Από τον Τζέιμς Μποντ στη ζωή μας

Στο «άνοιγμα» του «Επιχείρηση Κεραυνός» («Thunderball», 1965) ο Σον Κόνερι σκοτώνει τον Ζακ Μπουατιέ, δολοφόνο της Spectre, και καθώς οι «κακοί» τον καταδιώκουν φοράει μια φορητή συσκευή πτήσης για να περάσει πάνω από τα τείχη του πύργου και να φθάσει σώος και αβλαβής στην Aston Martin του κάνοντας, καθώς βάζει το jetpack στο πορτ μπαγκάζ, το σχόλιο «Δεν θα έπρεπε να λείπει από κανέναν καλοντυμένο άντρα». Το hi-tech «ιπτάμενο κοστούμι» στο οποίο αναφέρεται είχε βγει από τις τελευταίες εργαστηριακές κολεξιόν και αποτελεί ένα από τα κατ’ εξοχήν συνδεδεμένα με τον Τζέιμς Μποντ γκάτζετ. Πρόκειται για το πυραυλοκίνητο Bell Textron Rocket Belt το οποίο αναπτύχθηκε από την Bell Aerosystems για τον αμερικανικό Στρατό το 1961. Οι μέγιστες αποδόσεις του στην εποχή των γυρισμάτων περιορίζονταν στα περίπου 4 λεπτά πτήσης σε ύψος 10 μ. και απόσταση 180 μ. –απογοητευτικές για τον Στρατό αλλά άκρως θεαματικές για μια ταινία.

Οι προσωπικές συσκευές πτήσης έχουν έκτοτε σημειώσει πρόοδο, σήμερα όμως εξακολουθούν να λείπουν από τη συντριπτική πλειονότητα των καλοντυμένων αντρών. Προς το παρόν η χρήση των jetpacks περιορίζεται σε έναν εξαιρετικά στενό κύκλο που περιλαμβάνει τους αστροναύτες της NASA και τους λίγους φανατικούς λάτρεις τους, όπως ο ελβετός πρώην πιλότος Υβ Ροσί –αυτοαποκαλούμενος «Jetman» -, ο οποίος έχει κάνει εντυπωσιακές επιδείξεις με μια δικής του επινόησης συσκευή, ή ο αυστραλός επιχειρηματίας Ντέιβιντ Μέιμαν, ο οποίος, επίσης με δική του συσκευή, πέταξε την προηγούμενη εβδομάδα γύρω από το Αγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη. Τα πράγματα ωστόσο ενδέχεται να αλλάξουν από του χρόνου με το Martin Jetpack της νεοζηλανδικής Martin Aerospace. Είναι το πρώτο που παράγεται μαζικά και μπορεί να έχει πρακτική εφαρμογή: με μέγιστη διάρκεια πτήσης τα 45 λεπτά σε ύψος ως και 1.000 μ. και δυνατότητα μεταφοράς φορτίου μέχρι και 120 κιλών, μπορεί να δώσει «φτερά» σε διασώστες, αστυνομικούς και νοσηλευτικό προσωπικό σε περιπτώσεις ατυχημάτων και φυσικών καταστροφών. Ηδη το Ντουμπάι έκλεισε συμφωνία για την παράδοση –αρχικά –20 Martin Jetpacks μέσα στο 2016.

Σε μια διάσημη σκηνή της ταινίας «Ο Χρυσοδάκτυλος» («Goldfinger», 1964) ο Ορικ Γκολντφίνγκερ δένει τον Σον Κόνερι σε ένα χρυσό τραπέζι και τον απειλεί με μια πανίσχυρη ακτίνα λέιζερ (αργότερα χρησιμοποιεί το ίδιο όπλο για να «κόψει» τις πόρτες του Φορτ Νοξ). Την εποχή εκείνη η εν λόγω τεχνολογία βρισκόταν κυριολεκτικά στα σπάργανα: τα πρώτα λειτουργικά λέιζερ είχαν «ανάψει» μόλις το 1960 και μόνο μέσα στα εργαστήρια της Hughes Research Laboratories στην Καλιφόρνια και του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT), ενώ οι πρώτες επιδείξεις του διοδικού λέιζερ και του λέιζερ ημιαγωγών με ορατή εκπομπή έγιναν το 1962. Η πανίσχυρη ακτίνα του Χρυσοδάκτυλου ήταν λοιπόν πολύ μπροστά από την εποχή της. Σήμερα ο καθένας μπορεί να κόψει με ακτίνες λέιζερ γυαλί για μαστορέματα με μικρές συσκευές χειρός, ενώ οι λιγότερο «επιθετικές» εφαρμογές τους εκτείνονται από την ιατρική και την αισθητική ως τα CD και τους σαρωτές των barcodes.

