Αναμφιβόλως «η πολιτική είναι μια μορφή πολέμου χωρίς όπλα» (και αντιστρόφως) και συγκροτεί μια ισχυρή συνιστώσα –μεταξύ άλλων –της ιστορικής εξέλιξης και της ανθρώπινης μοίρας. Υπό την έννοια αυτή, η βία η οποία εμπεριέχεται ενίοτε στην πολιτική δραστηριότητα, αν και δεν είναι συνήθως αποδεκτή στην εποχή μας, είναι εντούτοις κατανοητή (και συχνάκις ανεκτή) στην πολιτική, αφού είναι κατά διευρυμένη αναλογία «μαμή της Ιστορίας».
Η γενική αυτή αναφορά έχει αντανακλάσεις σε αποσπασματικά και σποραδικά –επί του παρόντος –φαινόμενα «εξαναγκασμού» και «εκφοβισμού» (bullying, mobbing, dayilik), συνήθως λεκτικού χαρακτήρα με αρνητικές συναισθηματικές επιπτώσεις και κύρια σκόπευση την ψυχολογική και κατ’ επέκταση διανοητική χειραγώγηση του «αντιπάλου» και ευρύτερα του κοινού. Ομως τα φαινόμενα αυτά –το τελευταίο διάστημα –πυκνώνουν με αυξανόμενο ρυθμό και τείνουν να καταστούν μόνιμα και συστηματικά χαρακτηριστικά της πολιτικής ζωής. Ταυτοχρόνως, ενισχύονται από μια «ιδιότυπη» μορφή marketing διαφόρων μέσων ενημέρωσης, ώστε η συγκρότηση ενός συμπλέγματος πολιτικής και επικοινωνίας «εκφοβισμού» να καταστεί σημαντική διάσταση της πολιτικής ζωής. Η εξέλιξη αυτή προάγει προσθέτως μια ευρεία «εμπορευματοποίηση» της πολιτικής ενημέρωσης και συμβάλλει στην εξαγωγή του φαινομένου στις πολιτικές και κοινωνικές σχέσεις, γεγονός το οποίο προκαλεί –πλην των άλλων –ασφυκτικά φαινόμενα στην παραγωγή σχετικής ύλης για τον εμπλουτισμό της πολιτικής θεωρίας και κουλτούρας.
Εξ αυτών παράγεται η εκτεταμένη πενία θεωρητικής τεκμηρίωσης και εμπειρικής επαλήθευσης του πολιτικού λόγου και η υποκατάσταση αυτού με «εικονοκλαστικές», λεκτικές προκατασκευές, οι οποίες συνυπάρχουν συμπληρωματικώς με εκφοβιστικές αναφορές. Η μετάθεση και η παραπομπή του ζητήματος αυτού σε μια φλύαρη και άγονη απόπειρα «ποσοστοποίησης» της ευθύνης και ενοχοποίησης του «άλλου», ενώ δεν επιλύει το πρόβλημα της δημοκρατικής τάξης και του πολιτικού πολιτισμού, αντιθέτως αναπαράγει επί τα χείρω τα φαινόμενα αυτά.
Το σύμπλεγμα πολιτικής και επικοινωνίας «εκφοβισμού» έχει ευρεία βάση και εκτεταμένες επιπτώσεις στο σύνολο του πολιτικού και κοινωνικού βίου, δεδομένου ότι στη συγκρουσιακή αυτή διαδικασία επιδεικνύουν αντοχή οι σχετικώς (ελάχιστοι) «πεπαιδευμένοι» και οι έχοντες μεγάλο διαθέσιμο πλεόνασμα χρόνου (επίσης ελάχιστοι) στα θέματα και στις πρακτικές αυτές. Ως εκ τούτου και με τον τρόπο αυτόν, «επιβάλλεται» ο αποκλεισμός της κοινωνίας των πολιτών από την πολιτική διαδικασία και εξ αυτού ενισχύεται η ολιγοπωλιακή θέση των παραδοσιακών πολιτικών και κοινωνικών φορέων στην «πολιτική αγορά» και διά της αναπαραγωγής τους, επίσης, διασφαλίζεται το αναγκαίο και επιθυμητό μέγεθος των (παθητικών) καταναλωτών για τα μέσα ενημέρωσης. Πρόκειται για μια διαδικασία συντήρησης και επαναβεβαίωσης του πολιτικού status quo και παρεμπόδισης της ανάδυσης νέων και εναλλακτικών (δυνητικά ανατρεπτικών) ιδεολογικών αναφορών και πολιτικών προτάσεων.
Ο επιθετικός ετεροκαθορισμός ένθεν και εκείθεν των στάσεων και των δραστηριοτήτων των πολιτικών και ιδεολογικών προσεγγίσεων, ο οποίος παρατηρείται συχνάκις την πρόσφατη περίοδο και έχει λάβει «μαζικές» διαστάσεις στο σύνολο των επικοινωνιακών και κοινωνικών εκδοχών (διαφορετικής βεβαίως σκόπευσης και σύνθεσης) συγκροτεί bullying (μια μορφή λεκτικής, συναισθηματικής, ψυχολογικής και σωματικής βίας) και εμποδίζει την αναγκαία (εθνική) σύνθεση και επίσης την πραγματική (ταξική) αντιπαράθεση, αμφότερες γονιμοποιητικού πολιτικού χαρακτήρα (υπό το πρίσμα της Ιστορίας).
Πρόκειται για τη σύγχρονη και βαρεία παθολογία της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, η οποία εισχωρεί βλαπτικά και καταστροφικά στο σύνολο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων (οικογένεια, κοινωνικός χώρος, επαγγελματικός περίγυρος, δημόσιος βίος). Βεβαίως, το ψυχαναλυτικό υπόστρωμα του φαινομένου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η εγκλωβισμένη βία, η οποία εκφέρεται με το bullying, υποκρύπτει την είσπραξη παρελθούσας ασκηθείσας βίας. Ο γνωστός δαιμονικός φαύλος κύκλος. Η χώρα πάσχει βαρέως στην «καρδιά και στο μυαλό» (το φαινόμενο αυτό είναι ένα από τα κύρια συμπτώματα) και αμφότερες οι πλευρές του πολιτικοϊδεολογικού φάσματος έχουν πληγεί με διαφορετικό τρόπο και ένταση. Η κατάσταση αυτή έχει έναν κοινό παρονομαστή: την αποσυναρμολόγηση των ηθικών και αισθητικών αξιών του ελληνισμού «εντός της Ευρώπης», της «αστικής» δημοκρατικής τάξης και της «ριζοσπαστικής» εκδοχής της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας.
Πρόκειται για μια υπόθεση αμφοτερόπλευρης ήττας, η οποία προκαλεί φαινόμενα (επικίνδυνου) μιθριδατισμού, της οποίας η αποτροπή είναι αναγκαία και επείγουσα.
Ο κ. Γιάννης Κυριόπουλος είναι καθηγητής Οικονομικών της Υγείας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
