Ανατροπές παντού. Το σύνολο των συντάξεων τίθεται εν αμφιβόλω, ενώ το υφιστάμενο ασφαλιστικό σύστημα επανασχεδιάζεται εκ του μηδενός, δηλαδή χωρίς να ισχύει καμία από τις παλαιότερες δεσμεύσεις για τα όρια συνταξιοδότησης, το ύψος συντάξεων και των εισφορών.
Ο κυβερνητικός σχεδιασμός για τη λεγόμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση, που τοποθετείται εντός του μηνός Νοεμβρίου, περιλαμβάνει τα πάντα: αυξήσεις ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, μειώσεις συντάξεων των σημερινών, αλλά και των μελλοντικών συνταξιούχων, ενιαίες εισφορές, αλλά και νέο φόρο για τη στήριξη του συστήματος.
Οι κυβερνητικές προθέσεις περιγράφονται στην πρόταση των τεχνοκρατών για το Ασφαλιστικό, η οποία παραδόθηκε τις προηγούμενες ημέρες στην κυβέρνηση, τίθεται αύριο προς συζήτηση στο Υπουργικό Συμβούλιο και σε κοινωνικό διάλογο-εξπρές, ως τα μέσα Νοεμβρίου, οπότε και θα κατατεθεί το σχετικό νομοσχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή.

«Το πόρισμα δεν είναι η κυβερνητική θέση, αλλά θα προταθεί ως η βάση του δημοσίου διαλόγου» δήλωσε ο υπουργός Εργασίας κ. Γ. Κατρούγκαλος, επισημαίνοντας ότι τα στοιχεία που δεν αποσαφηνίζονται στο πόρισμα θα αποτελέσουν αντικείμενο συζητήσεων με τους φορείς.
Ενοποίηση όλων των Ταμείων –κύριων και επικουρικών και εφάπαξ –στο ΙΚΑ. Ενα ταμείο κύριας, ένα επικουρικό και ενιαίες παροχές. Ανώτατο όριο αναπλήρωσης εγγυημένο από το κράτος που δεν αποσαφηνίζεται αλλά προσδιορίζεται γύρω στο 55%. Συμπληρωματικά προγράμματα επαγγελματικής-ιδιωτικής ασφάλισης. Ενιαίες εισφορές και συμπληρωματική χρηματοδότηση από ειδική φορολογία αποτελούν την κεντρική αρχιτεκτονική το νέου συστήματος ασφάλισης.
Ωστόσο, σοκ προκαλεί η πρόταση της επιτροπής για μειώσεις της τάξεως του 20%-30% στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις που ξεπερνούν το νέο όριο ανταπόδοσης το οποίο θα καθιερωθεί στο νέο ασφαλιστικό σύστημα.
Η αναπλήρωση


Σύμφωνα με την πρόταση την οποία φαίνεται να υιοθετεί η κυβέρνηση, η σύνταξη όλων των υφιστάμενων συνταξιούχων (περίπου 2.800.000 άτομα) θα υπολογισθεί εκ νέου, σύμφωνα με τον καινούργιο τρόπο που θα ισχύει για τους ασφαλισμένους μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου. Για τον υπολογισμό θα ληφθεί υπόψη το νέο ενιαίο ποσοστό αναπλήρωσης (π.χ. 50%, 60% ή 70%) που θα εφαρμοστεί εφεξής και όχι το ποσοστό που ίσχυε όταν ο συνταξιούχος υπέβαλε την αίτηση συνταξιοδότησης (π.χ. 80%, 90%, 100%). Με τον τρόπο αυτόν αναμένεται να μειωθούν οι καταβαλλόμενες συντάξεις –κυρίως των λεγόμενων «ευγενών» Ταμείων, σε τράπεζες, ΟΤΕ, ΔΕΗ –ακόμη και κατά 30%. Με τον τρόπο αυτόν η κυβέρνηση σχεδιάζει να καλύψει τις μειώσεις στη συνταξιοδοτική δαπάνη που προβλέπονται στο Μνημόνιο, χωρίς να εμφανιστεί ότι προχωρεί σε οριζόντιες μειώσεις. Μέλη της επιτροπής σημείωναν ότι με τον τρόπο αυτόν «το σύστημα γίνεται δικαιότερο» και πως θα επέλθουν μειώσεις από όσους έλαβαν «υψηλή ανταπόδοση». «Ετσι δεν θα έχουμε νέες οριζόντιες μειώσεις συντάξεων» τόνιζαν χαρακτηριστικά.
Κατά τα λοιπά το πόρισμα της επιτροπής προβλέπει ενιαίους κανόνες για εισφορές (ποσοστό και βάση υπολογισμού) και ενιαίες παροχές (ποσοστό αναπλήρωσης συντάξεων) για την κύρια ασφάλιση, τα επικουρικά και τα εφάπαξ,ένα Ταμείο για όλους και νέο σύστημα για τους ασφαλισμένους, χωρίς να προσδιορίζεται χρονικά το ποιους θα αφορά. Δηλαδή η ημερομηνία έναρξης της ισχύος.
Η επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός φορέα κοινωνικής ασφάλισης ο οποίος θα προέλθει από την ένταξη σε αυτόν όλων των φορέων κύριας, επικουρικής ασφάλισης και εφάπαξ παροχών. Η σύνταξη θα χωρίζεται σε:

