Το να επισημαίνει κανείς (κατά κανόνα με ηχηρές οιμωγές) τις χρόνιες κακοδαιμονίες του πολιτικού συστήματος αποτελεί πλέον κοινοτοπία. Αυτή ακριβώς η καταφανής αντίφαση –από τη μια, η πάνδημη αναγνώριση των κακώς κειμένων και, από την άλλη, η αέναη και απρόσκοπτη αναπαραγωγή τους –πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις.
«Πολιτικό σύστημα» είναι δομές σε αλληλεπίδραση οι οποίες συγκροτούνται εμπρόθετα προκειμένου να επιτελέσουν λειτουργίες, που όμως δεν είναι ποτέ ουδέτερες. Στη θεωρία του Κράτους (γνωστικό πεδίο άμεσα συναφές και με την υφή της ίδιας της πολιτικής), η άποψη ότι κύριος στόχος των δομών αυτών είναι η άριστη διοίκηση και το «κοινό καλό» αποτελεί στην καλύτερη περίπτωση θεωρητική μονομέρεια και στη χειρότερη αφέλεια. Οι δομές του πολιτικού συστήματος είναι βέβαια επιφορτισμένες με καθήκοντα διοίκησης, κύριο όμως στόχο τους αποτελεί –διιστορικά –η εμπέδωση και αναπαραγωγή της εκάστοτε υφιστάμενης κυριαρχίας. Ιδωμένη μέσα απ’ αυτό το πρίσμα (ως εγχείρημα παγίωσης και εμβάθυνσης εκμεταλλευτικών σχέσεων), η λειτουργία του ελληνικού πολιτικού συστήματος –στα μάτια της κοινωνίας ελλειμματική και απεχθής –ίσως και να αποτελεί υπόδειγμα όσων οι απανταχού της Γης κυρίαρχοι εποφθαλμιούν και για τη δική τους «επόμενη μέρα».
Ας το σκεφθούμε: να καταρρέει το βιοτικό επίπεδο ενός ολόκληρου λαού και να υποθηκεύεται το μέλλον του∙ να εκτοξεύεται η ανεργία και οι νέοι της μαζικά να την εγκαταλείπουν∙ να υλοποιείται η απόλυτη συρρίκνωση του δημόσιου χώρου –Παιδεία, Υγεία, ασφάλιση –προκειμένου τα κοινωνικά ισοζύγια να παραμείνουν υπέρ των ισχυρών (και μάλιστα στα χέρια μιας κυβέρνησης που, επιδεικτικά διαστρέφοντας τη λογική, επιμένει να αυτοαποκαλείται αριστερή), όλα αυτά δεν είναι διόλου αμελητέες επιδόσεις. Το σύστημα πάσχει –είναι πράγματι σε σήψη και προχωρημένη αποσύνθεση. Αυτό όμως ισχύει για τους κυριαρχουμένους. Στο μεταξύ οι κυρίαρχοι εξακολουθούν μια χαρά να κάνουν τη δουλειά τους.
Οσο όμως κι αν το προσπαθούν (και εν τινί μέτρω το επιτυγχάνουν), οι τελευταίοι δεν μπορούν ποτέ να κοιμούνται ήσυχοι. Κι αυτό για έναν λόγο απλό: γιατί η αντιδραστικότητά τους (και η αντιδραστικότητα του πολιτικού συστήματος που πάνω του στηρίζουν την αναπαραγωγή τους), όσο κι αν πρόσκαιρα κρύβεται, δεν απαλείφεται. Δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα στη κοινωνία ειμή μόνον κι άλλη καταβαράθρωση. Τρεις είναι οι βασικές διαστάσεις αυτής της ζοφερής πραγματικότητας.
