ΤΟ ΒΗΜΑ -ΤHE NEW YORK TIMES
του Paul Theroux
Κάθε τόσο, ακούτε γελοίαπλούσιους Αμερικανούςδιευθύνοντες συμβούλους να ανακοινώνουν μευποκριτικό τόνοτην πρόθεσή τουςνα χρησιμοποιήσουν τα εκατοντάδες εκατομμύρια, ή δισεκατομμύρια, που έχουν συσσωρεύσει«για να απαλλάξουντους ανθρώπους από τη φτώχεια». Μερικές φορές αναφέρονταιστους Αφρικανούς, αλλά μερικές φορές αναφέρονται και στουςΑμερικανούς. Και εδώ έγκειται το παράδοξο: στις περισσότερες περιπτώσεις, τα εν λόγω άτομα έφτιαξαν τιςπεριουσίες τους εξαθλιώνοντας ολόκληρες κοινότητες των ΗΠΑ, μέσω της ανάθεσης της παραγωγής τουςστην Κίνα ή την Ινδία, στο Βιετνάμ ή το Μεξικό.
Σε ένα μακροσκελές άρθρο, μερικούς μήνες πριν, των New York Timesγια τη διαφθορά στην Κίνα αναφερόταν ότι η εποχή της«υπερτροφοδοτούμενηςανάπτυξης» κατά τις τελευταίες δεκαετίες είχε ως αποτέλεσμα «να βγουν από την φτώχεια περισσότεροιαπό 600 εκατομμύρια άνθρωποι».
Η Κίνα πλούτισε από τις αμερικανικές θέσεις εργασίας, παράγονταςτα περισσότερα από τα προοριζόμενα-για-τα-σκουπίδιαεμπορεύματα πουμπορείτε να βρείτε στα ράφια των καταστημάτων σε όλη την Αμερική, κάθε κομμάτιπλαστικού που μπορείτε να ονομάσετε, καθώς και τα προϊόντα της Apple, τιςκούκλες Barbie και τα αθλητικά παπούτσιαNike LeBron τα οποία πωλούνται στις ΗΠΑ έως και 320 δολάρια το ζευγάρι. «Η αρωγή των φτωχών»ήταν ένας από τους λόγους που ο Φιλ Νάιτ, συνιδρυτής της Nike, αποδέχτηκετο 1998 τη μεταφορά των εργοστασίων του εκτός των ΗΠΑ.
Ωστόσο, ηκινεζική επιτυχία, στην οποία συνέβαλαν οιαμερικανικές επενδύσεις, δεν θα πρέπει να θεωρείταιέκπληξη καθώςσυνέπεσε με την έξοδο από την αγορά εργασίας και την φτωχοποίηση μεγάλου αριθμού Αμερικανών.
Πέρασατα τελευταία τρία χρόνια ταξιδεύονταςστον Βαθύ Νότο των ΗΠΑ, συνήθως από επαρχιακούς δρόμους και επισκεπτόμενοςτις μικρότερες, κυρίως, πόλεις. Ναι, είδα τις μανόλιες, τα πεδία των μαχών του Εμφύλιου Πολέμου, τα προπολεμικάαρχοντικά, τις καλλιέργειεςγατόψαρων, τις βαμβακοφυτείες και τα μπλουζ μπαρ.
Αλλά αυτό που μου έμεινε από τονΒαθύ Νότο ήταν το θέαμα των κλειστών εργοστασίων και των νεκρών πόλεων με τις λίγες θέσεις εργασίας. Η εξωτερική ανάθεση της παραγωγής (outsourcing) έπληξεολόκληρη την Αμερική αλλά οι συνέπειες στον Βαθύ Νότο είναι ακραίες.
Βρήκα πόλεις στη Νότια Καρολίνα, στην Αλαμπάμα, στοΜισισίπι και στο Αρκάνσας που έμοιαζαν μεπόλεις στη Ζιμπάμπουε. Είναι η παγκοσμιοποίηση, λένε οι άνθρωποι.Οι μεγάλες εταιρείες πάντα αναζητούσανφθηνότερο εργατικό δυναμικό και μετακινούνταν από τον Βορρά προς τον Νότο των ΗΠΑ, ψάχνονταςτους πιοπεινασμένους, τουςπιο απελπισμένους, τουςλιγότερο οργανωμένους, τουςπιο εκμεταλλεύσιμους. Πρόκειται για μια αμερικανική ιστορία. Αυτό που ξεκίνησε ως μια εγχώρια διαδικασία –η μετεγκατάσταση μονάδων παραγωγής – έλαβε παγκόσμιες διαστάσεις.
Για μένα, η παγκοσμιοποίηση είναι η αναζήτηση νέων φυτειών και φτηνού εργατικού δυναμικού.Ηπαγκοσμιοποίηση σημαίνει ότι ηεξωτερική ανάθεση της παραγωγής μπορεί να φτωχύνει μιααμερικανική κοινότητα σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην διαφέρει σε τίποτα από μια ταλαιπωρημένη πόλη σε ένα τριτοκοσμικό κράτος.
Όταν ο Τιμ Κουκ της Apple είπε ότι σκοπεύει να διαθέσει όλη την περιουσία του για φιλανθρωπίες, εγκωμιάστηκε από τους περισσότερους αλλά όχι από εμένα. Έτυχε εκείνη την περίοδο να περιφέρομαι στην Αλαμπάμα, πολιτεία όπου γεννήθηκε ο Κουκ, και το μόνο που είδα ήταν έρημες πόλεις και σαθρές οικονομίες, όπου οι θέσεις εργασίας χάθηκαν εξαιτίας της εξωτερικής ανάθεσης.
Τις προάλλες έβλεπα την ιστοσελίδα του ιδρύματος Κλίντον και είδα τον εξής τίτλο: «Συμμαχία για να σώσουμε τους Ελέφαντες της Αφρικής». Καθώς είχα βρεθεί πρόσφατα σε αγροτικές περιοχές του Αρκάνσας, σκέφτηκα πως αν θέλουν να βοηθήσουν κάποιον στην πατρίδα τους γιατί δεν βοηθάνε τις οικογένειες των μαύρων αγροτών στο Δέλτα του Μισισιπή, ο οποίοι –αφότου απορρίφθηκαν από τις τράπεζες, αγνοήθηκαν από το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ και συνθλίφτηκαν από τις πολυεθνικές της γεωργίας – αγωνίζονται να επιβιώσουν;
Είναι προφανές ότι τα στελέχη των αμερικανικών εταιρειών θα πρέπει να επενδύσουν στον Βαθύ Νότο, όπως επένδυσαν στην Κίνα. Αν αυτή η μετριοπαθής πρόταση – να κατασκευάζονται τα προϊόντα της Nike, της Apple, της Microsoft και άλλων εταιρειών στον Νότο –ακούγεται εξωφρενική, αυτό συμβαίνει γιατί οι αμερικανοί εργαζόμενοι θα πρέπει να αμείβονται δίκαια. Ενδέχεται κάποιοι διευθύνοντες σύμβουλοι να μην γίνουν πολυεκατομμυριούχοι αλλά ούτε θα αναγκάζονται να κάνουν φιλανθρωπίες για να απαλλάξουν τους Αμερικανούς από τη φτώχεια.
