Aπό τους θησαυρούς της ΙΒΙΑΛ: η πρώτη σελίδα της «Επιτομής των οκτώ του λόγου μερών» (1476), του Κωνσταντίνου Λάσκαρη

Το περιεχόμενό της ξεπερνά τους 240.000 τίτλους. Στις αίθουσές της, στο λαμπρά ανακαινισμένο νεοκλασικό κτίριο της οδού 2ας Μεραρχίας 36 στον Πειραιά, ο επισκέπτης θα βρει τις ιδιωτικές βιβλιοθήκες μεγάλων προσωπικοτήτων των γραμμάτων, του Κ. Θ. Δημαρά, του Εμμανουήλ Κριαρά, της Αικατερίνης Κουμαριανού, του Φίλιππου Ηλιού. Θα βρει τη «Biblioteca Graeca», τη βιβλιοθήκη του συλλέκτη Αθανασίου Οικονομόπουλου, με πρώτες εκδόσεις ελληνικών κειμένων, από τον 15ο ως τα τέλη του 19ου αιώνα, τη συλλογή βυζαντινών μελετών της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, τη βιβλιοθήκη του καθηγητή Φιλοσοφίας και ακαδημαϊκού Ιωάννη Ν. Θεοδωρακόπουλου, τη βιβλιοθήκη του ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Σβολόπουλου. Επί τρία χρόνια πραγματοποιούνταν αθόρυβα οι προσκτήσεις των συλλογών και η ανακαίνιση του κτιρίου και τώρα οι συλλογές της Ιστορικής Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη (ΙΒΙΑΛ) είναι προσβάσιμες στο κοινό και στους ερευνητές. Τη λειτουργία της θα εγκαινιάσει την Τρίτη 24 Νοεμβρίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος.


«Κατά πρώτον, οι προσωπικές βιβλιοθήκες σημαντικών ανθρώπων του πνεύματος που έχουν συγκεντρωθεί εδώ διατηρούν η καθεμιά την αυτοτέλειά της ως χωριστή ενότητα στους χώρους της Βιβλιοθήκης. Η ταυτότητα κάθε συλλογής είναι εμφανής και η χρήση της εύκολη» λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη Παναγιώτης Λασκαρίδης εξηγώντας τους λόγους που διαφοροποιούν την ΙΒΙΑΛ από άλλες βιβλιοθήκες. «Κατά δεύτερον, ορισμένες συλλογές είναι μοναδικές στον κόσμο. Λόγου χάριν, η «Biblioteca Graeca» του Αθανασίου Οικονομόπουλου, όπως διαπιστώσαμε μετά τη σύγκριση των τίτλων της συλλογής με τις αντίστοιχες συλλογές μεγάλων βιβλιοθηκών, της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, του Μονάχου, του Κέιμπριτζ, παρουσιάζει πληρότητα τίτλων πρώτων ελληνικών εκδόσεων που δεν απαντά σε άλλες βιβλιοθήκες. Είναι μια συλλογή παγκοσμίου βεληνεκούς».
Στους εξέχοντες θησαυρούς της ΙΒΙΑΛ συγκατελέγονται η πρώτη έκδοση της Επιτομής των οκτώ του λόγου μερών (1476), του Κωνσταντίνου Λάσκαρη, του πρώτου ελληνικού χρονολογημένου βιβλίου, που τυπώθηκε στο Μιλάνο από τον κρητικό τυπογράφο Δημήτριο Δαμιλά, οι Μύθοι του Αισώπου (1478), που τυπώθηκαν επίσης από τον Δαμιλά, και η πρώτη έκδοση των Απάντων (1495-1498) του Αριστοτέλη, του μοναδικού αριστοτελικού κειμένου που τυπώθηκε κατά τον 15ο αιώνα, σε πέντε τόμους, στη Βενετία, από τον Αλδο Μανούτιο.
Μεγάλο μέρος του όγκου της ΙΒΙΑΛ, περί τους 35.000 τίτλους, καταλαμβάνει η βιβλιοθήκη του εκπαιδευτικού Γεωργίου Δολιανίτη, ιδρυτή του ομώνυμου Κέντρου Σπουδών και Ερευνών, με εκδόσεις για την Ιστορία της Ελλάδας και την ιστορία του Τύπου. Εξαιρετικά σημαντικό είναι το πλούσιο αρχείο του ελληνικού, μικρασιατικού και ξένου Τύπου. Η βιβλιοθήκη του ιστορικού και διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών Τριαντάφυλλου Ε. Σκλαβενίτη, περί τους 45.000 τίτλους (κατάλογοι μοναστηριακών και δημόσιων βιβλιοθηκών, μονογραφίες λογίων της Διασποράς κ.ά.), αποτελεί έναν θησαυρό έρευνας για την κοσμική και θρησκευτική ιστορία του Γένους και την κίνηση των ιδεών στον ελληνικό χώρο από την Τουρκοκρατία και μετά.
Ανυπολόγιστη για τον μελετητή της νεοελληνικής λογοτεχνίας είναι η αξία της βιβλιοθήκης του Κ. Θ. Δημαρά, περί τους 25.000 τόμους, βιβλιοθήκη εργασίας για τη συγγραφή της Ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας (1949), ενώ η λογοτεχνική παραγωγή των τελευταίων δεκαετιών εκπροσωπείται στις βιβλιοθήκες του ποιητή και κριτικού Κ. Γ. Παπαγεωργίου, του ποιητή και εκδότη Γιώργου Χρονά, της συγγραφέως Κωστούλας Μητροπούλου, της συγγραφέως παιδικής λογοτεχνίας Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, της μεταφράστριας Εϊμυ Μιμς, του δημοσιογράφου και ποιητή Γιώργου Ν. Κάρτερ. Κοντά σε αυτές και οι βιβλιοθήκες διπλωματών (Δημητρίου Σ. Αθανασόπουλου, Αχιλλέα Εξαρχου) και επιχειρηματιών (Θεμιστοκλή Βώκου, Μάνου Μαυρίδη, Χρήστου Στάθη).