Η πρώτη συνίσταται στην κατά συρροήν -τη σχεδόν εγγενή πλέον –αναξιοπιστία: το να επαγγέλλονται οι ιθύνουσες πολιτικές γραφειοκρατίες το άσπρο, να γίνονται εντολοδόχοι του, και στη συνέχεια συνοπτικά να υλοποιούν το μαύρο. Στα καθ’ ημάς πρόκειται για πρακτική μακράς ιστορικής διάρκειας που όμως επί των ημερών της ηγετικής ομάδας ΣΥΡΙΖΑ γνώρισε –με την αναμενόμενη, πλην εντυπωσιακά άοκνη συνέργεια ολόκληρου του παραδοσιακού πολιτικού προσωπικού –νέες δόξες. Δεν είχαμε εδώ μόνο παραχάραξη της λαϊκής εντολής, είχαμε και ανερυθρίαστη αξιοποίηση του μετατραυματικού σοκ που προκάλεσε, ώστε να εκβιαστεί και μια δεύτερη εντολή παραχάραξης: αυτό που εξίσου ανερυθρίαστα αποκλήθηκε «παράλληλο πρόγραμμα».
Συναφής είναι η δεύτερη διάσταση σήψης, η προσβολή της λογικής –που όμως κάποιος θα μπορούσε και να την εκλάβει ως τεκμήριο «δημιουργικής άνοιας»: τη συστηματική διασπορά ανοησίας που, καθώς όμως φιλοδοξεί να αναισθητοποιήσει τα κοινωνικά ανακλαστικά, είναι για το πολιτικό σύστημα πρόσκαιρα δημιουργική. Το μοτίβο της είναι γνωστό: παλεύουμε ενάντια στον ανορθολογισμό του συστήματος, αλλά επειδή αυτός είναι ισχυρός τον αποδεχόμαστε ως προϋπόθεση για να τον υπερβούμε! Στηλιτεύω τον νεοφιλελευθερισμό, όμως υλοποιώ την πιο ακραία εκδοχή του διότι έτσι θα τον νικήσω! Η ενεργός σύζευξη Α και -Α (η επιτομή του παραλογισμού σύμφωνα με τον Αριστοτέλη) συν διάφορα σαθρά σοφίσματα επικάλυψης δίνουν ταυτόχρονα το μέτρο της σήψης του συστήματος και των αναγκών αναπαραγωγής του σε επίπεδο πολιτικού Λόγου.
Αυτός ο τελευταίος –Λόγος με το λάμδα κεφαλαίο (όρος που αναφέρεται και σε γλωσσική εκφορά και σε τρόπο σκέψης) –είναι η τρίτη και ίσως σημαντικότερη μορφή της συστημικής αποσύνθεσης: το στοιχείο που συνέχει και νοηματοδοτεί όλες τις άλλες διαστάσεις. Και ο Λόγος έχει, εδώ και καιρό, υπαχθεί στο δόγμα ΤΙΝΑ (There Is No Alternative): στην άποψη ότι, με όλη τη «διακαή αγωνία» των κυβερνώντων να βρουν εναλλακτικές, εναλλακτική δεν υπάρχει –ότι για να ορθοποδήσουμε θα πρέπει να συρρικνωθούν όλα τα δικαιώματα, εν πρώτοις κοινωνικά, αλλά σταδιακά και πολιτικά. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι στην αναπαραγωγή αυτού του αδιέξοδου (και εγνωσμένα εσφαλμένου) μοτίβου συνεργούν αναφανδόν όλοι οι κυρίαρχοι, πρωτοστατώντας στην κατάπνιξη κάθε αντίθετης φωνής. Οι ηχηρές οιμωγές περί του σήποντος συστήματος, βέβαια, παραμένουν. Καθώς όμως είναι προσχηματικές, εισηγούνται κατά κανόνα φάρμακα που είναι χειρότερα από την αρρώστια. Για άλλη μία φορά, εναπόκειται στη λαϊκή ενεργοποίηση να ανατάξει αυτή τη ζοφερή κατάσταση.
Ο κ. Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Life Member στο Πανεπιστήμιο του Cambridge (CLH).
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
