Δεκαεννέα ευρωπαϊκές συστάσεις στην Ελλάδα για την πάταξη της διαφθοράς

Να υιοθετήσει κανόνες για τον περιορισμό της διαφθοράς που αφορά στους βουλευτές ζητά από την ελληνική κυβέρνηση το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσει κανόνες για την αποδοχή δώρων από τους βουλευτές και για τις σχέσεις τους με λομπίστες, αναφέρει έκθεση αξιολόγησης την οποία συνέταξε η Ομάδα Κρατών Κατά της Διαφθοράς (GRECO) του Συμβουλίου της Ευρώπης, δόθηκε στη δημοσιότητα τα ξημερώματα της Πέμπτης και περιλαμβάνει συστάσεις για την πάταξη της διαφθοράς στη Βουλή και στη Δικαιοσύνη.

Η Ελλάδα δεν διαθέτει κανόνες για την ακεραιότητα των βουλευτών, ιδίως όσων είναι και υπουργοί, διαπιστώνει η έκθεση, παρά το γεγονός ότι η διαφθορά αποδεδειγμένα συνέβαλε στην οικονομική κρίση.

Αν και ο γενικός γραμματέας του ΣτΕ Θόρμπγιορν Γιάγκλαντ τονίζει ότι η έκθεση «σκιαγραφεί την συνεργασία ανάμεσα στην Ελλάδα και το ΣτΕ για να μειωθεί η διαφθορά ως μία από τις γενεσιουργές αιτίες της παρούσας κρίσης», η λίστα με τους τομείς στους οποίους υπολείπεται η Ελλάδα είναι μακριά και καίρια. Καλεί την Ελλάδα να αναθεωρήσει το σύστημα της βουλευτικής ασυλίας, να ενισχύσει τη διαφάνεια του νομοθετικού έργου _ το οποίο χαρακτηρίζει «αδιαφανές» _ π.χ. παρατείνοντας τον χρόνο για την δημόσια διαβούλευση των νομοσχεδίων και των τροπολογιών, να θεσπίσει κανόνες για την αποφυγή της σύγκρουσης συμφερόντων ανάμεσα στη βουλευτική ιδιότητα και τα ιδιωτικά συμφέροντα του βουλευτή, να ορίσει κυρώσεις για την εκμετάλλευση της εσωτερικής πληροφόρησης που έχουν οι βουλευτές σε ευρύ φάσμα θεμάτων, να είναι οι δηλώσεις πόθεν έσχες των βουλευτών προσβάσιμες στο κοινό εύκολα και για εύλογο χρονικό διάστημα κ.ά.

Όσον αφορά τους δικαστές και τους εισαγγελείς, διαπιστώνει ότι ο όγκος των καθυστερούμενων υποθέσεων καθιστά ευάλωτο το δικαστικό σύστημα, ζητά την πλήρη ψηφιοποίηση του συστήματος και την αναθεώρηση του μηχανισμού επιλογής των ανώτατων δικαστικών λειτουργών προκειμένου να ενισχυθεί η ανεξαρτησία τους.

Συνολικά η έκθεση περιέχει 19 συστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση. Η συμμόρφωση της χώρας προς αυτές θα αξιολογηθεί το πρώτο εξάμηνο του 2017 από τη GRECO, όργανο του ΣτΕ που παρακολουθεί την συμμόρφωση των χωρών στα πρότυπα κατά της διαφθοράς.

Το μοναδικό θετικό βήμα που έχει κάνει η Ελλάδα μέχρι σήμερα είναι, σύμφωνα με την έκθεση, η υποχρέωση των βουλευτών να καταθέτουν δηλώσεις πόθεν έσχες (από το 2003) αλλά «ο έλεγχός τους από την ίδια τη Βουλή δεν ήταν αποτελεσματικός». Εκφράζει την ελπίδα ότι η Επιτροπή Πόθεν Έσχες που λειτουργεί από φέτος θα τις ελέγχει καλύτερα.

Η έκθεση περνάει γενεές δεκατέσσερις την νομοθετική λειτουργία: πελατειακή προσέγγιση του νόμων, χειραγώγηση της διαδικασίας, αδιαφάνεια, κουλτούρα μη συμμόρφωσης προς τους κανόνες, υπερβολική κομματική πειθαρχία που υπερέχει του ελέγχου του κυβερνητικού έργου, πληθώρα τροπολογιών, μη διαφανής τρόπος πρόσληψης υπαλλήλων της Βουλής.