«Ο όρος που αρμόζει στην ΙΒΙΑΛ είναι «Ιστορική Βιβλιοθήκη του Νέου Ελληνισμού»» σχολιάζει ο αρχιτέκτονας και ιστορικός του βιβλίου Κ. Στ. Στάικος, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Παναγιώτη Λασκαρίδη στην υλοποίηση του οράματός του. «Η συλλογή της ΙΒΙΑΛ είναι ανεκτίμητη διότι αντιπροσωπεύει όλες τις πτυχές της πνευματικής δραστηριότητας του Γένους, όταν συνειδητοποιεί, μετά την πτώση της Πόλης, ότι μια νέα τάξη πραγμάτων δημιουργείται και οι λόγιοι του Βυζαντίου θεωρούν ότι εκείνοι είναι οι μόνοι κληρονόμοι της αρχαιοελληνικής και της ορθόδοξης παράδοσης. Από τους ύμνους του Ορφέα ως τον Πλάτωνα, τη γραμματεία της ελληνιστικής εποχής και των Βυζαντινών αλλά και τη νεοελληνική έντυπη παραγωγή από τον «Απόκοπο» του Μπεργαδή ως τις ημέρες μας, η ΙΒΙΑΛ συνιστά την πληρέστερη συλλογή της διαχρονικής αυτής πνευματικής παράδοσης». Ο ίδιος έχει παραχωρήσει τη συλλογή του με εκδόσεις για την ιστορία του βιβλίου και τη θέση του ελληνικού βιβλίου στον κόσμο.

Αρχεία, ναυτιλία και έρευνα
Ερευνητικά χρυσωρυχεία είναι τα Αρχεία που φυλάσσονται στην ΙΒΙΑΛ, των Κ. Θ. Δημαρά, Αικατερίνης Κουμαριανού, Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου, Γεωργίου Δολιανίτη, Κωστούλας Μητροπούλου, του δημοσιογράφου και συγγραφέα Βαγγέλη Σακκάτου, μέρος του αρχείου του Εμμανουήλ Κριαρά και των Γιώργου Χρονά, Εϊμυ Μιμς, του δημοσιογράφου και ποιητή Γιώργου Ν. Κάρτερ κ.ά.
Τα επαγγελματικά ενδιαφέροντα του πλοιοκτήτη προέδρου του Ιδρύματος αντανακλώνται στη φροντίδα με την οποία έχει καταρτιστεί μια βιβλιοθήκη σχετική με τη θάλασσα, τη ναυτιλία και το ναυτικό δίκαιο (αλιευτική συλλογή του Κωνσταντίνου Λασκαρίδη, βιβλιοθήκη και αρχείο του ναυάρχου Χρήστου Ντούνη, ενδεικτική βιβλιογραφία της συλλογής του ναυάρχου Νέλσον, βιβλιοθήκη Ναυτικού Δικαίου του καθηγητή Leo Delwaide, συλλογή Βρετανικής Νομολογίας Ναυτικού Δικαίου), καθώς και στην εκτεταμένη προσωπική του συλλογή περιηγητικών εκδόσεων.
Ο κατάλογος της βιβλιοθήκης και το περιεχόμενο των Αρχείων είναι ήδη προσβάσιμα μέσω Διαδικτύου και η ΙΒΙΑΛ έχει ξεκινήσει συνεργασία με άλλους φορείς για τη συγκρότηση συλλογικού καταλόγου ναυτιλιακών βιβλιοθηκών.

«Η ΙΒΙΑΛ εμπλουτίζεται διαρκώς με νέες συλλογές με σκοπό να εξελιχθεί σε ένα κέντρο μελέτης του Ελληνισμού» δηλώνει στο «Βήμα» ο Παναγιώτης Λασκαρίδης. Μετά την πρόσφατη υπογραφή συμφωνίας με το Πανεπιστήμιο Τσίνγκουα του Πεκίνου, όπου θα δημιουργηθεί Εδρα Μαριλένας Λασκαρίδη –Κλασικών και Νεοελληνικών Σπουδών, τα γεγονότα δείχνουν ότι το Ιδρυμα «Αικατερίνη Λασκαρίδη» εργάζεται μεθοδικά για τη δημιουργία υποδομών που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη των ελληνικών σπουδών στην Ελλάδα και στον κόσμο.
***

Ιστορική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη (2ας Μεραρχίας 36 και Ακτή Μουτσοπούλου, Πειραιάς). Οι κατάλογοι της βιβλιοθήκης και των Αρχείων είναι προσβάσιμοι στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.laskaridou.gr/istoriki-vivliothiki-tou-idrimatos-ekaterinis-laskaridi/

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