Tι απογίνονται οι ανασκαφές όταν γεράσουν;

Αυτό είναι το «μπάσταρδο» πωλητήριο ενός εκ των σπουδαιότερων αρχαιολογικών χώρων της Ελλάδας το οποίο λειτουργείται από την «Εταιρεία Στήριξης Σπουδών Προϊστορικής Θήρας» ένα σωματείο που δημιουργήθηκε για να εξασφαλίσει πόρους για τη συνέχεια της συντήρησης των τοιχογραφιών και την ανάδειξη του χώρου. Στα 15 τετραγωνικά του χωραφιού ενός «συμπονετικού» γείτονα, οι τουρίστες μπορούν να αγοράσουν κάποια πολύ αξιόλογα αντικείμενα, σουβενίρ με θεματική συναφή με τα ευρήματα της ανασκαφής, προκειμένου να πάρουν μαζί τους μια ανάμνηση από την Ελλάδα και τον πολιτισμό της. Αλλιώς, ας γυρίσουν με άδεια χέρια, και τι έγινε στο κάτω-κάτω;

Στο μεταξύ, στην παραλία της Βλυχάδας και το Εργοστάσιο Τεχνών Σαντορίνης (Santorini Arts Factory), στο παλιό εργοστάσιο ντομάτας της οικογένειας Νομικού μια σειρά εκδηλώσεων (καλλιτεχνικά εργαστήρια, συναυλίες και εκθέσεις) αποσκοπούσε να λειτουργήσει σωστικά απέναντι στον περιβόητο αυτόν «πολιτισμό» με την έντονη κινητοποίηση της τοπικής κοινωνίας. Ηταν η ετήσια, όπως τείνει να καθιερωθεί, ημερίδα για την οικονομική ενίσχυση και την υποστήριξη της συνέχισης της λειτουργίας των εργαστηρίων συντήρησης των ευρημάτων από τον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου η οποία διοργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Εστία Πύργου», το εστιατόριο «Selene» και το εργαστήρι-εκθεσιακός χώρος «La ponta» υπό την αιγίδα του Δήμου Θήρας και τη συνέργια βεβαίως του σωματείου «Εταιρεία Στήριξης Σπουδών Προϊστορικής Θήρας» ή αλλιώς Φίλοι Ανασκαφών Ακρωτηρίου. «Ετήσια», γιατί το πρόβλημα της έλλειψης χρηματοδότησης είναι χρόνιο απ’ όταν η ανασκαφή δεν εισπράττει οικονομική ενίσχυση από το Υπουργείο Πολιτισμού, άλλη μία από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ανασκαφή του Ακρωτηρίου.

Όλα τα έσοδα από τη διάθεση αντικειμένων του Πωλητηρίου της ανασκαφής (αντίγραφα θραυσμάτων από τοιχογραφίες, κοσμήματα, βιβλία) στη διάθεση του κόσμου για εκείνη την ημέρα στο ευρύχωρο πωλητήριο του εργοστασίου, αλλά και οι εισπράξεις από τη λαχειοφόρο αγορά που ενισχύθηκε με δωρεές επιχειρηματιών του νησιού, θα διατίθεντο αποκλειστικά για το σωματείο και τις ανάγκες μισθοδοσίας του προσωπικού των συντηρητών. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, η ημερίδα με όλη την επιτυχία της μπορεί να παρέχει μόνο κάποια πρώτα «σωστικά μέτρα». Ευτυχώς, τα περσινά δημοσιεύματα του Τύπου που αναδείκνυαν το πρόβλημα αφύπνισαν το ενδιαφέρον δυο χορηγών από το εσωτερικό και το εξωτερικό με αποτέλεσμα να μπορέσει να καλυφθεί η μισθοδοσία 15 ατόμων και να συνεχιστούν οι εργασίες συντήρησης για έναν χρόνο. Για τον επόμενο, το σωματείο αναζητά εκ νέου τους πόρους του. Οσο για το πωλητήριο το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικά έσοδα, παραμένει εκτός ανασκαφής, μόνο και μοναχικό.