Τα γυαλιά ηλίου του Ρότζερ Μουρ στο «Επιχείρηση Κινούμενος Στόχος» («A view to a kill», 1985) έχουν «μαγικούς» πολωτικούς φακούς που του επιτρέπουν να βλέπει μέσα από σκούρα τζάμια. Τα πολωτικά γυαλιά ηλίου, που μειώνουν τις αντανακλάσεις και βοηθούν π.χ. να βλέπει κάποιος τη θάλασσα πιο διάφανη και να διακρίνει καλύτερα τα ψάρια ή τον βυθό (αλλά δεν βλέπουν μέσα από σκούρα τζάμια) , δεν ήταν καινούργια ούτε στην εποχή της ταινίας. Η τεχνολογία όμως έχει με τα χρόνια βελτιωθεί σημαντικά, ενώ παράλληλα ο καθένας έχει πλέον πρόσβαση σε γυαλιά νυχτερινής όρασης που βλέπουν στο σκοτάδι ή εφοδιασμένα με τηλεσκοπικά βοηθήματα που εστιάζουν σε διάφορες αποστάσεις, για να μη μιλήσουμε για τα έξυπνα γυαλιά όπως αυτά της Google ή της Samsung που βλέπουν όχι μόνο δεδομένα αλλά και την εικονική πραγματικότητα. Στο γύρισμα του αιώνα, στο «Ο κόσμος δεν είναι αρκετός» («The world is not enough», 1999) ο Πιρς Μπρόσναν φοράει γυαλιά ακτίνων Χ για να διακρίνει τα όπλα –και τα εσώρουχα –κάτω από τα ρούχα των κοριτσιών στο καζίνο. Λιγότερο από δέκα χρόνια αργότερα, το 2007, άρχισαν να εγκαθίστανται στα αεροδρόμια προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων οι πρώτοι σαρωτές σώματος (TSA ή full body scanners), οι οποίοι, ξεπερνώντας όπως είναι ευνόητο τον κινηματογραφικών απαιτήσεων «σκόπελο» των εσωρούχων, αποκαλύπτουν το ανθρώπινο σώμα γυμνό, «ντυμένο» μόνο με τα όπλα που ενδεχομένως έχει επάνω του.

Το Aston Martin V12 Vanquish του Πιρς Μπρόσναν στο «Πέθανε μια άλλη μέρα» («Die another day», 2002), θεωρείται το πιο «πειραγμένο» αυτοκίνητο στα «τζεϊμσμποντικά» κινηματογραφικά χρονικά. Στην 20ή κατά σειρά ταινία ο θρυλικός πράκτορας επιστρέφει στην Aston Martin –μάρκα την οποία είχε να οδηγήσει στη μεγάλη οθόνη από το 1987 και το «Με το δάχτυλο στη σκανδάλη» («The living daylights», Τίμοθι Ντάλτον). Εκείνο που τον εντυπωσιάζει περισσότερο από τα θαυμαστά χαρακτηριστικά του νέου αυτοκινήτου του είναι η ειδική βαφή καμουφλάζ που, όπως εξηγεί ο Κιου, το κάνει αόρατο με τη βοήθεια μικροκαμερών που προβάλλουν επάνω του την εικόνα του γύρω τοπίου. Το 2012 η Mercedes παρουσίασε μια παρόμοια τεχνολογία: μια κάμερα κατέγραφε εικόνες από το περιβάλλον και τις μετέδιδε σε εύκαμπτα πάνελ από LED τα οποία πρόβαλλαν τα πλάνα στην επιφάνεια του αυτοκινήτου καθώς αυτό κινούνταν. Σε μια εντελώς άλλη… διάσταση διάφορες ερευνητικές ομάδες προσπαθούν να αναπτύξουν συστήματα αορατότητας για στρατιωτικά και όχι μόνο οχήματα χρησιμοποιώντας μεταϋλικά και κάποια πρόοδος έχει αρχίσει να σημειώνεται και σε αυτόν τον τομέα.

Η Τίφανι Κέιζ (Τζιλ Σεντ Τζον) στο «Τα διαμάντια είναι παντοτινά» («Diamonds are forever», 1971) έχει στο διαμέρισμά της στο Αμστερνταμ έναν σαρωτή που αναγνωρίζει δακτυλικά αποτυπώματα και ο Ρότζερ Μουρ φοράει στα δάχτυλά του ειδικές μεμβράνες-αντίγραφα για να «περάσει» ως Πίτερ Φρανκ. Η έρευνα για τον αυτοματισμό της ταυτοποίησης δακτυλικών αποτυπωμάτων είχε ξεκινήσει –με σημαντικές δυσκολίες –από το FBI μόλις δύο χρόνια πριν, το 1969, ενώ τα πρώτα εμπορικά διαθέσιμα συστήματα για την αναγνώριση της συνολικής γεωμετρίας του χεριού κυκλοφόρησαν το 1974. Σήμερα οι εγκληματολογικές υπηρεσίες ανά τον πλανήτη ταυτοποιούν δακτυλικά αποτυπώματα σε δευτερόλεπτα, ενώ ακόμη και το έξυπνο κινητό σας μπορεί να αναγνωρίσει το δικό σας χωρίς να ξεγελιέται από «άψυχες» μεμβράνες σαν αυτές του Ρότζερ Μουρ.