Αν και υπάρχει νόμος για το ασυμβίβαστο ανάμεσα στη βουλευτική ιδιότητα και προσωπικά συμφέροντα, το οποίο εξετάζεται αμέσως μετά την εκλογή κάποιου στη Βουλή, η έκθεση διαπιστώνει νομοθετικό κενό σε περιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν στη συνέχεια. Δεν υποχρεούται, δηλαδή, ο βουλευτής να δηλώνει σύγκρουση συμφερόντων μόλις αυτή προκύψει στη διάρκεια του νομοθετικού του έργου προκειμένου να απέχει, για παράδειγμα, από την λήψη της απόφασης για το συγκεκριμένο θέμα που νομοθετείται.

Η GRECO εκφράζει ανησυχία για την έλλειψη σαφούς λογικής στους κανόνες που διέπουν την αποδοχή δώρων, φιλοξενίας και κάθε άλλου όφελους από τους βουλευτές. Στηλιτεύει το ότι αφότου κάποιος πάψει να είναι βουλευτής ή υπουργός, δεν υπάρχει μια χρονική περίοδος κατά την οποία να απαγορεύεται να εργάζεται για επιχειρήσεις με τις οποίες είχε σχέσεις όσο ασκούσε τα καθήκοντά του.

Ζητά από την Ελλάδα να νομοθετήσει κυρώσεις για την κατάχρηση δημόσιου χρήματος από βουλευτές και υπουργούς πέρα από εκείνες που ορίζει ο Ποινικός Κώδικας. Ζητά επίσης να επεκταθούν οι κυρώσεις για κατάχρηση πληροφοριών στις οποίες έχει πρόσβαση ο δημόσιος λειτουργός και σε ζητήματα πέρα από τα κρατικά μυστικά _ πχ αν αποσύρει χρήματα από την τράπεζα πριν επιβληθούν capital controls.

«Δεν υπάρχουν κανόνες για τις επαφές με τρίτα πρόσωπα που μπορεί να προσπαθήσουν να επηρεάσουν τις αποφάσεις των βουλευτών», αναφέρει η έκθεση. Διαπιστώνει ότι αυτό αποτελεί «ταμπού» στη Ελλάδα από την πλευρά των πολιτικών ενώ επιχειρηματίες επιβεβαίωσαν μιλώντας στους συντάκτες της έκθεσης την ύπαρξη λόμπι στην Ελλάδα. «Είναι σαφές ότι η έλλειψη οποιουδήποτε κανονιστικού πλαισίου σε αυτό το ζήτημα δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους για την ακεραιότητα των βουλευτών», προσθέτει.

Για την βουλευτική ασυλία, εξαιρώντας τις περιπτώσεις που αφορά την ελευθερία του λόγου και της ψήφου, αναφέρει λεπτομερώς την περίπλοκη διαδικασία που ισχύει για να αρθεί η ασυλία ενός βουλευτή ακόμη και σε περιπτώσεις διαφθοράς. Καλεί την Ελλάδα να πάρει μέτρα προκειμένου η διαδικασία αυτή να μην εμποδίζει την ποινική διαδικασία για αδικήματα που σχετίζονται με τη διαφθορά.

Για τους δικαστές, διαπιστώνει ότι ο διορισμός των επικεφαλής του Συμβουλίου Επικρατείας, του Άρειου Πάγου κλπ (από το υπουργικό συμβούλιο κατόπιν πρότασης του υπουργού Δικαιοσύνης) σε συνδυασμό με την απουσία συγκεκριμένης θητείας «σημαίνει ότι αυτοί οι ανώτατοι δικαστικοί μπορούν θεωρητικά να αντικατασταθούν ανά πάσα στιγμή».

Τέλος η έκθεση εξετάζει αναλυτικά την βραδύτητα στην απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα, στον τεράστιο όγκο υποθέσεων που εκκρεμούν, τις αιτίες που προκαλούν αυτές τις δυσλειτουργίες και τους τρόπους για την αντιμετώπισή τους.