Εχει αίσθηση του μέτρου. Ωστόσο η Ανγκελα Μέρκελ ζυγίζει τόσο πολύ τα λόγια της που οι χρησμοί της είναι συνήθως αδιάφοροι. Από τις φράσεις που έχει εκστομίσει στη δεκαετή θητεία της ως καγκελαρίου έχουν περάσει μόνο δύο στην Ιστορία.
Η πρώτη, την οποία διατύπωσε πριν από περίπου πέντε χρόνια, ήταν: «Πέφτει το ευρώ, πέφτει η Ευρώπη». Με αυτό εννοούσε ότι τυχόν Grexit, μια έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη, θα οδηγούσε στην κατάρρευση όχι μόνο του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος αλλά και ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πάνω σε αυτή τη φράση έκτισε κατόπιν και την πολιτική της για την επιβολή της «γερμανικής» τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη.
Και η δεύτερη, πριν από περίπου δύο μήνες, ήταν: «Θα τα καταφέρουμε». Με αυτό υπαινισσόταν ότι η γερμανική κοινωνία θα μπορούσε τελικά να ελέγξει και να ενσωματώσει τις εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που είχαν αρχίσει να εισρέουν ανεξέλεγκτα από τα μέσα του καλοκαιριού στη χώρα. Και αυτό στη βάση του υποδειγματικού για τους πρόσφυγες γερμανικού συντάγματος, το οποίο δεν επιτρέπει διακρίσεις ανάμεσά τους ή ανώτατο πλαφόν στον αριθμό τους.
Η πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης χαιρέτισε τη φράση αυτή ως την απαρχή ενός νέου ευρωπαϊκού ουμανισμού. Μόνο που αυτή τη φορά ο λόγος της κυρίας Μέρκελ δεν ήταν νόμος. Το αντίθετο μάλιστα. Η αντίδραση εναντίον της ήταν πρωτοφανής. Το σύνθημα «Θα τα καταφέρουμε» μετατράπηκε σε μπούμερανγκ, με αποτέλεσμα η δημοτικότητά της να σημειώσει κάθετη πτώση και η καρέκλα της στην Ευρώπη και στη Γερμανία να τρίζει.
Οργισμένοι Βαλκάνιοι και βέλη εξ οικείων
«Η Μέρκελ βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο» λέει ο πολιτικολόγος Γκέρο Νοϊγκεμπάουερ.
Εναντίον της ξεσηκώνονται και οι πέτρες: Αρχίζοντας με τις κυβερνήσεις πολλών βαλκανικών χωρών, οι οποίες την κατηγορούν ότι με την επίμαχη φράση της μετέτρεψε τη Γερμανία σε μαγνήτη για τους πρόσφυγες που προερχόμενοι από την Τουρκία και την Ελλάδα επιλέγουν τη «βαλκανική ρότα», δηλαδή τα εδάφη τους, για να φτάσουν σε αυτήν. Και συνεχίζοντας με τις φασίζουσες και ρατσιστικές οργανώσεις, όπως η PEGIDA (Ευρωπαίοι Πατριώτες εναντίον του Εξισλαμισμού της Δύσης) στη Δρέσδη, οι οποίες φυτρώνουν ξαφνικά σαν τα μανιτάρια σε όλη τη Γερμανία.
Αλλά και εξ ιδίων έρχονται τα βέλη: Ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας Χορστ Ζεχόφερ απειλούσε για καιρό με διάλυση την ομοσπονδιακή κυβέρνηση συνασπισμού στο Βερολίνο αν η καγκελάριος δεν ενέδιδε στο αίτημά του για de facto κλείσιμο των συνόρων για τους πρόσφυγες.
Στην κυβέρνηση αυτή συμμετέχει και το δικό του κόμμα: η Χριστιανοκοινωνική Ενωση (CSU), βαυαρικό αντίγραφο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) της κυρίας Μέρκελ. Αλλά και μέσα στο CDU γιγαντώνει η αντίσταση. Χαρακτηριστική ένδειξη για αυτό είναι η απότομη άνοδος της δημοτικότητας του ξενόφοβου βουλευτή Βόλφγκανγκ Μπόσμπαχ, ο οποίος μέχρι πρότινος θεωρούνταν «αμελητέα ποσότητα» στο κόμμα.
Λείπει ένας πειστικός διάδοχος
Η καγκελάριος συνεχίζει βέβαια να έχει σημαντικούς συμμάχους: Ενα μεγάλο μέρος του πληθυσμού υποστηρίζει την «ανθρωπιστική» πολιτική της και την ξεπερνά μάλιστα στην πράξη με τη συμμετοχή του σε παντοειδείς δράσεις υπέρ των προσφύγων. Σε αυτό προστίθεται και η μεγάλη πλειονότητα των Χριστιανοδημοκρατών βουλευτών, οι οποίοι, ελλείψει «πειστικού» διαδόχου, συνεχίζουν να ποντάρουν σε αυτήν για να επανεκλεγούν στις επόμενες εκλογές.
Ωστόσο η πολύπλευρη πίεση δεν μένει χωρίς συνέπειες. Η κυρία Μέρκελ αναδιπλώνεται όλο και περισσότερο. Αυτό αποτυπώθηκε και στον συμβιβασμό της περασμένης Πέμπτης με τους κυβερνητικούς εταίρους της –τον κ. Ζεχόφερ και τον Σοσιαλδημοκράτη Σίγκμαρ Γκάμπριελ –για τη δημιουργία τεσσάρων-πέντε κέντρων ταυτοποίησης προσφύγων σε γερμανικό έδαφος.