Ενα ακόμη φουτουριστικό γκάτζετ τύπου CSI ήταν το 3D Identigraph στο «Για τα μάτια σου μόνο» («For your eyes only», 1981). Οταν ο Κιου το παρουσιάζει στον Ρότζερ Μουρ, το σύστημα βρίσκεται ακόμη σε πειραματική φάση στο φανταστικό εργαστήριό του και σε ερευνητική στην πραγματικότητα (το πρώτο λειτουργικό ημιαυτόματο σύστημα αναγνώρισης προσώπων αναπτύχθηκε το 1988). Ο 007 περιγράφει τα χαρακτηριστικά ενός υπόπτου και το 3D Identigraph ψάχνει τις βάσεις δεδομένων της Interpol, της γαλλικής και της γερμανικής ασφάλειας, της CIA και της Mossad για να εκτυπώσει φωτογραφίες πραγματικών προσώπων που ταιριάζουν στην περιγραφή. Τα συστήματα ανασύνθεσης και ταυτοποίησης προσώπων είναι σήμερα όχι μόνο ευρέως διαδεδομένα αλλά και εξαιρετικά εξελιγμένα: κάποιοι αλγόριθμοι είναι ικανοί να ταυτοποιήσουν πρόσωπα με ακρίβεια 90%-95% ακόμη και αν τα μάτια, η μύτη και το στόμα λείπουν ή δεν φαίνονται καλά στην εικόνα.

Το Seiko H357 5040 που έκανε την παρθενική του εμφάνιση επίσης στο «Για τα μάτια σου μόνο» ήταν οπωσδήποτε ένα από τα πιο cool ρολόγια των αρχών της δεκαετίας του ’80, όμως για τις ανάγκες του κινηματογραφικού κατόχου του είχε επενδυθεί με ασύλληπτες για την εποχή ιδιότητες, αφού μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως walkie-talkie. Ενα άλλο Seiko, το ψηφιακό 0674 5009 που φορούσε πάλι ο Ρότζερ Μουρ στο «Η κατάσκοπος που με αγάπησε» («The spy who loved me», 1977) στην κινηματογραφική εκδοχή του «τύπωνε» γραπτά μηνύματα από τον Μ. Τα έξυπνα ρολόγια iOS και Android που έχουν εμφανιστεί πρόσφατα έχουν κατά πολύ ξεπεράσει τη φαντασία των δημιουργών του 007 –το τελευταίο μάλιστα Android Wear της Google μπορεί να συνδεθεί στο Διαδίκτυο και να στείλει ή να λάβει μηνύματα και δεδομένα μέσω WiFi, παρακάμπτοντας το smartphone. Παράλληλα ένα δαχτυλίδι-κάμερα σαν εκείνο που εντυπωσίασε τους θεατές στο δάχτυλο του Ρότζερ Μουρ στο «Επιχείρηση Κινούμενος Στόχος» («A view to a kill», 1985) αναμένεται να κυκλοφορήσει σε ψηφιακή εκδοχή το αμέσως επόμενο διάστημα με το όνομα Camer-ing, ενώ φήμες φέρουν την Apple να ετοιμάζεται να υπερβεί και πάλι κάθε κινηματογραφικό –και όχι μόνο –προηγούμενο με ένα έξυπνο δαχτυλίδι πολλαπλών λειτουργιών. Για να συνειδητοποιήσουμε όμως πόσο γρήγορα τρέχουν πλέον τα πράγματα, αρκεί να σκεφτούμε ότι ακόμη και κάποια θαυμαστά γκάτζετ των «τελευταίας γενιάς» ταινιών του Τζέιμς Μποντ έχουν ήδη ξεπεραστεί. Το Sony Ericson K 800i που κρατούσε ο Ντάνιελ Κρεγκ στο «Casino Royale» (2006) ήταν από τα πιο «προχωρημένα» της εποχής του γιατί διέθετε φωτογραφική μηχανή Cyber-shot και τρισδιάστατα γραφικά. Ενα φανταστικό έξτρα χαρακτηριστικό του για τις ανάγκες της ταινίας ήταν ότι κατέγραφε τις ζωτικές λειτουργίες του πολύτιμου πράκτορα. Σήμερα υπάρχουν apps που επιτελούν την ίδια ακριβώς αποστολή, ενώ τα όσα μπορούν να κάνουν τα έξυπνα κινητά μας δεν τα είχαμε καν ονειρευτεί πριν από εννέα χρόνια.