Και όμως, πρόκειται για έναν από τους σπουδαιότερους αλλά και έναν από τους πιο γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους με πολύ υψηλή επισκεψιμότητα αλλά και έναν ανασκαφικό πλούτο που δεν δύναται να δει το φως της δημοσιότητας εξαιτίας του τεράστιου όγκου του. Ο κύριος Χρίστος Ντούμας, Διευθυντής των Ανασκαφών Ακρωτηρίου και ψυχή τους από το 1975, απ’ όταν πήρε τα ηνία από τον Σπ. Μαρινάτο, είναι ο άνθρωπος που πιστεύει στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. Κοινώς στην συντήρηση και την ανάδειξη των αντικειμένων που έχουν ήδη δει το φως από την αρχαιολογική σκαπάνη, και όχι στην αέναη ανασκαφή προς άγρα νέων αποκαλύψεων. Ανθρωπος προσηνής και χαμηλών τόνων, δεν διστάζει να τους ανεβάζει με τον τρόπο του όποτε χρειάζεται έχει μιλήσει κατ’ επανάληψη για τα κακώς κείμενα στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς από τους αρμόδιους υπουργούς και υφιστάμενούς τους. Για τα διπλά εγκαίνια του στεγάστρου το 2012, όταν υφυπουργός και υπουργός κυβέρνησης Παπαδήμου (Νικητιάδης και Γερουλάνος) αντίστοιχα, «οι κλόουν της κυβέρνησης Παπαδήμου» όπως τους είχε χαρακτηρίσει τον κατέστησαν persona non grata από την τέως γενική γραμματέα του Υπουργείου κ. Μενδώνη και απέκλεισαν εφεξής τη χρηματοδότηση των εργαστηρίων συντήρησης.

Για την ανεκδιήγητη περιπέτεια του πωλητηρίου το οποίο βαπτίστηκε ως τέτοιο εν μία νυκτί όταν ο τέως υπουργός Πάνος Παναγιωτόπουλος έβγαλε την ταμπέλα του κτίσματος που χρησίμευε ως ιατρείο για τους επισκέπτες για να ανοίξει «πωλητήριο» με αντικείμενα που δεν έχουν καμία σχέση με τα ευρήματα της ανασκαφής. Κι όμως, η πώληση αναμνηστικών από την ανασκαφή μπορεί να δίνει ένα σταθερό εισόδημα στο χώρο από τη στιγμή που θα μπορεί να προσφέρει στο κοινό του αξιόλογα προϊόντα. «Φέτος ο τζίρος του πωλητηρίου που βρίσκεται εκτός του χώρου, έχει φτάσει μέχρι τώρα γύρω στις 80.000 ευρώ. Αν βρισκόμασταν εντός του χώρου θα ήταν διπλάσιος γιατί περνάνε από αυτόν όλοι οι τουρίστες του νησιού. Εστω μια καρτ-ποστάλ θα την πάρουν. Το κράτος δεν έχει φτιάξει ούτε αυτή τη μια καρτ-ποστάλ.

Από εμάς έχει μέχρι τώρα εισπράξει περίπου 15.000 από ΦΠΑ, μόλις κάνουμε την εκκαθάριση θα εισπράξει και το φόρο του, έχουμε ταμειακή μηχανή και τα πάντα καταγράφονται. Εχουμε εξασφαλίσει δουλειά σε 2-3 παιδιά που δουλεύουν εκεί και θα βγάλουμε και ένα υπόλοιπο για τις ανάγκες του χώρου. Εχουμε έναν κηπουρό και κάνουμε καθαρισμούς γιατί θέλουμε να μην εγκαταλειφθεί ο χώρος. Εχω κάνει σχέδια για να φτιάξουμε εμείς, το σωματείο, ένα μικρό γραφείο και ένα ντουλάπι για τις αποσκευές των επισκεπτών που δεν ξέρουν που να τις αφήσουν και δεν έχω πάρει απάντηση για την απαιτούμενη έγκριση από το Υπουργείο». Ο κ. Ντούμας με όλες τις απογοητεύσεις που έχει εισπράξει δεν το βάζει κάτω: «Θα ήθελα να δω τον Υπουργό και να του πω ότι το δικό μας παράδειγμα, αυτό ενός Μη Κερδοσκοπικού Σωματείου, το οποίο ό,τι εισπράττει το επενδύει στον χώρο θα μπορεί να το χρησιμοποιήσει ως μοντέλο για όλη την Ελλάδα και ότι θα πρέπει να βγάλει νόμο που να λέει ότι στα πωλητήρια μπορούν να φιλοξενούνται ό,τι παράγουν οι αρχαιολογικοί χώροι». Αναζητούνται ευήκοα ώτα…