Ο συμβιβασμός δεν περιέχει μεν την πρόταση του βαυαρού πρωθυπουργού για την εγκατάσταση κέντρων κράτησης στα σύνορα της χώρας (Transitzonen), ορίζει ωστόσο ότι οι πρόσφυγες που προέρχονται από τις λεγόμενες «σίγουρες χώρες» (όπως οι βαλκανικές: Κοσσυφοπέδιο, Αλβανία κ.λπ.) θα κρατούνται σε ξεχωριστούς «χώρους φιλοξενίας» και σε περίπτωση απόρριψης του αιτήματός τους για άσυλο (κάτι σχεδόν σίγουρο!) θα απελαύνονται στις χώρες καταγωγής τους σε χρόνο ρεκόρ –το αργότερο σε 30 ημέρες.
«Σκάνδαλο» λένε τα κόμματα της αντιπολίτευσης Die Linke (H Αριστερά) και Πράσινοι. «Η Μέρκελ υποχωρεί και αποδέχεται τις διακρίσεις ανάμεσα στους ξένους, τις απελάσεις-εξπρές και τη γενικότερη παραβίαση του συντάγματος». Η καγκελάριος έδειξε ότι «δεν είναι πλέον ο αδιαμφισβήτητος κύριος του παιχνιδιού» προσθέτει και επαυξάνει ο κ. Νοϊγκεμπάουερ. Το καθοδηγητικό της προφίλ (leadership), συμπεραίνει, υφίσταται έτσι ανεπανόρθωτο πλήγμα.
Μαζική εισροή
Νέου τύπου προσφυγιά σε σύνορα-«κόσκινο»
Η κυρία Μέρκελ δείχνει ότι τρέχει και δεν φτάνει. Και αυτό επειδή αντιμετωπίζει ξαφνικά ένα απροσδόκητο φαινόμενο: την άτακτη και μαζική εισροή μη ευρωπαίων προσφύγων, η οποία ανατρέπει όλα τα μεταπολεμικά ειωθότα στην Ευρώπη. Με βασικότερο εξ αυτών την άρση της αρχής του «αδιατρήτου» των συνόρων, τα οποία τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει, όπως έλεγε ραδιοσχολιαστής, κυριολεκτικά «κόσκινο»
Στο φόντο βρίσκεται η αλλαγή του τύπου της προσφυγιάς: στη θέση των οικονομικών μεταναστών έχουν μπει οι πρόσφυγες από εμπόλεμες χώρες, οι οποίοι τρέχουν πανικόβλητοι για να σώσουν τη ζωή τους –για αυτούς σύνορα που δεν φυλάσσονται στρατιωτικά δεν αποτελούν το παραμικρό εμπόδιο. Αυτό έχει όμως και ένα, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, «ανεπίτρεπτο» πολιτικό παράγωγο: την έξαρση του εθνικισμού στις χώρες-διαδρόμους και δη σε κυβερνητικό επίπεδο, με πρόσχημα την υπεράσπιση των συνόρων.
Παράλληλα βρίσκεται αντιμέτωπη με νέα συνοριακά δεδομένα. Το σύμφωνο «Δουβλίνο 2» για την ανακοπή των προσφυγικών ροών είναι πρακτικά –όπως έχει διαπιστώσει πρώτη η ίδια –εκτός ισχύος. Και το πολυπόθητο Δουβλίνο 3 δεν φαίνεται στον ορίζοντα: οι βασικοί ευρωπαίοι εταίροι της, όπως η Γαλλία και η Ολλανδία, που δεν προσβάλλονται ιδιαίτερα από τα προσφυγικά κύματα, αποκρούουν τέτοιον νεωτερισμό.
Γι’ αυτό και η καγκελάριος είναι αναγκασμένη να αυτοσχεδιάζει με πρώτιστο στόχο τη δημιουργία μιας αλυσίδας αναχωμάτων κατά μήκος της προσφυγικής διαδρομής –αρχίζοντας με την Τουρκία, η οποία αποτελεί το πρώτο και κύριο ανάχωμα, την Ελλάδα ως δεύτερο (η οποία είναι και πολιτικά ο αδύναμος κρίκος λόγω της μνημονιακής της εξάρτησης) και πάει λέγοντας με τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες. Μόνο που η αλυσίδα αυτή δεν είναι σταθερή, αφού στη θέση της στατικής των συνόρων μπαίνει η δυναμική της κινητής γεωμετρίας.
Ετσι παραμένει εύθραυστη και η θέση της κυρίας Μέρκελ. Οι παλιοί καλοί καιροί, όταν λόγω του σταθερού πολιτικού περιβάλλοντος μπορούσε να ράβει και να δένει κατά το δοκούν, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Η καγκελάριος βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπη, λόγω της προσφυγικής ροής, με ένα πανδαιμόνιο. Γι’ αυτό και είναι αμφίβολο αν θα τα βγάλει και αυτή τη φορά εύκολα πέρα, όσο δεν δαμάζεται ο βασικός δαίμονας: ο πόλεμος στη Συρία και οι συνέπειές του στις υπόλοιπες χώρες που συνορεύουν με την Ευρώπη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