Εθνική-κοινωνική σύνταξηχρηματοδοτούμενη από τον κρατικό προϋπολογισμό. Το ύψος της δεν καθορίζεται. Ωστόσο, προβλέπονται εισοδηματικά κριτήρια αλλά και η διασύνδεσή της με το ύψος της αναλογικής σύνταξης. Ο υπουργός Εργασίας, σε αντίθεση με την «επιτροπή σοφών», εκτιμά ότι η εθνική σύνταξη θα πρέπει να είναι ίδια για όλους.

Ανταποδοτική σύνταξη.Οι εισφορές του κάθε εργαζομένου θα συσσωρεύονται εικονικά σε έναν ατομικό λογαριασμό και θα τοκίζονται με ένα επίσης εικονικό επιτόκιο. Το σύστημα θα είναι «καθορισμένων εισφορών», θα ισχύει η αρχή της ισοδυναμίας που σημαίνει, κατά τη συνταξιοδότηση, ότι η συσσωρευμένη αξία των εισφορών ισούται με την παρούσα αξία των μελλοντικών καταβολών της σύνταξης. Οπως μάλιστα χαρακτηριστικά αναφέρει η επιτροπή, το σύστημα των εικονικών λογαριασμών επιτρέπει την ελαστική συνταξιοδότηση, την επιλογή δηλαδή από τον ίδιο τον ασφαλισμένο της στιγμής συνταξιοδότησής του, πάνω από ένα καθορισμένο όριο ηλικίας.
Στην πρότασηδενπροβλέπεται ούτε το ύψος της εθνικής σύνταξης, ούτε τα κριτήρια καταβολής της, ούτε, πολύ περισσότερο, το ποσοστό αναπλήρωσης της ανταποδοτικής σύνταξης. Δεν έχει αποφασιστεί από πότε θα εφαρμοστεί το νέο σύστημα, ποιους θα αφορά το μεταβατικό στάδιο και, κυρίως, πώς θα χρηματοδοτηθεί η μετάβαση από το παλαιό στο νέο σύστημα.
Αναλογιστικές μελέτες


