Την ώρα που η σύγκρουση στη Συρία εξελίσσεται σε έναν από τους μεγαλύτερους γεωστρατηγικούς λαβυρίνθους, η άνοδος του γεωπολιτικού ρίσκου έχει αυξήσει το αποκαλούμενο και «ασφάλιστρο κινδύνου» για τις αγορές και τις οικονομίες παγκοσμίως, οδηγώντας μάλιστα τους αναλυτές να υποψιάζονται πως ίσως το 2016 η πολιτική και το γεωπολιτικό σκηνικό και όχι τα οικονομικά θα αποτελέσουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Αναλυτές έχουν αναθεωρήσει προς τα πάνω τον παράγοντα του κινδύνου όχι μόνο για τη Μέση Ανατολή αλλά και για τη Δύση, όπως και τις πιθανότητες για μια διεθνή στρατιωτική επέμβαση στη Συρία. Τα νέα δεδομένα στη σχέση Ρωσίας – Τουρκίας (αν και με εμπορικές συναλλαγές 31 δισ. δολαρίων οι κυρώσεις δεν αναμένεται από τους αναλυτές να διατηρηθούν πέραν του πρώτου εξαμήνου του 2016) θα υπονομεύσουν τις προσπάθειες για εξεύρεση λύσης.
«Οσο υπάρχει δυσκολία στις διαπραγματεύσεις για την επίτευξη συμφωνίας για τον διαμοιρασμό της εξουσίας στη Συρία τόσο οι ξένοι «χορηγοί» του εμφυλίου στη Συρία θα έρχονται αντιμέτωποι με ένα όλο και πιο περίπλοκο πεδίο πολέμου» παρατηρεί το Stratfor.
Οι τελευταίες εξελίξεις με τη σύγκρουση Ρωσίας – Τουρκίας και η άνοδος της τρομοκρατίας, η οποία για ορισμένους μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι αποκτά μια πιο παγκοσμιοποιημένη διάσταση, ίσως αποτελέσουν ένα σημείο καμπής στο γεωπολιτικό τοπίο, εκτίμησε και η Tina Fordham, επικεφαλής πολιτική αναλύτρια της Citigroup, η οποία «βλέπει» πως οι βασικοί «παίκτες» της συριακής σύγκρουσης έχουν πολύπλοκες επιδιώξεις: η Γαλλία επιδιώκει ήττα του ISIS, έλεγχο των προσφυγικών ροών, απομάκρυνση του Ασαντ και αύξηση της επιρροής της στη Μ. Ανατολή. Η Ρωσία, αποκατάσταση της γεωπολιτικής ισχύος της, στήριξη του Ασαντ, αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας της και ελάφρυνση των κυρώσεων της Δύσης.
Το ISIS επιδιώκει την εδραίωση και επέκταση του Χαλιφάτου, την προσέλκυση νέων μελών, την αύξηση της χρηματοδότησης και την απομάκρυνση του Ασαντ.
Οι ΗΠΑ επιδιώκουν περιορισμό του ISIS, αποφυγή διάλυσης του Ιράκ, ύφεση των σχέσεων στη μετά κυρώσεων εποχή με το Ιράν, απομάκρυνση του Ασαντ και διατήρηση του status quo με τους συμμάχους της. Η Τουρκία πάλι επιθυμεί ήττα του ΡΚΚ, απομάκρυνση του Ασαντ, εδραίωση ζώνης ασφαλείας / ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, υποστήριξη από την ΕΕ για τους πρόσφυγες και αναζωογόνηση ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Τι ζητούν
Από την πλευρά της, η Σαουδική Αραβία επιδιώκει τον περιορισμό της ιρανικής επιρροής και της ανόδου του πολιτικού Ισλάμ, την απομάκρυνση του Ασαντ και τη νίκη στην Υεμένη. Το Ιράν επιθυμεί εσωτερική σταθερότητα, άρση των κυρώσεων, ενίσχυση της διπλωματικής διαδικασίας, στήριξη του Ασαντ και διασφάλιση πιθανώς μελλοντικά «δορυφορικών» γειτονικών χωρών.
Η Μεγάλη Βρετανία διεκδικεί περιορισμό του ISIS, απομάκρυνση του Ασαντ και επανέναρξη πιθανώς αεροπορικών χτυπημάτων, ενώ η Γερμανία επιθυμεί μείωση των προσφυγικών ροών, πολιτικό συμβιβασμό και απομάκρυνση του Ασαντ. Το ΝΑΤΟ πάλι επιδιώκει την επανέναρξη επιχειρήσεων στη Λιβύη και πιθανή επέκταση της θέσης του σε Ιράκ – Συρία.
Και ενώ το άμεσο κόστος της τρομοκρατίας εκτιμάται ότι μαζί με τις δαπάνες για την εθνική ασφάλεια ξεπερνά τα 200 δισ. δολάρια, η «προσφυγική κρίση» αποτελεί πρόκληση για την Ευρώπη. Η Citigroup αναμένει συνολικά 3.700.000 αιτήσεις ασύλου τη διετία 2015-2016, ενώ οικονομολόγοι εκτιμούν το κόστος ανά πρόσφυγα στα 12.700 δολάρια ετησίως. Μελέτη της Credit Suisse εκτίμησε πάντως ότι η ενσωμάτωση των προσφύγων θα μπορούσε να ενισχύσει τις οικονομίες της ευρωζώνης κατά μέσον όρο 0,2% του ΑΕΠ ετησίως για την περίοδο 2015-2023.
Νέα μορφή
Την ίδια ώρα πάντως η διατήρηση της περίφημης «σύγκρουσης των πολιτισμών» στο προσκήνιο, με τις εξελίξεις μάλιστα στο μέτωπο της τρομοκρατίας να πλήττουν τα θεμέλια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οδηγεί ορισμένα οικονομικά ινστιτούτα διεθνών τραπεζών να εκτιμούν πως η παγκοσμιοποίηση, όπως αυτή επικράτησε στον κόσμο από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, αλλάζει μορφή.
Στον νέο πολυπολικό κόσμο και σε επίπεδο διακυβέρνησης η ώθηση που έδωσε στη δημοκρατία η παγκοσμιοποίηση φαίνεται ότι φθάνει στο όριό της, με λιγότερο δημοκρατικές μορφές διακυβέρνησης να αναπτύσσονται σε περιφερειακά και οικονομικά υποσυστήματα και με τον όρο «ελεγχόμενη δημοκρατία» να κάνει την εμφάνισή του.
Παράλληλα νέα περιφερειακά όργανα διακυβέρνησης αλλά και νέοι περιφερειακοί θεσμοί θα αυξήσουν την επιρροή τους, ενώ αναμένεται η δημιουργία νέων θεσμών που θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν υφιστάμενους. Τα περιφερειακά χρηματοπιστωτικά κέντρα αναμένεται επίσης να αυξηθούν, ενώ σε εταιρικό επίπεδο η σημαντικότερη αλλαγή θα είναι η αύξηση των περιφερειακών πρωταθλητών που σε ορισμένες περιπτώσεις θα υποκαταστήσουν τις πολυεθνικές.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
