Δέκα χρόνια στην καγκελαρία της επανενωμένης Γερμανίας συμπλήρωσε προχθές Κυριακή 22 Νοεμβρίου η Αγκελα Μέρκελ, η πρώτη γυναίκα καγκελάριος της χώρας και η πρώτη προερχόμενη από την πρώην Λαική Δημοκρατία της Γερμανίας – δεν γεννήθηκε όμως εκεί, όπως πολλοί πιστεύουν: είναι κόρη πάστορα και δασκάλας από το Αμβούργο. Μετανάστευσαν στην πρώην ΛΔΓ όταν η Αγκελα ήταν πέντε ετών.
Η Μέρκελ είναι αναμφίβολα η ηγέτης που στις μέρες η Γερμανία κατέστη η κυρίαρχη ευρωπαική δύναμη, γεγονός που εγείρει δύο ερωτήματα: πρώτον πώς συνέβη και, δεύτερον, πόσο θα κρατήσει.
Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση είναι μάλλον απλή: η Μέρκελ βρήκε περίπου «έτοιμη» μια «μεταρρυθμισμένη» Γερμανία από τον σοσιαδλημοκράτη προκάτοχό της Σρέντερ και άρπαξε τη μεγάλη ευκαιρία που έδωσε στη χώρα της η ευρωπαική, ιδίως η ελληνική, κρίση χρέους. Μέσα από τη διαχείριση αυτής της κρίσης ήταν που το Βερολίνο κατέστη πολιτικά και θεσμικά κυρίαρχο. Η Μέρκελ πέτυχε να «μεταφράσει» την οικονομική σε πολιτική και θεσμική κυριαρχία της Γερμανίας, κάτι που όμως είχε ως αποτέλεσμα και την εκτόξευση του ευρωσκεπτικισμού τόσο στο βορρά όσο, κυρίως, στο νότο: ο πρώτος νιώθει ότι πρέπει πια να σταματήσει να «πληρώνει» τους «τεμπέληδες» του δεύτερου και εκείνοι ότι πρέπει να απαλλαγούν από την ηγεμονία των βορείων. Αυτή είναι σήμερα η «Γερμανική» Ευρώπη.
Το δεύτερο ερώτημα συνδέεται κι αυτό με κρίση. Αν το ήταν χρέος ήταν το εφαλτήριο της γερμανικής ηγεμονίας, η προσφυγική κρίση ίσως αποδειχθεί το τέλος της. Για πρώτη φορά σε αυτά τα δέκα χρόνια αδιατάρακτης κυριαρχίας στη γερμανική και την ευρωπαική πολιτική, η Μέρκελ και η Γερμανία απειλούνται ευθέως από τους χιλιάδες δυστυχείς που παλεύουν στα κύματα του Αιγαίου προσπαθώντας να φτάσουν με κάθε τρόπο στη γερμανική «γη της επαγγελίας». Τα ποσοστά αποδοχής της Μέρκελ κατακρημνίζονται ενώ η αμηχανία της για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί όλη αυτή η ανθρωπιστική και πολιτική καταστροφή είναι έκδηλη.
Εχοντας χτίσει τη γερμανική ηγεμονία πάνω στην οικονομική υπεροχή, τώρα που το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ, είναι γεωπολιτικό, πρόβλημα ασφαλείας και διεθνούς πολιτικής μεταξύ των μεγάλων, η Ευρώπη της Μέρκελ είναι γυμνή, ανεπαρκής.
Και, η ίδια, δέκα χρόνια μετά, όπως άπαντες αντιλαμβάνονται, για πρώτη φορά δεν ξέρει τι να κάνει: ο μικρομεγαλισμός του Βερολίνου και οι εκβιαστικές, βαθιά διχαστικές, τακτικές εδώ δεν πιάνουν πια.
Αν δεν το καταλάβουν αυτό επιτέλους, αμέσως, και οι ίδιοι οι Γερμανοί, η Ευρώπη δεν θα αντέξει τις αληθινές πιέσεις από τα πραγματικά μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει και θα βρεθεί σε κατάσταση de facto διάλυσης, καθώς οι χώρες, ή κάποιες μικρές ομάδες χωρών, θα προστρέξουν στις δικές τους πολιτικές για αυτοπροστασία. Είναι μονόδρομος.
Όμως, δυστυχώς, στο Βερολίνο κάθε άλλο παρά να το συνειδητοποιούν δείχνουν, κάθε άλλο παρά να επιθυμούν να αλλάξουν. Το μυαλό τους είναι ακόμα στην ηγεμονία και, όπως όλα δείχνουν, εκεί μέχρι τέλους θα παραμείνει, με δεδομένο πλέον το κόστος: τη νομοτελειακή αποτυχία της κοινής Ευρώπης…