Ο υπουργός Εργασίας τονίζει ότι κατά τη διάρκεια του κοινωνικού διαλόγου θα «τρέξουν» παράλληλα αναλογιστικές μελέτες που θα βοηθήσουν στον προσδιορισμό των «σημείων του Ασφαλιστικού που παραμένουν θολά».
Ωστόσο, σύμφωνα με κάποια μέλη της Επιτροπής, το ποσοστό αναπλήρωσης της κύριας σύνταξης θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 45% και 55%,ενώ ένα επιπλέον 25% θα μπορούσε να προέλθει από την επαγγελματική ή και την ιδιωτική ασφάλιση.
Για τη μετάβαση στο νέο ασφαλιστικό σύστημα, προβλέπεται η δημιουργία ενός «αποθεματικού κεφαλαίου»που θα τροφοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, την περιουσία των Ταμείων, καθώς και από τους συμπληρωματικούς πόρους. Ενας νέος τέτοιος πόρος μπορεί να είναι μια εισφορά για τους υψηλά αμειβόμενους, ένας τραπεζικός φόρος ή ένας φόρος στις μεγάλες περιουσίες.
Μεταρρύθμιση
Το πόρισμα των τεχνοκρατών, οι 7 ανατροπές και οι γκρίζες ζώνες
Σε επτά ανατροπές στο υφιστάμενο ασφαλιστικό καθεστώς οδηγούν οι προτάσεις της Επιτροπής τεχνοκρατών που ήδη ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων, καθώς εκτός των συνταξιούχων του μέλλοντος επηρεάζουν και τη ζωή των σημερινών απομάχων της εργασίας.
Ωστόσο οι προτάσεις αφήνουν αναπάντητα βασικά σημεία του νέου Ασφαλιστικού, τα οποία θα διευκρινιστούν στον κοινωνικό διάλογο που θα ακολουθήσει.
Οι ανατροπές είναι:
1. Συγχώνευση όλων των Ταμείων –κύριων και επικουρικών και εφάπαξ παροχών –στο ΙΚΑ.
2. Ενιαίες παροχές – «ομογενοποίηση» των τρόπων υπολογισμού των παροχών όλων των συγχωνευόμενων Ταμείων.
3. Ενιαία ποσοστά εισφορών και βάσης υπολογισμού για την κύρια σύνταξη, την επικουρική και το εφάπαξ για νέους και παλαιούς ασφαλισμένους, με μόνη διάκριση αυτή σε μισθωτούς και αυτοτελώς απασχολουμένους
4. Επανυπολογισμός όλων των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων, σύμφωνα με τον νέο ενιαίο τρόπο υπολογισμού της κύριας και της επικουρικής σύνταξης που θα ισχύει για τους ασφαλισμένους.
5. Συμπληρωματικοί πόροι για το σύστημα για την «κάλυψη» των ελλειμμάτων, είτε με την επιβολή ειδικής εισφοράς σε υψηλά αμειβομένους είτε με την καθιέρωση τραπεζικού φόρου ή φόρου στις μεγάλες περιουσίες.
6. Εθνική-κοινωνική σύνταξηενιαία για όλους χρηματοδοτούμενη από τον κρατικό προϋπολογισμό, χωρίς να καθορίζεται το ύψος της.
7. Ανταποδοτική σύνταξη.Οι εισφορές του κάθε εργαζομένου θα συσσωρεύονται εικονικά σε έναν ατομικό λογαριασμό και θα τοκίζονται με ένα επίσης εικονικό επιτόκιο. Μετατρέπονται σε παροχή μετά τη συνταξιοδότηση του ασφαλισμένου.
Το πόρισμα δεν αποσαφηνίζει:
1. Το ύψος της εθνικής σύνταξης. Η Επιτροπή εισηγείται να προβλέπονται εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγησή της, ενώ ο υπουργός Εργασίας έχει αντίθετη άποψη.
2. Το ύψος των εισφορών.
3. Τα ποσοστά αναπλήρωσης.
4. Τον χρόνο εφαρμογής του νέου καθεστώτος.
5. Το ύψος της περιουσίας (όρια εισοδήματος, κινητής και ακίνητης περιουσίας) επί της οποίας θα επιβληθεί φόρος για τις συντάξεις.

Αυξήσεις ορίων από έξι μήνες ως 17 χρόνια
Κανένας δεν θα βγαίνει στη σύνταξη πριν από το 62ο έτος της ηλικίας του μετά το 2022
Ανατροπές στα όρια συνταξιοδότησης 400.000 εργαζομένων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ΔΕΚΟ και τράπεζες οι οποίοι συνταξιοδοτούνται με πλήρη ή με μειωμένη σύνταξη πριν από το 67ο έτος της ηλικίας τους επέρχονται με τον Ν. 4336/2015 που ψηφίστηκε τον προηγούμενο Αύγουστο και τίθενται σε εφαρμογή από το υπουργείο Εργασίας με την έκδοση εντός των ημερών της υπουργικής απόφασης για την απαραίτητη εξειδίκευση των μέτρων.
Οι ασφαλισμένοι αυτών των κατηγοριών θα χρειαστεί να παραμείνουν στην εργασία τους από 6 μήνες ως 17 χρόνια (σε ακραίες περιπτώσεις), προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν με το νέο καθεστώς.
Πρόκειται για ασφαλισμένους που έκαναν χρήση των διατάξεων για την 35ετία, ή 37ετία χωρίς όριο ηλικίας, όπως και για μητέρες ανηλίκων που αποχωρούσαν με πλήρη ή μειωμένη σύνταξη πριν από το 62ο ή 67ο έτος της ηλικίας τους.
Μεταβατικό στάδιο

Το νέο καθεστώς καθιερώνει για όλους τους ασφαλισμένους –από το 2022 –ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης το 62ο έτος, με 40 έτη ή 12.000 ημέρες ασφάλισης και το 67ο έτος της ηλικίας, με κατ’ ελάχιστον 4.500 ημέρες ή 15 έτη ασφάλισης. Για μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος το όριο ηλικίας τίθεται στο 62ο έτος της ηλικίας, με 4.500 ημέρες ή 15 χρόνια ασφάλισης.
Ως και το 2022, ο νόμος προβλέπει ένα μεταβατικό στάδιο κατά το οποίο τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξάνονται βαθμιαία, είτε πρόκειται για την πλήρη είτε για τη μειωμένη σύνταξη.
Η σταδιακή αύξηση αρχίζει από τη δημοσίευση του νόμου και γίνεται με τον εξής τρόπο:

Πρώτον, στις περιπτώσεις 35ετίας τίθεται ως όριο ηλικίας το 58ο έτος, από το οποίο ξεκινά να προστίθεται ο επιπλέον χρόνος, έως ότου συμπληρωθεί το 62ο έτος της ηλικίας. Αυτό εφόσον η θεμελίωση δικαιώματος προβλέπεται με τη συμπλήρωση τουλάχιστον 35 ετών ασφάλισης.

Δεύτερον, σε κάθε άλλη περίπτωση λαμβάνεται ως όριο ηλικίας το 55ο έτος και προστίθεται ο επιπλέον χρόνος.

Ποιοι θίγονται: Από την αύξηση των ορίων ηλικίας επηρεάζονται οι μητέρες ανηλίκων στο ΙΚΑ που ως την ψήφιση του νόμου είχαν κατοχυρώσει δικαίωμα με 5.500 ένσημα και ανήλικο παιδί αλλά δεν είχαν συμπληρώσει το όριο ηλικίας. Θίγονται επίσης οι μητέρες ανηλίκων στα πρώην ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ και τράπεζες) που είχαν συμπληρώσει 25ετία ως τις 31.12.2010 και μπορούσαν να αποχωρήσουν στα 50 με πλήρη σύνταξη, όπως και οι μητέρες ανηλίκων που είχαν συμπληρώσει 25ετία ως τις 31.12.2011 και τις 31.12.2012 και κατοχύρωσαν δικαίωμα για σύνταξη από τα 52 ή τα 55 με πλήρη και τα 50 ή τα 55 με μειωμένη αντίστοιχα. Στις περιπτώσεις αυτές το όριο εξόδου αυξάνεται από 6 μήνες ως 15 χρόνια.

Δεν θίγονται: Εξαιρούνται και διατηρούν το υφιστάμενο καθεστώς οι υπαγόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, καθώς και οι μητέρες και οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε εργασία τέκνων.
Τα θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα (ως τη δημοσίευση του νόμου), δηλαδή για όσους συμπλήρωσαν τις προϋποθέσεις του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας (όπως προβλέπονται σε κάθε περίπτωση), δεν θίγονται και δύνανται να ασκηθούν οποτεδήποτε. Επομένως, όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν από τη δημοσίευση του νόμου, ακόμη και αν δεν έχουν μέχρι στιγμής συνταξιοδοτηθεί, θα συνταξιοδοτηθούν με τις προϋποθέσεις που ίσχυαν πριν από τη δημοσίευση του νόμου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