Με κίνητρο την διαδικασία προς είσοδο τούρκων υπηκόων χωρίς βίζα στην ΕΕ, οικονομική στήριξη και «ξεπάγωμα» της προενταξιακής διαδικασίας, οι «28» επιδιώκουν συνεργασία με την Τουρκία για περιορισμό των προσφυγικών ροών με ενισχυμένη φύλαξη συνόρων και αποτελεσματικές διαδικασίες επαναπροώθησης. Τι προβλέπει η απόφαση της Συνόδου για τη συνοριακή φύλαξη στις θαλάσσιες περιοχές.
Κεντρικός άξονας του σχεδίου είναι οι αυστηροί όροι: Η Τουρκία πρώτα θα πρέπει να προχωρήσει σε δράση, πριν η ΕΕ παραχωρήσει «ανταλλάγματα». Το σημείο αυτό σημειώνεται στις αποφάσεις της Συνόδου που ενέκρινε το Σχέδιο Δράσης την Πέμπτη και υπογράμμισαν ακόμη σαφέστερα οι ηγέτες στις δηλώσεις τους μετά τη Σύνοδο.
Το ύψος της οικονομικής στήριξης που θα δοθεί στην Τουρκία για τους πρόσφυγες (κυρίως από τη Συρία) που έχει δεχθεί δεν έχει καθοριστεί, όμως στόχος είναι να κυμαίνεται στην περιοχή των 3 δισ. ευρώ. Το ύψος και η αποστολή της θα εξαρτηθεί, και αυτό, από τις κινήσεις της τουρκικής πλευράς.
Τα άλλα δύο ανταλλάγματα που υπόσχεται η ΕΕ στην Άγκυρα είναι «η επιτάχυνση της ολοκλήρωσης του οδικού χάρτη για απελευθέρωση της βίζα» και να δοθεί «νέα ενέργεια στη διαδικασία ένταξης με στόχο την επίτευξη προόδου στις διαπραγματεύσεις».
Το πρώτο, η βίζα, συνδέεται ρητά στο κείμενο συμπερασμάτων με το άμεσο μέτρο της εφαρμογής των συμφωνιών για επαναπροωθήσεις μεταναστών που περνούν στην ευρωπαϊκή επικράτεια από την Τουρκία. «Η πρόοδος θα αξιολογηθεί την άνοιξη του 2016» σημειώνει η Σύνοδος.
Το δεύτερο, η αναζωογόνηση της ενταξιακής διαδικασίας, υπογραμμίζεται ότι θα γίνει «σε συμφωνία με το πλαίσιο διαπραγματεύσεων και τα σχετικά συμπεράσματα του Συμβουλίου». Το τελευταίο σημείο είναι έμμεση αλλά σαφής αναφορά στο Κυπριακό.
Η φύλαξη των εξωτερικών συνόρων
Όσον αφορά την ενίσχυση της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, η Σύνοδος αναφέρει -γενικά για τα εξωτερικά σύνορα, δηλαδή και για το ζήτημα της κεντρικής Μεσογείου- πως οι «28» θα εργαστούν με στόχο την «βαθμιαία εγκαθίδρυση ενοποιημένου συστήματος διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων».
Κεντρικός πυλώνας θα είναι η Frontex. Τα μέλη της ΕΕ «θα αξιοποιήσουν πλήρως την υπάρχουσα εντολή που έχει η Frontex, περιλαμβανομένης της ανάπτυξης Ομάδας Ταχείας Συνοριακής Επέμβασης», όπως αναφέρεται.
Στην αναφορά του κειμένου συμπερασμάτων που σχετίζεται με τα θαλάσσια σύνορα, τονίζεται ότι «σε συμφωνία με την κατανομή αρμοδιοτήτων των Συνθηκών και με πλήρη σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας των κρατών-μελών, θα βελτιωθεί η εντολή της Frontex στο πλαίσιο των συζητήσεων για την ανάπτυξη Ευρωπαϊκού Συστήματος Ακτοφυλακής».
Σε αυτό θα περιλαμβάνονται τα ζητήματα ανάπτυξη των Ομάδων Ταχείας Συνοριακής Επέμβασης σε περιπτώσεις που κρίνεται ότι υπάρχει ανάγκη «σε συνεργασία με το εμπλεκόμενο κράτος-μέλος».
Οι «28» συμφωνούν επίσης σε «κατάρτιση τεχνικών λύσεων για την ενίσχυση των εξωτερικών ελέγχων της ΕΕ ώστε να επιτυγχάνονται τόσο οι στόχοι για τη μετανάστευση όσο και για την ασφάλεια, χωρίς να εμποδίζονται οι μετακινήσεις» και σημειώνουν ότι περιμένουν από την Κομισιόν την παρουσίαση πακέτου μέτρων για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων.
Οι επαναπροωθήσεις
Στο ζήτημα των επαναπροωθήσεων, επαναλαμβάνεται ότι κεντρικός άξονας είναι η εγκαθίδρυση και λειτουργία «hot spot» σε περιοχές πρώτης γραμμής. Έργο τους θα είναι «η ταυτοποίηση, καταγραφή, λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και υποδοχή όσων αιτούνται διεθνή προστασία και άλλων μεταναστών και ταυτόχρονα η διασφάλιση επανεγκαταστάσεων και επιστροφών».
Τα κράτη μέλη θα τα ενισχύσουν μέσω της αξιοποίησης μέσων και τεχνογνωσίας Frontex και EASO. Παράλληλα με το σχέδιο επανεγκατάστασης προσφύγων μεταξύ των μελών της ΕΕ, οι «28» θα επιταχύνουν τη διαδικασία για τις επαναπροωθήσεις και, πριν το τέλος του χρόνου, θα έχει συσταθεί ειδικό σχετικό τμήμα στη Frontex για υποστήριξη των κρατών-μελών.
Οι αρμοδιότητες της Frontex επίσης θα ενισχυθούν ώστε να μπορεί επιπλέον να διοργανώνει κοινές επιχειρήσεις επαναπροώθησεις με δική της πρωτοβουλία.
