγμα, ο χειριστής ενός μη επανδρωμένου αεροσκάφους θα υποχρεούται να γνωρίζει τους κοινοτικούς και εθνικούς κανόνες, ειδικά σε σχέση με την ασφάλεια, την ιδιωτικότητα, την προστασία των προσωπικών δεδομένων ή την περιβαλλοντική νομοθεσία, και θα πρέπει να είναι σε θέση να διασφαλίσει την ορθή λειτουργία του drone και τον ασφαλή διαχωρισμό του από τους ανθρώπους που βρίσκονται στο έδαφος, αλλά και από άλλους χρήστες του εναέριου χώρου. Επίσης, θα πρέπει να βρίσκονται σε γνώση του οι κανονισμοί για τις διαδικασίες εναέριας κυκλοφορίας.

Ακόμη, προβλέπεται ότι τα drones θα πρέπει να είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να μη θέτουν σε κίνδυνο κανέναν και να διαθέτουν τεχνικά χαρακτηριστικά που θα διασφαλίζουν την προστασία της ιδιωτικότητας, των προσωπικών δεδομένων, την εύκολη αναγνώριση του αεροσκάφους κτλ.

Μεταξύ άλλων, ο κανονισμός θεσπίζει το αξιόπλοο για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και προβλέπει ότι ο φορέας που είναι υπεύθυνος για την παραγωγή τους ή το μάρκετινγκ θα πρέπει να παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στον λειτουργό ή τον συντηρητή του drone για τα όρια λειτουργίας του και τις λεπτομέρειες για την ορθή του χρήση. Ακόμη, όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές θα πρέπει να πληρούν τις προβλέψεις των κοινοτικών κανονισμών.

Μέχρι το τέλος του 2015 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Αεροπορίας (EASA) θα προωθήσει τεχνική γνώμη η οποία θα αποτελέσει την βάση για μελλοντική ρύθμιση και θα ορίσει περισσότερες λεπτομέρειες.

Σύμφωνα με την έκθεση συνεπειών της ρύθμισης εκτιμάται ότι διεθνώς περίπου το 10% της πολιτικής αεροπορίας θα είναι μη επανδρωμένη σε περίπου 10 χρόνια από σήμερα. Ήδη εφαρμογές εμφανίζονται στην αγροτική παραγωγή, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο, αλλά και σε εναέριες υπηρεσίες όπως η επιθεώρηση δικτύων (ηλεκτρισμού, αερίου και σιδηροδρόμου), ενώ τα drones θα ενταχθούν τόσο στις μεταφορές όσο και στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Παράλληλα, θα υπάρξουν και πιο καινοτόμοι τομείς στην ενέργεια και τις δορυφορικές επικοινωνίες όπου τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη υπόσχονται νέες μεθόδους παραγωγής και παράδοσης.

Σύμφωνα με το ίδιο κείμενο, προβλέπεται ότι η παγκόσμια αγορά θα υπερδιπλασιαστεί έως το 2022 και θα φτάνει τα 4 δισ. ευρώ κάθε χρόνο, με την Ευρώπη να καταλαμβάνει περίπου το 25% και να περιμένει την δημιουργία 150 χιλιάδων θέσεων απασχόλησης μόνο στην παραγωγή έως το 2050.

Ήδη το εμπορικό ενδιαφέρον για τα drones είναι εντονότατο. Στη Γαλλία υπάρχουν περισσότεροι από 1.000 λειτουργοί (από 100 το 2012), ενώ η πολωνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, η οποία δεν είχε εκδώσει ούτε ένα πιστοποιητικό το 2012, το 2013 εξέδωσε πέντε, το 2014 έφτασε τα 316, ενώ στα μέσα του 2015 είχε εγκρίνει πάνω από 1.000.

Στην Αυστραλία είναι περισσότερες από 100 οι εταιρείες που λειτουργούν drones, στην Αμερική υπάρχουν 1.000, στη Νότια Κορέα 130, στην ΕΕ συνολικά ξεπερνούν τις 2.500, ενώ στην Ιαπωνία έχουν φτάσει τις 14.000.

Εθνικούς κανονισμούς έχουν θεσπίσει αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Αυστρία, η Γερμανία, η Δανία, η Ισπανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία.

Βέβαια, στην Ευρώπη, όπως παραδέχεται το έγγραφο, λόγω επιχειρησιακών περιορισμών σχεδόν όλες οι αδειοδοτήσεις αφορούν χαμηλού κινδύνου πτήσεις, με μικρά αεροσκάφη. Έτσι δεν μπορούν να αναπτυχθούν πιο σύνθετες υπηρεσίες όπως η παράδοση αγαθών, περιορίζοντας την αγορά και τις ευκαιρίες της.

Ωστόσο, η έκθεση αναγνωρίζει και σημαντικούς κινδύνους, καθώς τα drones προσφέρουν νέες ευκαιρίες για παράνομη δραστηριότητα που περιλαμβάνει την εποπτεία (κατασκοπεία, αναγνώριση στόχων) ή την εκτέλεση επιθέσεων (βόμβες, παράδοση οπλισμού σε αυλές φυλακών).

Αυτές οι μη αδειοδοτημένες και παράνομες χρήσεις των drones θα αποτελούν τις κύριες απειλές ασφαλείας, ενώ παράλληλα τα drones είναι πιο τρωτά λόγω της τηλεκατεύθυνσης, αλλά και ευεπίφορα στο hacking.

Μάλιστα, το γεγονός ότι οι λειτουργοί drones μπορούν να παραμένουν ανώνυμοι θέτει ένα σοβαρό πρόβλημα για τις δυνάμεις ασφαλείας οι οποίες έχουν δυσκολίες αναχαίτισης ή παρεμπόδισης συγκεκριμένων επικίνδυνων λειτουργιών, αλλά και αναγνώρισης του χρήστη.

Πάντως, το θέμα της χρήσης φάσματος των ραδιοσυχνοτήτων αναμένεται να λυθεί από το πρόγραμμα «SESAR» (Single European Sky Air Traffic Management Research), το οποίο αφορά τη χρήση νέων τεχνολογιών εναέριας κυκλοφορίας στον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό.